Cholangiocarcinoom: Galwegkanker (tumor in galwegen)

De galwegen zijn de buizen die gal uit de lever aan de dunne darm bezorgen. Twee galwegen zijn afkomstig uit de lever en één is afkomstig van de galblaas. Deze galwegen komen samen en vormen dan een galbuis. De galbuis sluit aan op de dunne darm, waar deze samenkomt met de afvoergang van de alvleesklier (ductus pancreaticus). Gal is nodig voor het verteren van voedsel; dit breekt namelijk vetten af. Bij cholangiocarcinoom ontstaat een kankergezwel (kwaadaardige tumor) in één van de galwegen die gal van de lever aan de dunne darm levert. Jeuk, geelzucht en een kleigekleurde ontlasting zijn enkele symptomen van een cholangiocarcinoom. De diagnose van galwegkanker gebeurt meestal reeds in een laat stadium. Chirurgie, radiotherapie en chemotherapie zijn mogelijke behandelingsvormen voor galwegkanker. De overlevingskansen van patiënten met galwegkanker hangen grotendeels af van de locatie en de uitgebreidheid van de kanker bij de diagnose.

• Epidemiologie cholangiocarcinoom
• Oorzaken galwegkanker
• Risicofactoren kanker van de galwegen
• Symptomen: Jeuk, koorts en geelzucht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose goed bij volledig verwijderd gezwel
• Complicaties tumor

Epidemiologie cholangiocarcinoom

Een cholangiocarcinoom is zeldzaam. Het komt voor bij ongeveer 2 op 100.000 mensen wereldwijd. In Nederland krijgen jaarlijks enkele honderden patiënten de diagnose van galwegkanker. Zowel mannen als vrouwen zijn getroffen. De meeste patiënten zijn ouder dan 65 jaar. In Zuidoost-Azië is de prevalentie het hoogst omdat een bepaalde infectie die daar voorkomt (een leverbotinfectie) vaker leidt tot de ontwikkeling van galwegkanker.

Oorzaken galwegkanker

De precieze oorzaak van galwegkanker is onbekend. De meeste patiënten krijgen deze zieke zonder duidelijke oorzaak, hoewel sommige risicofactoren bekend zijn.

Risicofactoren kanker van de galwegen

Bepaalde patiënten ontwikkelen sneller een cholangiocarcinoom dan anderen. Dit gebeurt vooral bij patiënten met volgende aandoeningen.

Cirrose

Bij levercirrose ontstaat littekenweefsel aan de lever, meestal als gevolg van overmatig alcoholgebruik en hepatitis. Dit verhoogt eveneens de kans op het ontwikkelen van galwegkanker.

Galwegcysten

Galwegcysten, ook gekend als “choledochale cysten” zijn met gal gevulde zakvormige holten die zijn aangesloten op de galwegen. De epitheelcellen van deze cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) veranderen soms wat het risico op galwegkanker verhoogt.

Galwegstenen

Galwegstenen zijn vergelijkbaar maar kleiner dan galstenen (harde afzettingen in de galblaas met typische buikpijn (galkoliek) als symptoom). Deze aandoening verhoogt het risico op het ontwikkelen van galwegkanker.

Infectie met hepatitis B of C

Virale hepatitis B of virale hepatitis C verhogen het risico van intrahepatische galgangkankers. Langdurige infecties met deze virussen leiden namelijk tot cirrose wat een risicofactor is voor een cholangiocarcinoom.

Leverbotinfecties

Leverbotinfecties komen vaak voor in sommige Aziatische landen wanneer patiënten rauwe of slecht gekookte vis eten die besmet is met parasietwormen. De parasiet komt vervolgens in de galwegen terecht wat daar soms kanker veroorzaakt.

Primaire scleroserende cholangitis

Bij primaire scleroserende cholangitis zijn de galwegen ontstoken wat leidt tot de vorming van littekenweefsel (sclerose). Vaak lijden deze patiënten ook aan colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang).

Andere aandoeningen

Andere zeldzame lever- en galkanaalziekten die het risico op galwegkanker verhogen omvatten diabetes mellitus (suikerziekte), polycystische leverziekte, pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen), het Caroli-syndroom (een verwijding van de intrahepatische galkanalen die bij de geboorte aanwezig is), een besmetting met een hiv-infectie en een blootstelling aan asbest, radon of andere radioactieve chemicaliën, dioxine, nitrosaminen, of polychloorbifenylen.

