Hepatorenaal syndroom: Ernstige complicatie van levercirrose

Hepatorenaal syndroom: Ernstige complicatie van levercirrose Het hepatorenaal syndroom is een ernstige complicatie van levercirrose, een aandoening waarbij littekenweefsel het gezond weefsel in de lever vervangt. Bij het hepatorenaal syndroom treedt progressief nierfalen op als gevolg van een verminderde doorbloeding van de nierschors. Enkele veel voorkomende symptomen van de ziekte omvatten een gewichtstoename, geelzucht en verwardheid. De behandeling van het hepatorenaal syndroom is gesteund op de behandeling van nierfalen: dialyse en medicijnen. Ondanks de ondersteunende behandelingen komen veel complicaties voor en komt de patiënt vrijwel steeds op korte termijn te overlijden.

Epidemiologie hepatorenaal syndroom

Het hepatorenaal syndroom komt voor bij 10% van de gehospitaliseerde patiënten met cirrose (littekenweefsel in de lever) en ascites (vochtophoping in de buik). Naar schatting 35-40% van de patiënten met leverfalen en ascites ontwikkelt het hepatorenaal syndroom. Het hepatorenaal syndroom kent geen seksuele of raciale voorliefde. Voorts krijgen de patiënten het vaakst de diagnose van chronisch leverfalen en het hepatorenaal syndroom tussen het vierde en het achtste decennium.

Oorzaken ernstige complicatie van levercirrose

Het hepatorenaal syndroom is een ernstige complicatie bij patiënten met levercirrose, waarbij de nieren stoppen met werken. Hierdoor scheiden de nieren minder urine uit. Type 1 van de ziekte gaat gepaard met acuut nierfalen, terwijl type 2 geassocieerd is met chronisch nierfalen. De nieren scheiden normaal gezien afvalstoffen uit, maar bij het hepatorenaal syndroom hopen deze afvalproducten zich op in de bloedbaan. De toename van giftige stikstofhoudende afbraakproducten in het bloed is in medische termen gekend als azotemie (azotum betekent "stikstof"). De aandoening leidt tot nierfalen bij patiënten met acuut leverfalen, alcoholische hepatitis, cirrose en geïnfecteerd buikvocht.

Risicofactoren aandoening

Risicofactoren zijn onder meer:
  • een bloeddruk die plots daalt wanneer een patiënt rechtstaat vanuit een liggende of zittende positie (orthostatische hypotensie)
  • een infectie
  • gastro-intestinale bloedingen (bloedingen in het maagdarmkanaal)
  • het doorprikken van de buik voor het afnemen van buikvocht (abdominale paracentese)
  • het gebruik van bepaalde geneesmiddelen zoals diuretica (plaspillen)
  • spontane bacteriële peritonitis (ontsteking van het buikvlies door bacteriële infectie in de buikholte)

Ascites is een typisch symptoom van het hepatorenaal syndroom / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Ascites is een typisch symptoom van het hepatorenaal syndroom / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Symptomen: Geelzucht, verminderde urineproductie en vochtophoping in buik

Een patiënt met het hepatorenaal syndroom heeft diverse typische symptomen, zoals een gele huid (geelzucht, icterus), donkergekleurde urine en een verminderde urineproductie oligurie. Daarnaast ontwikkelt de patiënt een vochtophoping in de buik, in medische termen gekend als ascites. Deze vochtophoping is eveneens in de ledematen mogelijk (oedeem). Een gewichtstoename is hierbij bovendien kenmerkend. Spierschokken, misselijkheid en braken, vermoeidheid, zwakte, abnormale reflexen, borstontwikkeling bij de man (gynaecomastie), kleinere testikels, het verlies van schaamhaar, zweren en blaren (letsels) op de huid, delirium (acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie) en verwardheid (vaak te wijten aan hepatische encefalopathie) zijn tot slot andere mogelijk aanwezige symptomen van het hepatorenaal syndroom.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Nierfalen valt niet meteen met een lichamelijk onderzoek op te sporen. Toch bemerkt de arts bij het lichamelijk onderzoek diverse symptomen van een chronische leverziekte (zie symptomen). Bij het bekloppen van het buikgebied met de vingertoppen – in medische termen gekend als percussie – hoort de arts een dof geluid. Verder is zowel een miltvergroting (splenomegalie) als leververgroting (hepatomegalie) te identificeren bij het betasten van het buikgebied. Witte nagels, trommelstokvingers (clubbing), spieratrofie (spierverlies) en reflectorische, niet-willekeurige bewegingen (flapping tremor, vleugelslagtremor) zijn andere klinische kenmerken van het hepatorenaal syndroom.

