Loiasis: Infectie met zwelling rond gewrichten en oogworm

Loiasis is een infectie veroorzaakt door de parasitaire worm loa loa. Deze bevindt zich vooral in bepaalde gebieden in Afrika. Een bepaald type besmette vlieg draagt de parasiet met zich mee, en deponeert bij het steken van een persoon larven die vervolgens langzaam uitgroeien tot een worm. Vooral een zwelling rond de gewrichten en een oogworm zijn typerend voor de ziekte. Een bloedonderzoek bevestigt de diagnose van loiasis. De behandeling van loiasis gebeurt zeer voorzichtig want (ernstige) bijwerkingen door parasietdodende medicatie is mogelijk. Via enkele maatregelen valt een infectie met deze worm te voorkomen.

• Synoniemen loiasis
• Oorzaken: Parasiet loa loa (worm)
• Risicofactoren parasitaire infectie
• Symptomen: Zwelling rond gewrichten en oogworm
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling zeer voorzichtig met medicatie en/of operatie
• Preventie infectieziekte

Synoniemen loiasis

Loiasis is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• calabarzwellingen
• filaria lacrimalis
• filaria loa
• filaria subconjunctivalis
• fugitieve zwellingen
• loa loa filariasis
• loaina
• microfilaria overdag

Oorzaken: Parasiet loa loa (worm)

Loa loa is een parasitaire worm die behoort tot de familie van de Filaria (draadworm, behoort tot de rondwormen). Deze worm bevindt zich vooral in de regenwouden van West- en Centraal-Afrika. De parasiet komt in het lichaam terecht door grote bloedzuigende geïnfecteerde chrysopsvliegen (soort hertenvlieg), die overdag en buitenshuis steken en dan het bloed eten van een besmette patiënt. Hierbij komen larven van de worm onder de huid terecht die langzaam uitgroeien tot een volwassen worm. De microfilariën (larven van de worm) bevinden zich overdag in het bloed en de lymfatische vloeistof terwijl ze ’s nachts in de longen aanwezig zijn. Loiasis is niet besmettelijk voor andere personen.

Risicofactoren parasitaire infectie

De vliegen worden aangetrokken door de beweging van mensen en door de rook van houtvuren. Ook sterk verlichte huizen vormen een aantrekkingskracht voor de vliegen. Reizigers lopen meer kans om besmet te raken als ze langdurig zijn blootgesteld aan gebieden waar deze vliegen zich bevinden. Europeanen lopen vaak deze infectie op.

Symptomen: Zwelling rond gewrichten en oogworm

Veel mensen ontwikkelen geen symptomen. Verschijnen deze toch, dan is dit meestal gemiddeld vijf maanden tot vier jaar na de besmetting. Hierbij treden kenmerkende zwellingen rond gewrichten op, en verschijnt tevens een oogworm.

Zwelling rond gewrichten

Vaak ontwikkelt een patiënt geen symptomen. Ontwikkelt een patiënt deze toch, dan bedraagt de incubatietijd vaak vele maanden. De patiënt ervaart vrij plotseling optredende en enige uren tot dagen aanhoudende calabarzwellingen. Dit type zwelling is genoemd naar een stad in Nigeria en kenmerkt zich door een jeukende zich verplaatsende zwelling die ontstaat wanneer de parasiet loa loa een gewricht heeft gepasseerd. Deze zwelling houdt gewoonlijk één tot drie dagen aan bij inwoners van de gebieden waar de chrysopsvliegen voorkomen, maar bij reizigers is de zwelling veelal ernstiger en houdt deze eveneens langer aan. Vooral in de omgeving van pols- en andere gewrichten is een zwelling (oedeem) merkbaar.

Oogworm

Daarnaast kruipt mogelijk een oogworm over het oogoppervlak. Deze oogworm van twee tot zeven centimeter lang beweegt zich onder de conjunctiva (oogbindvlies) en cornea (hoornvlies) door. De worm tast het gezichtsvermogen niet aan, maar de parasitaire ooginfectie is wel pijnlijk.

Andere symptomen

Minder vaak voorkomende symptomen omvatten jeuk over het hele lichaam, spierpijn, gewrichtspijn en vermoeidheid. Sporadisch zijn het hart, de hersenen (encefalitis: ontsteking van de hersenen) en/of de nieren getroffen door loiasis, al zijn de symptomen hiervan meestal niet ernstig.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek zijn de calabarzwellingen het belangrijkste instrument voor de diagnose. Een worm die migreert naar het oog, is een ander opvallend symptoom van de infectie.

Diagnostisch onderzoek

Wanneer iemand op reis geweest is naar een gebied waar de besmette vliegen zich bevinden, dan voert de arts een bloedonderzoek uit. Hij laat dit controleren op de aanwezigheid van larven van de parasiet. Een bloedonderzoek onthult tevens hoge tellingen van eosinofielen, wat gekoppeld is aan een parasitaire infectie. Daarnaast bemerkt hij mogelijk een volwassen worm op het oogoppervlak oog. In de urine bevinden zich een meer dan normale hoeveelheid eiwitten (proteïnurie) en soms bevindt zich ook bloed in de urine (hematurie).

Behandeling zeer voorzichtig met medicatie en/of operatie

De behandeling van loiasis gebeurt best door een specialist in de tropische geneeskunde. Hij bepaalt immers welk medicijn voldoende veilig is om de parasiet te verwijderen. Een operatie is wel meteen mogelijk om de oogworm te verwijderen. Wanneer de oogworm uit het oog verwijderd is, betekent dit niet dat de patiënt genezen is van de infectie, omdat de parasiet zich vaak eveneens in andere lichaamsgebieden bevindt. Omdat er een klein risico is op ernstige bijwerkingen bij de geneesmiddelen die de parasieten doden (anthelmintica), voert de arts meerdere onderzoeken uit om te kijken of het medicijn wel voldoende veilig is. Soms volgen patiënten eerst een speciale behandeling alvorens het voldoende veilig is om medicatie te nemen tegen de parasiet. In sommige gevallen is medicatie zelfs niet aanbevolen.

Preventie infectieziekte

Een lange broek en een t-shirt met lange mouwen dragen is zeker aanbevolen. Kledij die verzadigd is met het insecticide permethrine voorkomt eveneens loiasis. Daarnaast is de blootstelling aan de rook van houtvuren afgeraden.

Lees verder

• Oogwormen: Soorten en symptomen van worminfectie aan ogen
• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling