Otitis media (middenoorontsteking): Infectie bij kinderen

Het middenoor is de kleine ruimte achter het trommelvlies. Otitis media is de medische term voor een infectie of ontsteking in het middenoor. Bij deze vaak acute oorontsteking die vaak voorkomt bij kinderen, hoopt vocht zich op in het middenoor. Vaak ontstaat deze aandoening als gevolg van een virale of bacteriële infectie zoals een verkoudheid of een andere luchtwegaandoening. Een afscheiding die uit het oor komt, oorpijn en koorts zijn enkele kenmerkende symptomen van otitis media. Vaak is een behandeling niet nodig omdat de patiënt vrij snel spontaan geneest, maar soms is medicatie wel nodig. In uitzonderlijke gevallen is een operatie mogelijk om het oor weer te herstellen.

• Epidemiologie middenoorontsteking: Vaak bij kinderen
• Oorzaken: Vaak na bovenste luchtweginfectie
• Risicofactoren ontsteking in het middenoor
• Symptomen otitis media
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties
• Prognose

Epidemiologie middenoorontsteking: Vaak bij kinderen

De meeste kinderen hebben ten minste één middenoorontsteking gehad tegen de tijd dat ze drie jaar zijn, al is een middenoorontsteking ook op volwassen leeftijd mogelijk. Bij kinderen is de buis van Eustachius kleiner dan bij volwassenen en tevens hebben ze relatief grotere neusamandelen dan volwassenen. Jongens en meisjes zijn in gelijke aantallen getroffen.

Oorzaken: Vaak na bovenste luchtweginfectie

Een ontsteking in het middenoor is vaak het gevolg van een andere ziekte zoals een verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel), griep of een allergie of een andere bovenste luchtwegaandoening. Het middenoor is namelijk verbonden met het bovenste ademhalingskanaal door een klein kanaal, de buis van Eustachius. Een bovenste luchtwegaandoening veroorzaakt congestie (verstopte sinussen) en zwelling van de neus, de keel alsook de buis van Eustachius in het oor. De infectie verspreidt zich vervolgens naar het middenoor en veroorzaakt een vochtophoping achter het trommelvlies omdat de buis van Eustachius geblokkeerd is. Een bacteriële of virale infectie van het vocht veroorzaakt de symptomen van deze infectie van het middenoor.

Risicofactoren ontsteking in het middenoor

Volgende risicofactoren verhogen de kans op het ontwikkelen van otitis media:

• Aandoeningen zoals het syndroom van Down en schisis (een gespleten gehemelte)
• Een slechte luchtkwaliteit: Blootstelling aan tabaksrook of hoge niveaus van luchtvervuiling verhoogt het risico op een middenoorontsteking.
• Kinderopvang: In kinderopvangcentra ontstaan vaker verkoudheden en oorinfecties.
• Leeftijd: De meeste kinderen zijn tussen de zes maanden en twee jaar oud wanneer ze een middenoorinfectie krijgen. Dit is het gevolg van de grootte en vorm van de buis van Eustachius en het nog niet goed werkende immuunsysteem.
• Seizoensgebonden factoren: Oorontstekingen komen het meest voor tijdens de herfst en winter omdat een verkoudheid en griep dan ook meer optreden of omdat dan meer pollen in de lucht aanwezig zijn.
• Zuigelingenvoeding: Baby die drinken uit een fles ervaren meer oorinfecties dan baby’s die borstvoeding krijgen.

Symptomen otitis media

Eén of beide oren zijn betrokken door een middenoorontsteking. Soms krijgen kinderen vocht in het middenoor, maar geen infectie. Dit is gekend als “otitis media met effusie”. Dit zijn de meest voorkomende symptomen van een middenoorinfectie:

• braken
• diarree
• een gevoel van volheid bij het horen
• een krakend, ploffend geluid in de oren
• een metaalachtige smaak in de mond (af en toe)
• een oorafscheiding (otorree)
• een oorbloeding
• een trekkend gevoel aan een oor
• een verlies van eetlust
• een verlies van evenwicht
• gehoorverlies / plotselinge doofheid
• hoofdpijn
• koorts
• lusteloosheid
• meer dan normaal huilen
• moeite met het horen of te reageren op geluiden
• moeite met slapen
• niet reageren op geluiden
• oorpijn (otalgie), vooral bij het liggen
• prikkelbaarheid

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts bestudeert de oorschelp(en) en het trommelvlies van elk oor met behulp van een otoscopie. Een otoscopie is een inwendig gehooronderzoek van het oor of de oren. De otoscoop, het instrument dat de arts gebruikt, bevat een verlichtingselement zodat de arts in staat is het oor grondig te bestuderen. Een pneumatische otoscoop blaast een pufje lucht in het oor om de trommelvliesbeweging te testen. Wanneer bij de patiënt vocht in het middenoor zit door de infectie, is een mindere beweging te merken. Ook een tympanometrie is een mogelijk onderzoek. Hierbij stuurt de arts lucht en geluid naar het middenoor. Daarnaast is een gehooronderzoek noodzakelijk wanneer de patiënt meermaals kampt met otitis media.