Een urineonderzoek is nodig voor het bevestigen van de diagnose / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen urineonderzoek is nodig voor het bevestigen van de diagnose / Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Diagnostisch onderzoek
Een bloedonderzoek en urineonderzoek zijn nodig. Het urineonderzoek toont onder andere:
  • een progressieve stijging in serumcreatinine
  • een vaak normaal urinesediment (bezinksel)
  • een zeer lage van natriumexcretie (urinenatriumconcentratie van minder dan 10 meq / l)
  • geen of minimale proteïnurie (minder dan 500 mg per dag)
  • oligurie (een verminderde urineproductie)

Bij tekenen van hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte) voert de arts een elektro-encefalografie (EEG: hersenfilmpje) uit.

Differentiële diagnose

Het hepatorenaal syndroom heeft een klinisch beeld dat sterk gelijkt op volgende aandoeningen:
  • acute glomerulonefritis (nierfilterontsteking: ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors, vorm van een nierontsteking)
  • acute tubulusnecrose
  • chronische glomerulonefritis
  • diffuse proliferatieve glomerulonefritis
  • halvemaanvormige glomerulonefritis
  • membraneuze glomerulonefritis
  • membranoproliferatieve glomerulonefritis
  • poststreptococcale glomerulonefritis
  • snel ontwikkelende glomerulonefritis

Behandeling

De behandeling van het hepatorenaal syndroom is vergelijkbaar met de behandeling voor patiënten met nierfalen. De patiënt bekijkt met de arts het medicatiegebruik, en hij stopt in overleg met alle onnodige medicijnen, vooral met ibuprofen en andere NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen), bepaalde antibiotica, en diuretica (plaspillen). Daarnaast is een nierdialyse nodig om de symptomen te verlichten. De arts zet mogelijk geneesmiddelen in om zowel de bloeddruk als de nierfunctie te verbeteren. Soms is een infusie (inbrengen van vloeistoffen) van albumine ook nuttig. Ascites valt te behandelen door het plaatsen van een shunt. Indien mogelijk voert de arts een levertransplantatie uit hetgeen levensverlengend werkt.

Prognose is zeer slecht

De vooruitzichten van patiënten met het hepatorenaal syndroom zijn veelal niet goed. Vaak komt de patiënt tussen de twee tot acht weken (type 1) en zes maanden (type 2) te overlijden als gevolg van een infectie of ernstige bloedingen (hemorragie).

Complicaties

Mogelijke complicaties van het hepatorenaal syndroom zijn:
  • bloedingen
  • coma veroorzaakt door leverfalen
  • nierfalen
  • schade aan en uitval van vele orgaansystemen
  • secundaire infecties
  • vochtoverbelasting en hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Complicaties van levercirrose (littekenweefsel in lever)Complicaties van levercirrose (littekenweefsel in lever)De lever is een vitaal orgaan in het lichaam dat verantwoordelijk is voor honderden lichaamsfuncties, waaronder de toega…
Ascites: Vochtophoping in buik door ziekten aan o.a. leverAscites: Vochtophoping in buik door ziekten aan o.a. leverAscites is de medische term voor "buikwaterzucht", wat nog beter gekend is als "vochtophoping in de buik". Diverse oorza…
Levercirrose: symptomen en behandelingLevercirrose: symptomen en behandelingLevercirrose kan worden veroorzaakt door overmatig alcoholgebruik, een virusinfectie, de ziekte van Wilson, hemochromato…
Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruikLevercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruikBij levercirrose ontstaat littekenweefsel in de lever dat het gezonde weefsel vervangt. Hierdoor is de bloedstroom door…

Neglect: het negeren van één kant van lichaam en omgevingNeglect: het negeren van één kant van lichaam en omgevingNeclect is een medisch fenomeen, waarbij de patiënt geen aandacht geeft aan één zijde (links of rechts) van zichzelf en…
Verspreide intravasculaire coagulatie: BloedstollingsziekteVerspreide intravasculaire coagulatie: BloedstollingsziekteVerspreide intravasculaire coagulatie is een ernstige aandoening waarbij in het hele lichaam in kleine bloedvaten bloeds…
Bronnen en referenties
  • Clinical Presentation, reflectorische, niet-willekeurige bewegingen (‘flapping tremor’ E; vleugelslagtremor, geraadpleegd op 18 november 2016
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 18 november 2016
  • Differential Diagnoses, http://emedicine.medscape.com/article/178208-differential-diagnoses#showall, geraadpleegd op 18 november 2016
  • Hepatorenal syndrome, http://www.healthline.com/health/hepatorenal-syndrome, geraadpleegd op 18 november 2016
  • Hepatorenal syndrome, http://www.uptodate.com/contents/hepatorenal-syndrome, geraadpleegd op 18 november 2016
  • Hepatorenal syndrome, https://medlineplus.gov/ency/article/000489.htm, geraadpleegd op 18 november 2016
  • Overview, http://emedicine.medscape.com/article/178208-overview#showall, geraadpleegd op 18 november 2016
  • Afbeelding bron 1: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 03-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.