Andere risicofactoren
Andere risicofactoren zijn roken, alcoholgebruik en overgewicht (obesitas). Door obesitas verhoogt namelijk het risico op galstenen en galwegstenen. Veranderingen in bepaalde hormonen bij obese patiënten zijn mogelijk ook de oorzaak van het ontstaan van galwegkanker.

Symptomen: Jeuk, koorts en geelzucht

De symptomen van een cholangiocarcinoom hangen af van de locatie van de tumor of tumoren. Mogelijke symptomen zijn:

• aanhoudende vermoeidheid / kankervermoeidheid
• buikpijn
• doffe pijn en zwelling in het rechterdeel van de bovenbuik die soms uitstraalt naar de rug
• donkere urine
• een jeukende huid (pruritus)
• een kleigekleurde ontlasting (gal bouwt zich op in het bloed en de lichaamsweefsels omdat de tumor de galwegen blokkeert)
• een opgezwollen galblaas
• een verlies van eetlust
• geelverkleuring van de huid (icterus) (vaak het eerste teken van galwegkanker)
• gewichtsverlies
• koorts van 38°C of hoger
• maagklachten
• progressieve zwakte
• rillingen

Diagnose en onderzoeken

Kankerachtige tumoren van de galwegen zijn meestal langzaam groeiende en niet snel uitzaaiende gezwellen. Veel van deze tumoren zijn reeds ver gegroeid wanneer de arts deze diagnosticeert. Een cholangiocarcinoom ontwikkelt zich mogelijk overal in de galwegen waardoor hierin een verstopping ontstaat. De arts voert na een lichamelijk onderzoek, diverse onderzoeken uit om te kijken of een tumor of verstopping in de galwegen aanwezig is. Volgende diagnostische onderzoeken zijn mogelijk:

• een abdominale CT-scan
• een abdominale echografie (echografie van de buik)
• een bloedonderzoek
• een CT-scan gerichte biopsie (door middel van een CT-scan verwijdert de arts een weefselstukje van de galwegen wat hij door de patholoog microscopisch laat onderzoeken om de aanwezigheid van een kwaadaardige tumor op te sporen)
• een cytologie van de weefselmonsters van de galwegen
• een endoscopische retrograde cholangiopancreaticografie (ERCP): inwendig kijkonderzoek van de galwegen en het pancreas
• een magnetische resonantie cholangiopancreatografie (MRCP)
• een percutane transhepatische cholangiografie (PTCA)
• een PET-scan: onderzoek rond de stofwisseling in het lichaam

Behandeling

De arts verwijdert de tumor indien mogelijk, waardoor de patiënt herstelt. Als de tumor groot is, verwijdert de arts de gehele lever en is een levertransplantatie mogelijk. Vaak is de kanker al lokaal of naar een ander gebied van het lichaam verspreid vooraleer de diagnose gebeurt. Hierdoor het niet altijd mogelijk om van kanker te genezen met een operatie. Chemotherapie of bestraling (radiotherapie) zijn mogelijke behandelingen na de operatie. Deze behandelingen verlagen het risico dat de kanker terugkeert. Een andere behandelingsoptie bestaat uit een endoscopische behandeling met een stent. Deze verlicht tijdelijk de blokkades in de galwegen en verlicht de geelzucht bij patiënten bij wie de tumor niet te verwijderen is. Lasertherapie in combinatie met licht-geactiveerde chemotherapiemedicijnen zijn behandelingsopties voor patiënten met blokkades van de galwegen.

Prognose goed bij volledig verwijderd gezwel

Wanneer de arts volledig in staat is om de tumor te verwijderen, genezen sommige patiënten volledig. Eén op de vijf patiënten overleven minstens vijf jaar na deze operatie. Soms is de arts niet in staat de tumor volledig te verwijderen. In dat geval is een genezing niet meer mogelijk. Ongeveer de helft van de patiënten komt dan binnen het jaar te overlijden. De andere helft overleeft zelden vijf jaar na de diagnose.

Complicaties tumor

Mogelijke complicaties van een cholangiocarcinoom omvatten:

• colitis ulcerosa
• een chronische gal- en leverontsteking
• een infectie
• galwegcysten (choledochale cysten)
• leverfalen
• primaire scleroserende cholangitis
• uitzaaiingen (metastasen) van de tumor naar andere organen

Lees verder

• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Galwegobstructie: Verstopping van galwegen, door galstenen
• Cholangitis: Ontsteking van galwegen met koorts en buikpijn
• Cholestase: Galstuwing door vernauwing van galwegen
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips