Xanthelasma: Gele cholesterolafzettingen rond de ogen

Kleine vetgezwelletjes in de huid van de oogleden zijn gekend als "xanthomen". De aanwezigheid van deze xanthomen duidt soms op een verhoogd cholesterolgehalte (hypercholesterolemie), al is het ook mogelijk dat de patiënt aan een andere aandoening lijdt waarvan de cholesterolafzettingen een symptoom zijn. De cholesterolafzettingen zijn niet pijnlijk en veroorzaken geen oogproblemen, maar ze zijn mogelijk wel een symptoom van een hart- en vaataandoening. Dankzij enkele medische en natuurlijke behandelingsmethoden verdwijnen de veelal cosmetisch storende vetgezwelletjes.

• Synoniemen cholesterolafzettingen rond de ogen
• Terminologie xanthoom en xanthelasma
• Epidemiologie
• Oorzaken: Verhoogd cholesterolgehalte en andere aandoeningen
• Symptomen: Gele, pijnloze vetgezwelletjes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties: Hart- en vaataandoening

Synoniemen cholesterolafzettingen rond de ogen

Cholesterolafzettingen rond de ogen zijn eveneens gekend onder deze synoniemen:

• corneale ulcus
• xanthelasma
• xanthoma palpebrarum

Terminologie xanthoom en xanthelasma

Wanneer een xanthelasma een bepaalde grootte heeft bereikt en nodulair is, bestempelen artsen dit soms als een xanthoom. In principe zijn dit echter twee verschillende aandoeningen. Een xanthoom is een bredere term voor een bredere indeling van huidgezwellen die overal op het lichaam mogelijk zijn. Xanthelasma is met andere woorden een vorm van een xanthoom.

Epidemiologie

Xanthelasma zijn zeldzaam, met een jaarlijkse incidentie tussen 0,3% en 1,5% in de algemene bevolking. De leeftijd waarop patiënten de diagnose van xanthelasma krijgen varieert tussen 15-73 jaar, met een piek in het vierde en vijfde decennium. Vrouwen zijn meer dan mannen getroffen door de cholesterolafzettingen. Xanthelasma komt het vaakst voor bij patiënten die afkomstig zijn uit Azië of het Middellandse Zeegebied.

Oorzaken: Verhoogd cholesterolgehalte en andere aandoeningen

Ongeveer de helft van de patiënten met een xanthelasma heeft een verhoogd cholesterolgehalte (hypercholesterolemie). Andere oorzaken van cholesterolafzettingen rond de ogen omvatten enkele soorten kanker, diabetes mellitus (suikerziekte), primaire biliaire cholangitis (schade aan galwegen en lever) en andere metabole stoornissen. Deze aandoeningen leiden tot een hoger aantal lipiden (vetten) in het bloed, hetgeen bijdraagt aan cholesterolafzettingen rond de ogen.

Symptomen: Gele, pijnloze vetgezwelletjes

Cholesterolafzettingen rond de ogen zijn verzamelingen van bepaalde vetten, vooral cholesterol en triglyceriden afgeleid van voedsel. Deze leiden niet tot pijn, jeuk of gezondheidsproblemen voor de patiënt, al heeft dit soms wel een vreemd uiterlijk. De meestal symmetrische vlekken zijn gelig van kleur en variëren in grootte. Een wit bultje op het ooglid is bij xanthelasma eveneens mogelijk. De vlekken of bultjes zijn mogelijk rond het ganse oogoppervlak, maar meestal bevinden ze zich bij de binnenste ooghoek van het ooglid, vaker op het bovenste ooglid dan het onderste ooglid. Meestal zijn alle oogleden betrokken. Verder blijven de vlekken even groot ofwel groeien ze geleidelijk. De plaques zijn voorts zacht, semi- vast of kalkhoudend. Tot slot hebben ze xanthomen geen invloed op de oogleden, maar sommige patiënten ervaren wel hangende oogleden (ptosis).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Xanthelasmata hebben een karakteristieke uitstraling waardoor het voor de arts gemakkelijk is om deze te identificeren. De randen zijn scherp gedefinieerd, en de gezwellen hebben een uitgesproken gele kleur. Ze krimpen niet maar blijven even groot of groeien een beetje. De arts voert verder een bloedonderzoek uit om een verhoogd cholesterolgehalte op te sporen.

Differentiële diagnose

Xanthelasma bootst de symptomen na van volgende aandoeningen:

• atypische lymfoïde infiltraat
• diabetes, ongecontroleerde met bijbehorende hypertriglyceridemie
• diffuse vlakke xanthoma
• familiaire dysbètalipoproteïnemie III
• familiaire hypercholesterolemie typen IIa en IIb (aangeboren verhoogd cholesterolgehalte in het bloed)
• familiaire hypertriglyceridemie type iv
• juveniele xanthogranulomata
• laag HDL-cholesterolgehalte opzichte van LDL (low-density lipoproteïne) cholesterolgehalte
• lipïde proteinosis
• necrobiosis lipoidica (huidziekte met letsels en zweervorming)
• necrobiotische xanthogranuloma
• orbitale lipogranulomata
• primaire systemische amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen)
• sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• tubereuze xanthomata
• Wegener granulomatose
• ziekte van Erdheim-Chester

Behandeling

Een snelle behandeling is nodig om de groei van xanthelasmata af te remmen. Dit is mogelijk dankzij een medische en/of natuurlijke behandeling. Het is belangrijk om steeds een arts te raadplegen bij het toepassen van een natuurlijke behandelingsmethode.

