Open-hoek glaucoom: Oogaandoening met schade aan oogzenuw

Open-hoek glaucoom is een oogaandoening waarbij de oogdruk meestal verhoogd is, wat schade veroorzaakt aan de oogzenuw. Deze vorm van glaucoom is een sluipende moordenaar van het gezichtsvermogen, omdat de progressie van de ziekte vaak zonder waarschuwingssignalen start. Het verlies van het gezichtsvermogen treedt bijgevolg geleidelijk op. Een regelmatig oogonderzoek bij een patiënt met risicofactoren is daarom van essentieel belang in het opsporen van deze oogaandoening. Voor het oogprobleem bestaat geen genezing, maar enkele behandelingen vertragen de progressie van glaucoom of stabiliseren het gezichtsvermogen.

• Epidemiologie open-hoek glaucoom
• Oorzaken oogaandoening
• Risicofactoren oogziekte
• Symptomen: Langzaam schade aan oogzenuw
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling gezichtsvermogen

Epidemiologie open-hoek glaucoom

Glaucoom is volgens Emedicine wereldwijd de tweede belangrijkste oorzaak van blindheid die 1 à 2% van de bevolking boven de veertig jaar treft. Cataract (staar: troebele ooglens) staat namelijk op de eerste plaats en deze oogziekte is in tegenstelling tot glaucoom wel omkeerbaar. Open-hoek glaucoom is voorts de meest voorkomende vorm van glaucoom. Jaarlijks worden meer dan drie miljoen mensen wereldwijd aan beide ogen blind door open-hoek glaucoom. De jaarlijkse incidentie van open-hoek glaucoom bedraagt wereldwijd meer dan twee miljoen patiënten. Patiënten met een zwarte huidskleur zijn drie tot vier keer vaker getroffen door de oogafwijking dan mensen met een blanke huidskleur. De wetenschappelijke rapporten zijn het verder oneens over de seksuele voorliefde van de oogziekte, die soms gelijk is tussen beide geslachten om dan weer een hoger aantal patiënten bij mannen en vervolgens weer bij vrouwen te rapporteren. De ziekte komt tot slot vaak voor bij ouderen, maar ook jongere patiënten zijn aangetast.

Oorzaken oogaandoening

Open-hoek glaucoom, een oogzenuwaandoening, is het gevolg van een onbalans in de productie en afvoer van het fluïdum (medische term: kamerwater). Dit is de vloeistof die de voorste kamer van het oog vult. Bij een te hoge productie en slechte afvoer van deze vloeistof, ontstaat een verhoogde druk in het oog, die soms stijgt tot een gevaarlijke hoogte. Wanneer de oogdruk toeneemt, dan duwt deze tegen de zenuwvezels van de oogzenuw. De oogzenuw speelt een belangrijke rol in het gezichtsvermogen, want deze is verantwoordelijk voor de signalen en informatie die naar de hersenen gaan. Dit resulteert in een gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen voor de oogzenuw. Langzaam maar zeker veroorzaakt een hoge intra-oculaire druk (oogboldruk) een onherstelbare schade aan de oogzenuw, wat resulteert in een verlies van het gezichtsvermogen. Het verlies van het gezichtsvermogen start bij open-hoek glaucoom meestal in het perifere gezichtsvermogen (= beeld aan de zijkant) en vervolgens breidt dit zich langzaam uit naar het centrale gezichtsvermogen.

Risicofactoren oogziekte

Open-hoek glaucoom kent enkele risicofactoren; de oogziekte ontstaat met andere woorden sneller in bepaalde omstandigheden. Zo vormen patiënten ouder dan veertig jaar een risicofactor. Daarnaast komt de ziekte vaker tot stand bij tal van medische problemen zoals diabetes mellitus (suikerziekte), extreme bijziendheid (myopie), een oogtrauma, een hoofdtrauma, eerdere oogchirurgie (zoals fotocoagulatie of refractiechirurgie) en andere oogafwijkingen zoals cataract, diabetische retinopathie (netvliesaandoening als gevolg van suikerziekte), een geschiedenis van de pijn aan de ogen of rode ogen, het zien van veelkleurige halo’s, uveïtis (ontsteking van de uvea = middelste laag van het oog) en vasculaire occlusies. Afro-Amerikaanse patiënten zijn bovendien vaker getroffen. Ook treedt de oogaandoening vaker op bij patiënten met een familiale geschiedenis van glaucoom. Tot slot is een ongezonde levensstijl (waaronder weinig beweging en een slecht voedingspatroon) nefast voor de ogen waardoor mogelijk open-hoek glaucoom ontstaat.

