Baker’s cyste: Ophoping van gewrichtsvloeistof in knieholte
Bij een Baker’s cyste (Bakerse cyste) is sprake van een ophoping van gewrichtsvloeistof in de knieholte. De cyste is het gevolg van een probleem met het kniegewricht, zoals artritis of een gescheurde meniscus. Een kleine cyste produceert veelal geen symptomen, maar een grotere cyste die bijvoorbeeld het gevolg is van een knieletsel aan de knie, veroorzaakt pijn, stijfheid en ongemak. Meestal bestaat de behandeling uit het verhelpen van de onderliggende aandoening. Enkele zelfzorgtips, medicijnen en fysiotherapie zijn enkele andere behandelingsvormen. Slechts sporadisch is een chirurgische ingreep vereist. De vooruitzichten van deze aandoening zijn zeer gunstig. De naam van de cyste ontleent zich aan de Britse chirurg William Morrant Baker die de aandoening voor het eerst in de medische literatuur beschreef in 1877.
Synoniemen Baker’s cyste
Een Baker’s cyste is eveneens gekend onder deze synoniemen
- Bakerse cyste
- bobbel in de knieholte / kniekuil
- knieholtecyste
- kniekuilcyste
- popliteale cyste
Epidemiologie aandoening
Een Baker's cyste komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwen hebben namelijk meer kans op het ontwikkelen van artrose en
reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een
ontsteking van gewrichten en andere organen). De diagnose gebeurt veelal bij patiënten boven de leeftijd van veertig jaar, hoewel deze aandoening op elke mogelijke leeftijd verschijnt, zelfs bij kinderen.
Oorzaken
Een Baker’s cyste is het gevolg van een zwelling in de knie. Voor het smeren van het kniegewricht, is gewrichtsvloeistof (synoviale vloeistof) nodig. De synoviale vloeistof vermindert bovendien de wrijving tussen de bewegende delen van de knie. Een toename van deze vloeistof leidt tot deze zwelling. Hierdoor bouwt de druk op, wat ervoor zorgt dat het vocht in de knieholte terechtkomt.
Risicofactoren: Vooral bij artritis
Een Baker’s cyste treedt vaak met
artritis (gewrichtsontsteking) en enkele andere (gewrichts)aandoeningen.
Artritis
Diverse vormen van artritis (gewrichtsontsteking) veroorzaken een ontsteking van het kniegewricht waaronder:
Andere aandoeningen
Andere knieproblemen die een
gezwollen knie veroorzaken zijn onder andere:
- artrose: meestal veroorzaakt door leeftijdsgebonden "slijtage" van de gewrichten
- een gescheurd ligament (bindweefselband: versterkingsband) in de knie
- een gescheurde meniscus (halvemaanvormig kraakbeenschijfje) van de knie
- kraakbeenletsels
- schade aan het kniegewricht
Symptomen: Pijn en stijfheid
Bij een kleine cyste bemerkt de patiënt veelal geen symptomen. Een grote cyste veroorzaakt enig ongemak, een beklemmend gevoel of stijfheid waarbij de patiënt niet in staat is om de knie volledig te buigen. De zwelling in de knieholte is pijnloos maar soms ook wel pijnlijk (
pijn in de knieholte). Deze pijn verergert wanneer de patiënt de knie volledig buigt, na een fysieke inspanning of na het langdurig rechtstaan. De cyste is een abnormale met waterig vocht gevulde blaasvormige holte die de patiënt soms voelt. Wanneer deze cyste openbreekt, dan ontstaat pijn en zwelling en ontwikkelt de patiënt
blauwe plekken op de achterzijde van de knie en kuit. De eventuele symptomen van een Baker’s cyste hebben de gewoonte om te komen en gaan.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts voelt bij een lichamelijk onderzoek een zachte
knobbel in de knieholte. Als de cyste klein is, vergelijkt hij het uiterlijk de aangetaste knie met de normale knie. De aangetaste knie is mogelijk minder beweeglijk door de pijn of door de grootte van de cyste. In sommige gevallen is hij stijf en voelt de knie pijnlijk aan als gevolg van een meniscusscheur. Daarnaast gebruikt de arts een specifiek lichtonderzoek, gekend als “
transilluminatie”. Hij schijnt met een lichtbron naar de knie en identificeert op deze manier de aanwezigheid van vocht in de knieholte.
