Gastroparese: Vertraagde maaglediging, vaak bij diabetes

Gastroparese is een aandoening waarbij de beweging van voedsel uit de maag naar de dunne darm vertraagd of gestopt is. De motiliteit (spontane samentrekking van de spieren) functioneert met andere woorden niet goed, waardoor de maag niet volledig geleegd kan worden. Diabetes is een veel voorkomende oorzaak van de vertraagde maaglediging, maar vele andere factoren leiden tot deze ziekte. Gastroparese veroorzaakt problemen met de normale spijsvertering, wat leidt tot onder andere misselijkheid, boeren, braken en gewichtsverlies. Voedingsaanpassingen, medicijnen en chirurgie zijn mogelijke behandelingsmethoden van deze aandoening. Heel wat complicaties zijn mogelijk bij gastroparese.

• Synoniemen gastroparese
• Oorzaken en risicofactoren: Vaak diabetes
• Symptomen: Misselijkheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vertraagde maaglediging
• Complicaties van voedsel dat in de maag blijft

Synoniemen gastroparese

Gastroparese is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• gastroparesis
• maagverlamming (= letterlijke vertaling van de medische term "gastroparese")

Oorzaken en risicofactoren: Vaak diabetes

In de meeste gevallen is de oorzaak van gastroparese onbekend (idiopathische gastroparese). Niettemin zijn enkele uitlokkende factoren en oorzaken bekend van de maagverlamming.

Aandoeningen

Diabetes mellitus (suikerziekte) is de meest voorkomende oorzaak van gastroparese. Bij diabetische neuropathie ontstaat een verhoogd suikergehalte in het bloed (hyperglykemie). Dit beschadigt na verloop van tijd de nervus vagus, één van de belangrijkste zenuwen van het maagdarmkanaal. Ook andere aandoeningen zoals een slechte functionerende nier, een vernauwde maaguitgang, hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier), sclerodermie (bindweefselziekte die de huid, de bloedvaten, de skeletspieren en de organen aantast), amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen), de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen) en multiple sclerose of een infectie maken een patiënt meer vatbaar voor gastroparese

Chirurgie

Andere identificeerbare oorzaken van gastroparese omvatten een darmoperatie en andere vormen van buikchirurgie. Ook hierbij zijn de zenuwen en spieren beschadigd waardoor de beweeglijkheid van de maag is aangetast, en het voedsel de maag niet kan verlaten.

Geslacht

Om onduidelijke redenen lijden vrouwen vaker dan mannen aan gastroparese.

Medicijnen

Soms ontstaat gastroparese als gevolg van medicatiegebruik. Dit betreft vooral medicijnen die de motiliteit van de maag beïnvloeden zoals verdovende geneesmiddelen en antidepressiva.

Kankerbehandeling

Patiënten die bepaalde kankerbehandelingen ondergaan lopen een hoger risico op het vertraagd ledigen van de maag.

Symptomen: Misselijkheid

De symptomen van gastroparese variëren van mild tot ernstig en variëren bovendien in intensiteit bij dezelfde patiënt. Niet alle symptomen van gastroparese komen bij iedereen tot uiting. Volgende klachten zijn mogelijk:

• boeren en oprispingen
• braken (van onverteerd voedsel)
• brandend maagzuur
• buikpijn of ongemak
• een gezwollen buik
• een opgeblazen gevoel
• een opgezet en drukkend gevoel in de maag
• een verlies van eetlust
• een verstoorde bloedsuikerspiegel
• een vol gevoel snel na het eten
• gewichtsverlies
• kokhalzen
• maagzuur
• misselijkheid
• niet veel kunnen eten
• ondervoeding

De symptomen verergeren door:

• het drinken van dranken met een hoog vetgehalte of koolzuur
• het eten van grote hoeveelheden voedsel
• het eten van rauwe groenten en fruit
• het eten van vet of vezelrijk voedsel

Diagnose en onderzoeken

Met een combinatie van verschillende onderzoeken spoort de arts gastroparese op, zoals een gastro-intestinale endoscopie (inwendig kijkonderzoek met een flexibele buis van slokdarm, maag en het eerste gedeelte van de twaalfvingerige darm), een CT-scan, een MRI-scan, röntgenfoto's van het maagdarmkanaal, een maagledigingsonderzoek, en een ademtest. De diagnose is niet altijd eenvoudig omdat de symptomen vaak sterk op andere aandoeningen lijken.

Behandeling van vertraagde maaglediging

Zelfzorg

De patiënt verandert de voedingsgewoonten. Hij eet namelijk kleinere maaltijden gedurende de dag, kauwt het eten goed en slaat geen maaltijden over.

Aanbevolen
Volgende voedingsproducten en dranken mag de patiënt nuttigen:

• gepureerd of vloeibaar voedsel (eventueel)
• goed gekookte groenten
• shakes met gekookte groenten of fruit
• soepen
• vetarm voedsel
• voldoende water drinken bij elke maaltijd

Afgeraden
Afgeraden voedingsproducten en dranken en andere maatregelen zijn:

• alcohol
• gasvormende voedingsproducten, zoals knoflook, ui en koolsoorten
• koolzuurhoudende dranken
• rauwe groenten en fruit
• roken
• vet voedsel
• vezelig voedsel, zoals broccoli of sinaasappels
• zware inspanning leveren na een maaltijd

Professionele medische behandeling

Wanneer de patiënt medicatie neemt die leidt tot gastroparese, past de arts de dosis aan of verandert hij het medicijn. De patiënt neemt eventueel geneesmiddelen om de buikspieren te stimuleren. Ook zijn medicijnen beschikbaar tegen de misselijkheid en het braken (anti-emetica). In sommige gevallen is een operatie nodig wanneer de patiënt geen voedsel en vloeistoffen meer tolereert. Soms is sondevoeding vereist. De patiënt krijgt indien nodig professioneel medisch voedingsadvies van een diëtist.

Complicaties van voedsel dat in de maag blijft

Complicaties van gastroparese omvatten:

• Een oncontroleerbare bloedsuikerspiegel (schommelingen in de bloedsuikerspiegel) bij patiënten met diabetes mellitus.
• Een verminderde kwaliteit van leven.
• Ernstige uitdroging (dehydratie) als gevolg van aanhoudend braken.
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD): zure reflux of zure oprispingen waarbij de maaginhoud terug naar de slokdarm stroomt. Dit vindt mogelijk meer dan twee keer per week gedurende enkele weken plaats en resulteert dan mogelijk in oesofagitis (een slokdarmontsteking) en irritatie van de slokdarm.
• Maagstenen (bezoars) door de verharding van voedsel dat in de maag blijft hangen. De patiënt ervaart hierdoor misselijkheid, braken en/of verstopping. Maagstenen veroorzaken tevens problemen met de opname van bepaalde medicijnen in pilvorm.
• Ondervoeding als gevolg van een slechte opname van voedingsstoffen of een lage calorie-inname.
• Voedsel dat in de maag blijft hangen, leidt tot een groei van bacteriën.

Lees verder

• Diabetische gastroparese: Trage maaglediging door diabetes