Medische behandeling

Bepaalde medicijnen remmen de groei van de xanthelomen. Cryochirurgie (behandeling met koude) en laserchirurgie (behandeling met warmte) zijn andere behandelingsmogelijkheden om de cholesterolafzettingen te verwijderen. Bovendien is een behandeling beschikbaar waarbij de arts een elektrische naald inzet (electrodesiccatie). In sommige gevallen gebeurt een operatieve verwijdering van de xanthomen, maar dit is niet bij elke patiënt aanbevolen, bijvoorbeeld wanneer de plek te dicht bij het oog is. Soms veroorzaakt dit eveneens littekens of veranderingen in de huidskleur. Soms keren de gezwelletjes ook terug, vooral wanneer sprake is van een erfelijk verhoogd cholesterolgehalte.

Natuurlijke behandeling

Amandelen
Een gezond tussendoortje dat goed is voor het verlagen van cholesterolgehalte, is het consumeren van amandelen. Om de vetafzettingen rond de ogen te verminderen, mag de patiënt bovendien een mengsel van melk met amandelpoeder aanbrengen rond de ogen.

Appelazijn
Appelciderazijn verlaagt eveneens het cholesterolgehalte. Een regelmatige inname dringt de slechte cholesterol (LDL: low density lipoproteins) terug. Dit doet de patiënt door één eetlepel rauwe, ongefilterde appelazijn te mengen met een beetje ruwe honing in een glas lauwwarm water. Dit mengsel drinkt hij tweemaal per dag op. Ook het toepassen van appelazijn rond de ogen, is toegelaten. Dit doet de patiënt door verdunde appelazijn met wat water aan te brengen op het gebied met een katoenen bal.

Bananenschillen
Bananenschillen hebben een helende werking. Ze bezitten in tegenstelling tot het vruchtvlees juist erg veel oplosbare en onoplosbare vezels. Een bananenschil toevoegen aan de voeding is bijgevolg een prima alternatief voor het verlagen van het cholesterolgehalte. Om de cholesterolafzettingen zelf van de ogen te verwijderen, plaatst de patiënt de binnenkant van een rijpe banaanschil over het ooggebied en zet hij dit vast met een verband waardoor het ook ’s nachts aanwezig blijft. ’s Morgens verwijdert hij de schil en spoelt hij het gebied. Dit herhaalt hij ’s nachts weer. Op deze manier verlaagt het cholesterolgehalte.

Fenegriekzaden
Een andere methode om de xanthomen te verminderen, is met behulp van fenegriekzaden. Wanneer de patiënt twee eetlepels fenergiekzaden ’s nachts weekt in water, drinkt hij dit de volgende ochtend op op een nuchtere maag. Deze vloeistof valt eveneens al masserend aan te brengen rond de ogen.

Knoflook
De beste en meest populaire thuisbehandeling voor xanthelasma is knoflook. Deze doen de kleine, hobbelige afzettingen afvlakken. Daarnaast vermindert knoflook een hoog cholesterolgehalte. De patiënt past een beetje geplette knoflook toe op het ooggebied en dekt dit vervolgens af met een gaasje, zodat de knoflook niet in het oog terechtkomt. Dit laat hij tien tot vijftien minuten zitten. Daarna wast hij het gebied met warm water. Hij voert dit één keer per dag uit gedurende enkele dagen. Knoflook mag niet langer dan deze tijd op de huid blijven, want dit veroorzaakt anders brandwonden. Voor patiënten met een gevoelige huid is het gebruik van knoflook niet aanbevolen.

Koriander
Korianderthee is bijzonder nuttig voor het verlagen van de cholesterolafzettingen. Dit doet de patiënt door korianderzaad in thee gedurende tien à vijftien minuten te weken alvorens dit op te drinken. Hij drinkt dit mengsel enkele keren per dag.

Ricinusolie
Het zuur van ricinusolie vermindert de cholesterol rond de ogen. Dit is het meest effectief bij nieuwe, kleine afzettingen. Pure, koudgeperste ricinusolie is hierbij nodig. De patiënt gebruikt een katoenen bal en brengt dit met de olie aan al masserend aan op het gebied. Dit laat de patiënt ’s nachts rond de ogen zitten en verwijdert hij pas ’s morgens. Hij herhaalt dit tafereel totdat de xanthomen verdwenen zijn.

Soja
Producten met soja zoals sojabonen en sojamelk, verminderen de LDL-cholesterol.

Sinaasappelsap
Sinaasappelsap vermindert de LDL-cholesterol. De cholesterolafzettingen rond de ogen verminderen of verdwijnen door enkele keren per dag een glas sinaasappelsap te drinken.

Uien
Het sap van een ui mengt de patiënt met zout, wat hij enkele uren laat trekken. Vlak voor het slapengaan brengt hij het mengsel aan op het getroffen gebied.

Complicaties: Hart- en vaataandoening

Xanthelasma zijn soms een signaal van een toekomstige kransslagaderziekte. Veel patiënten met xanthelasma palpebrarum roken, lijden aan centrale obesitas (zwaarlijvigheid), en/of hebben een hoge bloeddruk (hypertensie), suikerziekte (diabetes) en dyslipidemie. Dit zijn de belangrijkste risicofactoren voor een coronaire hartziekte (hartaandoening aan de kransslagaders).

Lees verder

• Cholesterol: LDL (slechte) en HDL (goede) cholesterolwaarden