Lipoom: Goedaardig vetgezwel tussen huid en spierlaag

Een lipoom is een langzaam groeiend, benigne (goedaardig) vetgezwel dat zich het vaakst bevindt tussen de huid en de onderliggende spierlaag. Een lipoom, die deegachtig voelt en meestal is niet gevoelig is, beweegt zich gemakkelijk met een lichte vingerdruk. De meeste patiënten met lipomen zijn van middelbare leeftijd. Een behandeling is over het algemeen niet nodig, maar als de lipoom toch pijn of andere problemen veroorzaakt voor de patiënt, is het mogelijk om dit te laten verwijderen. De vooruitzichten voor patiënten met lipomen zijn uitstekend.

• Oorzaken lipoom
• Epidemiologie en risicofactoren
• Symptomen lipomen: Klein, pijnloos en beweegbaar vetgezwel
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van goedaardig gezwel via chirurgie
• Prognose is uitstekend

Oorzaken lipoom

Het is niet bekend hoe een lipoom tot stand komt. Vermoedelijk spelen soms genetische factoren een rol.

Epidemiologie en risicofactoren

Ongeveer 1 op de 100 mensen heeft last van één of meer lipomen. Patiënten tussen de veertig- en zestigjarige leeftijd zijn vaker getroffen. Kinderen hebben nauwelijks last van een lipoom. Daarnaast komen vaak meerdere lipomen voor bij andere aandoeningen zoals de ziekte van Dercum, de ziekte van Madelung (vetafzettingen in nek en schouders), het Cowden-syndroom, het Bannayan-Riley-Ruvalcaba syndroom en het Gardner-syndroom (gezwellen op huid en in bot, en poliepen in darm). Soms is een kleine verwonding een uitlokkende factor voor de ontwikkeling van een goedaardig vetgezwel. Het hebben van meerdere lipomen komt tot slot vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Symptomen lipomen: Klein, pijnloos en beweegbaar vetgezwel

Een lipoom, dat net onder de huid ligt (huidknobbeltje), komt geïsoleerd voor, maar sommige patiënten hebben verspreid over het lichaam meerdere lipomen. Ze komen overal in het lichaam voor. Ze verschijnen gewoonlijk in de nek, de schouders, de rug, de buik, de armen en de dijen, maar ook een knobbeltje in de borst behoort tot de mogelijkheden. Ze voelen zacht en deegachtig aan en ze verplaatsen zich gemakkelijk via een lichte vingerdruk. De lipomen zijn over het algemeen klein (minder dan 5 cm in diameter), maar soms groeien ze wel. Lipomen zijn al dan niet pijnlijk. De eventuele pijn treedt vooral op bij het groeien omdat ze dan druk uitoefenen op de nabijgelegen zenuwen, maar het is ook mogelijk dat de pijn veroorzaakt is door een grote hoeveelheid bloedvaten die zich in een lipoom bevindt. Zo verschijnt de patiënt bijvoorbeeld met pijn aan de oksel. Een pijnlijke vorm van meerdere vetgezwellen is gekend als adiposis dolorosa, een aandoening waarbij de patiënt pijnlijke vetbulten ervaart. Heel af en toe zijn lipomen erg groot en diep. Bij sommige patiënten is het lipoom ook duidelijk zichtbaar.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van een lipoom gebeurt aan de hand van verschillende onderzoeken. De arts onderzoekt de patiënt eerst grondig. Daarnaast verwijdert hij een weefselmonster (biopsie) dat hij in een laboratorium verder laat onderzoeken. Andere beeldvormende onderzoeken zijn ook nodig bij een groter lipoom. De arts voert dan een echografie, een MRI-scan of een CT-scan uit. Dit is ook nodig om een liposarcoom (kwaadaardig, stevig vetgezwel) uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Er is een zeer kleine kans dat de arts een lipoom verwart met een liposarcoom, een vorm van kanker in vetweefsel die snel groeit, niet beweegt onder de huid en meestal pijnlijk is.

Behandeling van goedaardig gezwel via chirurgie

Een lipoom is meestal niet ernstig en daarom is een behandeling niet altijd vereist. Wel is een behandeling mogelijk wanneer een lipoom pijnlijk is, groeit of wanneer dit cosmetisch of functioneel storend is. Een chirurgische verwijdering is de belangrijkste therapievorm. Normaal gezien keren de lipomen na de behandeling niet terug. Littekens en blauwe plekken zijn mogelijke bijwerkingen van deze chirurgische ingreep. Via minimale excisie extractie, een andere operatietechniek, heeft de patiënt minder littekens. Deze chirurgische behandelingen gebeuren meestal via plaatselijke verdoving, tenzij de locatie moeilijk bereikbaar is, want dan gebeurt dit onder volledige anesthesie in een operatiekamer. Daarnaast zijn steroïde injecties mogelijk, waardoor de lipoom krimpt maar niet volledig verdwijnt. Tot slot is het mogelijk om via liposuctie het vetgezwel te verwijderen.

Prognose is uitstekend

Het resultaat en de prognose zijn uitstekend voor lipomen. Normaliter is een herhaling ongebruikelijk, maar dit treedt wel op als de chirurg de lipomen niet volledig verwijderd heeft.