Diagnostisch onderzoek
De arts maakt een
röntgenfoto. Deze onthult de aanwezigheid van een cyste of gescheurde meniscus niet, maar dit vertoont wel andere uitlokkende factoren zoals artritis. Dankzij een
MRI-scan en/of
echografie valt de cyste op te merken. De arts krijgt hiermee tevens een beeld van de eventuele blessure van de knie.
Differentiële diagnose
Het is belangrijk te weten of pijn of zwelling veroorzaakt is door een Baker’s cyste of een
bloedstolsel. Een bloedklonter (
diep veneuze trombose),
aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader) of tumor leiden eveneens tot pijn, zwelling en blauwe plekken op de achterzijde van de knie en kuit. Deze aandoeningen zijn gevaarlijk en vereisen onmiddellijke medische zorg.
Behandeling
Zelfzorg
Het RICE-principe is geldig bij patiënten met een Baker’s cyste. Dit bestaat uit Rust (R), ijs (I), compressie (druk uitoefenen met een drukverband, een doek of een brace maar dit mag zeker niet te strak zitten) en elevatie (E) (knie hoger leggen, vooral ‘s nachts). Bij het
wandelen is een loopstok, een kruk, een looprek of een ander loophulpmiddel nuttig; hierdoor krijgt de knie namelijk voldoende rust. Verder zijn vrij verkrijgbare
pijnstillers zoals
NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) ook toegelaten. Alternatieve lichaamsbeweging is een optie voor patiënten die pijn ervaren. Zo beperkt de patiënt best de activiteiten die pijn veroorzaken aan de knie. Tot slot is een gezond lichaamsgewicht belangrijk, want door
overgewicht ontstaat meer druk op de knie wat zorgt voor nog meer pijn en ongemak.
Professionele medische zorg
Een Baker’s cyste heeft vaak geen behandeling nodig, zeker niet wanneer de patiënt geen symptomen vertoont. Wel is het mogelijk dat de arts de patiënt regelmatig opvolgt. Als de cyste pijnlijk is, behandelt de arts (een reumatoloog en/of orthopedist) vooreerst de onderliggende oorzaak of de uitlokkende factor van de Baker’s cyste. Wanneer de patiënt pijn ervaart, krijgt hij mogelijk een steroïde injectie.
Corticosteroïden zijn immers sterke ontstekingsremmende geneesmiddelen waardoor de ontsteking in de knieholte vermindert. Dit verlicht de pijn maar de cyste komt wel vaak terug. Soms is het nodig om de cyste te draineren (vocht afvoeren) door middel van een naald (naaldaspiratie). Voor deze behandeling maakt de arts veelal gebruik van echografie. Fysiotherapie is ook nuttig voor sommige patiënten met een Baker’s cyste. In zeldzame gevallen verwijdert de arts deze cyste operatief wanneer deze erg groot is of wanneer de patiënt enkel hierdoor symptomen ervaart.
Complicaties
De cyste komt snel terug als de arts de oorzaak niet behandelt. De operatie veroorzaakt af en toe schade aan de nabijgelegen bloedvaten en zenuwen. Wanneer de vloeistof in de kuit lekt, resulteert dit af en toe in roodheid van de kuit, of een gevoel dat waterig gevoel in de kuit. Een scherpe pijn in de knie en een gezwollen kuit zijn andere symptomen van gelekte vloeistof in de kuit.
Prognose ophoping van gewrichtsvloeistof in knieholte
Een Baker’s cyste leidt niet tot problemen op lange termijn, maar voor sommige patiënten is de aandoening wel pijnlijk en vervelend. Bij de meeste patiënten verbetert de ziekte geleidelijk zonder behandeling. Na een chirurgische ingreep zijn de resultaten van een Baker’s cyste meestal zeer goed.
Lees verder