Postprandiale hypotensie: Lage bloeddruk na de maaltijd

Bij postprandiale hypotensie ontstaat plots een zeer lage bloeddruk die binnen de twee uur na het eten van een maaltijd optreedt. Deze veel voorkomende aandoening komt voor bij bijna één op drie oudere mannen en vrouwen en is zeldzaam bij jongeren. Dit is het gevolg van een complexe ontregeling in het spijsverteringsstelsel. De meest voorkomende symptomen zijn duizeligheid, een licht gevoel in het hoofd en zwakte. In sommige gevallen verergeren de symptomen van postprandiale hypotensie. Het eten van kleine, koolhydraatarme maaltijden is vaak nuttig bij de behandeling van de aandoening.

• Spijsvertering versus lage bloeddruk
• Epidemiologie en risicofactoren postprandiale hypotensie
• Oorzaken van hypotensie na eten van maaltijd
• Symptomen: Duizeligheid en zwakte
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling

Spijsvertering versus lage bloeddruk

Een goede coördinatie van het spijsverteringsstelsel, het zenuwstelsel en de bloedsomloop zorgen voor een goede spijsvertering. Hierbij gaat extra bloed naar de darmen en de maag. Ter compensatie van dit “misbruik” van de bloedsomloop, klopt het hart sneller en verkleinen de bloedvaten. Hierdoor behoudt de patiënt een goede bloeddruk in andere lichaamsdelen. Als de bloedvaten en het hart niet goed reageren, ontstaat een lage bloeddruk elders in het lichaam, terwijl de spijsverteringsorganen het proces van de spijsvertering voltooien. Dit leidt tot symptomen die gepaard gaan met een lage bloeddruk. Waarom de ontregeling van het spijsverteringsproces precies optreedt, is anno oktober 2020 niet geweten.

Epidemiologie en risicofactoren postprandiale hypotensie

Bij gezonde ouderen komt een lage bloeddruk na het eten van een maaltijd vrij vaak voor, namelijk bij één op de drie ouderen. Ouderen met hypertensie (verhoogde bloeddruk) hebben een verhoogde frequentie van postprandiale hypotensie. Patiënten met hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), syncope (flauwvallen), de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen), dialysepatiënten en patiënten met een autonome dysfunctie hebben vaak ernstigere symptomen. Postprandiale hypotensie komt verder vaker voor bij zeer oude, depressieve patiënten. Precieze cijfers zijn niet gekend, maar postprandiale hypotensie komt vaker voor dan orthostatische hypotensie (een lage bloeddruk bij het rechtstaan waardoor de patiënt plotseling duizelig is).

Oorzaken van hypotensie na eten van maaltijd

De aandoening is het gevolg van een opeenhoping van bloed in buikorganen tijdens de spijsvertering. Hierdoor is minder bloed beschikbaar voor de circulatie, waardoor de bloeddruk daalt bij het rechtstaan. Het is normaal dat bloed zich ophoopt in de buikorganen, maar in het geval van postprandiale hypotensie, is deze opeenhoping overdreven. Het eten van bepaalde voedingsmiddelen met koolhydraten veroorzaakt een verergering van postprandiale hypotensie. Hierdoor ontstaat wellicht een afgifte van insuline of andere chemicaliën als reactie op de ingenomen koolhydraten. Dit draagt bij aan de daling van de bloeddruk.

Symptomen: Duizeligheid en zwakte

Sommige patiënten vertonen met postprandiale hypotensie geen symptomen. Treden deze wel op, dan zijn de vaakst gehoorde klachten duizeligheid, zwakte bij het rechtstaan binnen dertig tot zestig minuten (tot honderdtwintig minuten) na het nuttigen van een maaltijd en af en toe bewustzijnsverlies. Dit resulteert soms in valpartij. De symptomen zijn soms ernstiger na het nuttigen van een grotere maaltijd of het eten van een maaltijd die meer koolhydraten of alcohol omvat.

Diagnose en onderzoeken

De arts meet de bloeddruk bij de patiënt voor en na een maaltijd om zeker te zijn van de diagnose van postprandiale hypotensie.

Behandeling

Tijdens een episode van postprandiale hypotensie is een behandeling niet mogelijk, maar meestal valt postprandiale hypotensie wel te voorkomen. Dit doet de patiënt door rekening te houden met volgende adviezen:

• de portiegrootte aanpassen
• dertig tot zestig minuten blijven zitten na het nuttigen van een maaltijd alvorens recht te staan
• het consumeren van water voor de maaltijd
• minder snelle verteerbare koolhydraten te gebruiken (witte rijst, aardappelen, sterk geraffineerde bloem en suikerhoudende dranken)

Het is bij deze aandoening onnodig om geneesmiddelen te nemen of te gaan liggen na de maaltijd.