Acanthamoeba keratitis: Ooginfectie bij contactlensdragers

Acanthamoeba keratitis is een zeldzame parasitaire infectie van het hoornvlies (doorzichtige venster aan de voorkant van het oog). Deze hoornvliesontsteking komt het vaakst voor bij contactlensdragers als gevolg van een slechte contactlenshygiëne. De ernstige ooginfectie kenmerkt zich door onder andere erg veel pijn, rode en tranende ogen en een wazig gezichtsvermogen. De diagnose alsook behandeling hiervan is een klinische uitdaging. Niettemin is een snelle behandeling met diverse oogdruppels vereist want anders verliest de patiënt permanent het gezichtsvermogen. De ziekte werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur in 1973.

• Oorzaken en risicofactoren: Contactlensdragers
• Soorten Acanthamoeba
• Symptomen ooginfectie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via diverse oogdruppels
• Preventie via goede contactlenshygiëne
• Complicaties Acanthamoeba keratitis

Oorzaken en risicofactoren: Contactlensdragers

De parasitaire ooginfectie is het gevolg van een Acanthamoeba, een microscopisch ééncellig organisme wat zich veel in de natuur bevindt en vooral te vinden is in de bodem van het water (meren, oceanen en rivieren) alsook in kraanwater, zwembaden, … De meest voorkomende oorzaken van Acanthamoeba keratitis zijn:

• het bewaren van de contactlenzen in een vuile contactlenshouder
• het dragen van contactlenzen in een warm bad
• het gebruik van vervuild leidingwater of bronwater om contactlenzen te reinigen
• het zelf maken van contactlensoplossingen
• het zwemmen of douchen tijdens het dragen van lenzen

Risicofactoren zijn onder andere het dragen van contactlenzen, de blootstelling aan het organisme (vaak via besmet water), een hoornvliestrauma en een verzwakt immuunsysteem. Verder komt de ooginfectie vaker tot stand in de zomerperiode.

Soorten Acanthamoeba

Er zijn vele verschillende Acanthamoeba-soorten. Acanthamoeba-organismen veroorzaken normaalgezien geen schade. Twee van de acht bekende soorten Acanthamoeba, A. castellanii en A polyphaga, zijn echter verantwoordelijk voor de meeste ooginfecties. Acanthamoeba keratitis komt het meest voor bij patiënten die contactlenzen dragen, maar iedereen met een hoornvliesletsel of hoornvliesaandoening is gevoelig voor het ontwikkelen van de infectie.

Symptomen ooginfectie

De ooginfectie kenmerkt zich door pijn die niet meteen in verhouding staat met de bevindingen die de oogarts bij een oogonderzoek heeft. Daarnaast heeft de patiënt een verminderd gezichtsvermogen (wazig gezichtsvermogen), rode ogen, fotofobie (overgevoeligheid van licht), tranende ogen en een oogafscheiding. Daarnaast lijkt het alsof zich iets in het oog bevindt (zanderig gevoel in het oog). (Ernstige) hoofdpijn is een ander mogelijk teken van Acanthamoeba keratitis. De symptomen nemen soms af maar soms zijn ze ook zeer ernstig, waarbij de patiënt heel veel pijn ervaart. De symptomen houden veelal weken tot maanden aan, tenzij de patiënt een snelle behandeling inzet.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

De oogarts voert een standaard oogonderzoek uit met behulp van een spleetlamp, een soort microscoop. Hij zoekt naar tekenen van ontsteking in het hoornvlies. Af en toe schraapt hij wat hoornvliescellen weg wat een laboratorium vervolgens verder onderzoekt. De diagnose van Acanthamoeba keratitis is echter vaak moeilijk en loopt vaak vertraging op.

Differentiële diagnose

Acanthamoeba keratitis is in een vroeg stadium moeilijk te onderscheiden van een andere microbiële hoornvliesinfectie omdat de symptomen vergelijkbare zijn. Het is belangrijk om het verschil te kennen tussen Acanthamoeba keratitis en andere microbiële infecties voor de soort behandeling. De differentiële diagnose voor Acanthamoeba keratitis in de vroege klinische fase omvat conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), droge ogen, herpes simplex virus keratitis, cornea-erosie, stafylokok marginale keratitis en contactlensgerelateerde keratitis. De differentiële diagnose van de latere klinische fase omvat virussen, bacteriën, schimmels, en steriele keratitis.

Behandeling via diverse oogdruppels

Acanthamoeba keratitis valt niet te behandelen met antibiotica, omdat de ooginfectie niet het gevolg is van een bacteriële infectie. De patiënt krijgt daarom antiseptische oogdruppels die een anti-amoebeneffect hebben. Deze neemt de patiënt gedurende de eerste dagen elk uur, zelfs ’s nachts, alvorens de oogarts deze terugschroeft naar om de twee uur en alleen overdag. De patiënt neemt de oogdruppels naarmate de behandeling vordert, uiteindelijk steeds minder vaak. Het is zeer belangrijk om dit regelmatig oogdruppelritme vol te houden en hierbij correcte oogdruppelrichtlijnen toe te passen. Enkel op deze manier valt Acanthamoeba keratitis te bestrijden. Naast de anti-amoeben oogdruppels neemt de patiënt ontstekingsremmers of pijnstillers voor het verlichten van de pijn. Mogelijk krijgt de patiënt tevens mydriatica; dit zijn pupil verwijdende oogdruppels. Deze neemt de patiënt in het begin van de infectie om de pijnlijke krampen in de iris te doen stoppen.

Ongeveer 10% van Acanthamoeba infecties kent een dubbele pathologie, waardoor meestal nog een bacteriële ooginfectie aanwezig is. De oogarts schrijft in dat geval bijkomende antibiotica-oogdruppels voor. Soms krijgt de patiënt deze antibacteriële oogdruppels preventief tegen een bacteriële infectie, omdat het oogoppervlak beschadigd is in de vroege stadia van de ziekte. Patiënten met een ernstige ontsteking of scleritis (ontsteking van het witte deel van het oog) krijgen soms steroïde oogdruppels, hoewel dit niet nodig is bij elke patiënt. De oogarts controleert de patiënt hierbij regelmatig.

Soms helpen de medicijnen niet en dan is een hoornvliestransplantatie vereist.

Preventie via goede contactlenshygiëne

Dragers van contactlenzen hanteren een goede contactlenshygiëne. Kraanwater of zout mag hij nooit inzetten voor het reinigen van de contactlenzen. Het wassen van de handen (goede handhygiëne) is strikt noodzakelijk wanneer hij de contactlenzen in- of uit gaat doen. De contactlenzen bevinden zich voorts ’s nachts in een desinfecterende oplossing. De contactlenzenvloeistof is verder steeds vers. De contactlenshouder vervangt de patiënt voorts elke drie maanden. Contactlensdragers doen de contactlenzen verder uit voor het zwemmen, douchen of het gebruik van een sauna. Bovendien volgt de patiënt de richtlijnen op van zijn specifieke contactlenzen. Tot slot bezoeken patiënten meteen de oogarts van zodra ze symptomen van Acanthamoeba keratitis bemerken.

Complicaties Acanthamoeba keratitis

Indien de oogarts deze ooginfectie niet tijdig behandelt, leidt Acanthamoeba keratitis tot een permanent verlies van het gezichtsvermogen.

Lees verder

• Oogparasieten: Soorten en types van parasitaire ooginfecties
• Zwemmen in het water met lenzen of bril op de ogen?
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Contactlenzen: Soorten en algemene informatie
• Contactlenshygiëne: Tips voor het dragen van contactlenzen