Symptomen: Langzaam schade aan oogzenuw

De ziekte tast meestal beide ogen tegelijkertijd aan. Open-hoek glaucoom begint vaak asymptomatisch. De patiënt heeft dus geen klachten of pijn. Pas wanneer de ziekte vordert, begint de patiënt veranderingen in het gezichtsvermogen te merken of ontstaan andere problemen. De aandoening treft eerst het beeld aan de zijkant wat langzaam verdwijnt. Af en toe merkt de patiënt hierbij blinde vlekken, zogenaamde scotomen. Wanneer het beeld aan de zijkant verdwijnt, kijkt de patiënt uiteindelijk door een koker of tunnel, en daarom is ook sprake van tunnelzicht als symptoom van open-hoek glaucoom. Wanneer de patiënt deze symptomen merkt, is het gezichtsverlies evenwel al onomkeerbaar.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoeken

Het is belangrijk om complicaties van open-hoek glaucoom te voorkomen. Om het gezichtsvermogen zo lang mogelijk te behouden, is daarom een uitgebreid oogonderzoek op regelmatige basis noodzakelijk. De oogarts is namelijk dankzij zijn instrumenten en apparatuur in staat om de oogziekte in een vroeg stadium op te sporen. Dit gebeurt aan de hand van een spleetlamponderzoek om het voorste segment te bestuderen. Een fundoscopie (oftalmoscopie) is ook nodig en dit om een idee te krijgen over het uiterlijk van de achterkant van het oog. Hiervoor moet de oogarts wel eerst de pupillen van de patiënt verwijden met speciale oogdruppels, gekend als mydriatica. Daarnaast is een tonometrie aanbevolen, een onderzoek waarmee de oogarts de oogdruk opspoort. Deze is meestal doch niet altijd hoger dan 21 mm Hg (normaal bereik: 10-21 mm Hg). Bovendien een gonioscopie is nodig, waarmee de oogarts informatie te weten komt over de drainagehoek van glaucoom. Een pachymetrie meet de dikte van het hoornvlies, omdat een dunnere cornea ook een risicofactor is voor dit type glaucoom bij sommige patiënten. Beeldvormende onderzoeken die de oogarts inzet zijn fundusfotografie, een fluoresceïneangiografie (onderzoek van de bloedvaten van het netvlies), een gezichtsveldonderzoek (om gezichtsvelddefecten op te sporen) en een OCT-scan (netvliesscan). Tot slot krijgt de patiënt een kleurentest, een contrastgevoeligheidstest en/of een test voor het meten van de gezichtsscherpte. Deze talrijke onderzoeken zet de oogarts niet altijd in; hij kijkt naar de symptomen en bepaalt dan welke oogonderzoeken nodig zijn.

Onderzoeksresultaten

Het bijzondere aan open-hoek glaucoom is dat de cornea (het hoornvlies) bij dit type glaucoom niet gezwollen is. Wanneer een zwelling namelijk aanwezig is, wijst dit vaak op een oogprobleem. Ook lijkt het afvoersysteem van het kamerwater geen problemen te vertonen. Door de grote afwezigheid van klinische symptomen, blijft de oogziekte vaak onopgemerkt, soms zelfs af en toe voor oogartsen.

Behandeling gezichtsvermogen

De behandeling van open-hoek glaucoom bestaat uit oogdruk verlagende medicijnen. Soms neemt de patiënt een combinatie van geneesmiddelen. Deze medicatie neemt de patiënt in de vorm van oogdruppels die hij via correcte oogdruppelrichtlijnen neemt. Tevens is lasertherapie mogelijk. Operatieve ingrepen voor de behandeling van open-hoek glaucoom omvatten een trabeculectomie, een drainage-implant of cyclofotocoagulatie. Chirurgie zet de oogarts in wanneer de andere therapieën niet effectief zijn. De beste behandeling bestaat uit een regelmatige oogcontrole die asymptomatische patiënten boven de veertig jaar om de drie à vijf jaar nodig hebben. Het regelmatig onderzoek start bij patiënten met een zwarte huidskleur wel op jongere leeftijd.

Lees verder

• Glaucoom: Verhoogde oogdruk met verlies van gezichtsvermogen