Differentiële diagnose

Een middenoorontsteking heeft een symptomenreeks die ook nog lijkt op onderstaande aandoeningen:

• acute sinusitis
• bacteriëmie
• diarree
• een cholesteatoom
• een respiratoir syncytieel virusinfectie (RSV: virale infectie met symptomen aan de luchtwegen)
• een rhinovirusinfectie
• het Apert-syndroom (craniofaciale aandoening)
• het para-influenzavirus
• het syndroom van Down
• het syndroom van Kartagener
• koliek
• koorts bij een baby of peuter
• koorts zonder oorzaak
• nasofaryngeale kancer
• neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen)
• otitis externa (zwemmersoor: ooraandoening met afscheiding uit oor en oorpijn)
• passief roken en een longaandoening
• pediatrisch hoofdtrauma
• pediatrische allergische rhinitis
• pediatrische bacteriële meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek)
• pediatrische faryngitis (keelontsteking)
• pediatrische gastro-enteritis (buikgriep)
• pediatrische gastro-oesofageale
• pediatrische haemophilus influenzae Infectie
• pediatrische hiv-infectie
• pediatrische mastoïditis
• pediatrische otosclerose (verharding van gehoorbeentjes door botgroei)
• pediatrische pneumokokkeninfecties (infecties veroorzaakt door pneumokokkenbacterie)
• pediatrische schisis (aangeboren gespleten lip en/of gehemelte)
• slechthorendheid

Behandeling

De arts bepaalt aan de hand van diverse factoren wat de beste behandelmethode is voor otitis media:

• de algehele gezondheid van de patiënt
• de ernst van de symptomen
• de leeftijd van de patiënt
• de reactie op specifieke medicijnen, behandelingen, of therapieën
• de verwachte duurtijd van de aandoening
• de wensen of voorkeuren van de patiënt

Een patiënt herstelt meestal spontaan van een middenoorontsteking binnen drie tot vijf dagen. Het aanbrengen van een warm washandje op het aangetaste oor verzacht de pijn. Bij zuigelingen of bij patiënten met ernstige symptomen, bestaat de behandeling uit antibiotica (om bacteriële infecties te bestrijden), pijnstillers en eventueel het inbrengen van buisjes in het trommelvlies bij chronische oorinfecties.

Complicaties

Meestal veroorzaakt een middenoorontsteking geen complicaties op lange termijn. Frequente of aanhoudende infecties en een hardnekkige vochtophoping leidt tot een aantal ernstige complicaties:

• de ziekte van Ménière (duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies)
• een gescheurd trommelvlies: de meeste trommelvliesscheuren verbeteren na enkele dagen maar soms is chirurgisch herstel nodig.
• een infectie of aandoening elders in het hoofd zoals mastoïditis (ontsteking van de botten achter hoor), labyrintitis (ontsteking van het labyrint, een deel van het binnenoor) en meningitis (de beschermende vliezen rond de hersenen en het ruggenmerg)
• permanent gehoorverlies
• taal- en spraakproblemen

Prognose

Het horen van geluiden is moeilijker voor het kind wanneer zich vocht in het middenoor bevindt. Dit geleidend gehoorverlies is vergelijkbaar met datgene wat te horen is onder water. Sommige kinderen hebben gehoorproblemen terwijl anderen op korte termijn geleidend gehoorverlies ervaren. Meestal verdwijnt dit gehoorverlies weer wanneer het vocht verdwenen is. Wanneer middenoorontstekingen steeds terugkeren, ontstaat blijvende schade. Een snelle en goede behandeling is dan ook essentieel bij vermoedelijke symptomen van een middenoorontsteking. Bij otitis media met effusie heeft de patiënt wel oorafscheiding maar geen pijn, infectie of koorts. Dit is lastig om te diagnosticeren en vaak zien ouders het probleem ook niet (direct). Dit veroorzaakt mogelijk problemen bij de taal- en spraakontwikkeling.

Lees verder

• Oorinfecties: Soorten, symptomen en behandeling
• Zwemmersoor: Ooraandoening met afscheiding uit oor & oorpijn
• Tympanometrie: Onderzoek van het middenoor
• Kind: Oorbuisjes plaatsen door vocht achter het trommelvlies
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen