Morfea: Huidaandoening met verharding & verkleuring van huid
Morfea is een pijnloze huidaandoening waarbij een verharding en verkleuring van de huid optreedt. Af en toe treden wel beperkingen op in de bewegingen. Deze auto-immuunaandoening heeft geen bekende oorzaken, al zijn wel enkele uitlokkende factoren bekend zoals een infectie of een trauma. De levensduur is ongewijzigd door de ziekte, maar door de huidafwijkingen is het uiterlijk van de patiënt wel aangetast. Lichttherapie, medicatie en fysiotherapie zijn enkele behandelingstechnieken waardoor de symptomen verdwijnen of verminderen. De patiënt geneest meestal wel al duurt het herstelproces veelal meerdere jaren. De ziekte flakkert echter snel terug op.
Epidemiologie huidaandoening
De jaarlijkse incidentie van morfea bedraagt ongeveer 0,4-2,7 per 100.000 mensen, al ligt de werkelijke frequentie mogelijk hoger. Vrouwen zijn drie keer meer dan mannen aangetast door morfea. De huidaandoening treft patiënten op elke leeftijd, maar het vaakst presenteert een patiënt zich tussen de leeftijd van twee en veertien jaar of in het midden van het vierde decennium zich met symptomen van de ziekte. Morfea komt daarnaast vaker voor bij patiënten met een blanke huidskleur.
Oorzaken morfea: Auto-imuunaandoening
De oorzaak van deze niet-besmettelijke aandoening, ook bekend als gelokaliseerde
sclerodermie (opbouw van littekenweefsel), is onbekend. Mogelijk is morfea een
auto-immuunaandoening waarbij het eigen immuunsysteem de lichaamsweefsels aanvalt. Bij morfea treedt een afbraak van bindweefsel op.
Risicofactoren
Risicofactoren op het ontwikkelen van morfea omvatten:
Symptomen: Verharding en verkleuring van de huid
Morfea tast de buitenste lagen van de huid aan. Het bot is met andere woorden niet getroffen. Meestal treden de symptomen geleidelijk op. In het begin lijkt het alsof de patiënt één of meer
blauwe plekken heeft. In een later stadium ontstaan rode tot paarse ovale plekken op de huid. Het centrum van elke vlek is ivoorkleurig en heeft paarse randen. De vlekken verschijnen meestal op de borst, de buik en de rug en af en toe op het
gezicht, de armen en de
benen. De aangetaste huid wordt geleidelijk uitgehard, verdikt, verdikt, verdroogd en/of glanzend. De patiënt verliest ook langzaam het haar en de zweetklieren in het getroffen gebied. Af en toe zijn ook de bewegingen beperkt door morfea. Deze symptomen houden veelal meerdere jaren aan.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts bestudeert de huid en neemt een
biopt af (stukje weefsel) om dit microscopisch te laten onderzoeken. Een
echografie en een
MRI-scan zijn nuttig om de ziekteprogressie te volgen alsook om te kijken hoe de patiënt reageert op de behandeling.
Differentiële diagnose
De huidziekte morfea verwart de arts mogelijk met systemische sclerodermie. Daarom verwijst hij de patiënt vaak door naar een dermatoloog en reumatoloog. Maar bij systemische sclerodermie treden wel orgaanafwijkingen op, in tegenstelling tot bij morfea. Andere differentiële diagnoses omvatten:
Behandeling via medicijnen en lichttherapie
Voor morfea is geen effectief bewezen behandeling beschikbaar. De precieze behandeling hangt af van de omvang en ernst van de aandoening. Sommige patiënten hebben (nog) geen behandeling nodig omdat de symptomen slechts mild zijn. Voor sommige patiënten is lichttherapie (ultraviolet licht) nuttig want dit verbetert het uiterlijk van de huid. Andere behandelingsopties omvatten crèmes met
corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmende medicijnen), crèmes met vitamine D en dit in combinatie met
immunosuppressiva (
medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken). Systemische corticosteroïden zijn nodig wanneer de patiënt lijdt aan ernstige symptomen of wanneer de symptomen snel progressief zijn. Lange, warme baden en douches zijn afgeraden omdat de huidirritatie hierbij mogelijk verergert. Voorts is ergotherapie en fysiotherapie voor veel patiënten aangewezen. Verder is een
oogonderzoek nodig wanneer de patiënt morfea in de nek of op het hoofd heeft.
Prognose
In de meeste gevallen herstelt de patiënt spontaan van morfea na circa drie tot vijf jaar. Niettemin lijden veel patiënten aan overblijvende donkere of verkleurde huidplekken en soms zelfs ervaren ze
spierschade. Ook komt morfea vaak terug.
Complicaties
Morfea brengt ook enkele complicaties met zich mee waaronder:
- Bewegingsproblemen: Wanneer morfea de benen en/of armen aangetast heeft, is het gewricht mogelijk betrokken en ontstaan problemen met de beweging.
- Oogletsel: Oogschade is mogelijk wanneer de patiënt op het hoofd en de nek morfea ontwikkelt.
- Problemen met het zelfbeeld: Morfea veroorzaakt door de verkleurde plekken op de huid een negatief gevoel van eigenwaarde over het lichaamsbeeld.
- Wijdverbreide gebieden van geharde, verkleurde huid.