Stijve nek: oorzaak en verhelpen van stijve nek en schouders

Stijve nek: oorzaak en verhelpen van stijve nek en schouders Een stijve nek (en schouders) is een vervelende klacht. Een stijve nek wordt gekenmerkt door stijfheid, pijn en moeite met het bewegen van de nek, vooral wanneer je probeert om je hoofd te draaien naar links of naar rechts. Een stijve nek kan ook gepaard gaan met andere symptomen, zoals hoofdpijn, nekpijn, pijn in de schouder en/of pijn in de arm, en kan behoorlijk interfereren met je dagelijkse werkzaamheden. Een stijve nek kan optreden na een nachtje slapen, door een verkeerde slaaphouding of een kussen dat niet voldoende ondersteunend is. Maar een verkeerde werkhouding of langdurige bepaalde werkzaamheden verrichten (plafond schilderen), kan ook zorgen voor een stijve nek, evenals een aanrijding. Langdurige werken achter een computer of veelvuldig bezig zijn met een smartphone, is ook killing voor je nek. Urenlang voorovergebogen naar je scherm kijken, is een veelvoorkomende oorzaak van nekpijn en stijve nek. Hoe je een stijve nek kunt verhelpen, hangt af van de oorzaak.
Stijve nek / Bron: InesBazdar/Shutterstock.comStijve nek / Bron: InesBazdar/Shutterstock.com

Een stijve nek en schouders

Een stijve nek kan optreden als gevolg van aandoeningen en ziekten van elke structuur in de nek, waaronder de zeven nekwervels, die samen de cervicale wervelkolom worden genoemd. De nekwervels vormen een natuurlijke, voorwaartse kromming en zijn onderling verbonden door tussenwervelschijven. Deze wervels omringen het ruggenmerg en het wervelkanaal, waar zenuwen door lopen. Verder zijn in de nek en de hals nekspieren, slagaders, aders, lymfeklieren, schildklier, bijschildklier, slokdarm, strottenhoofd en luchtpijp, aanwezig.

Symptomen

Een stijve nek kan gepaard gaan met andere symptomen en klachten, zoals:

Oorzaken van een stijve nek

Een stijve nek wordt meestal veroorzaakt door een verkeerde beweging of tocht. Het kan ook komen door schade aan de botten, zenuwen en/of spieren van de nek. Een stijve nek komt vooral door een blessure aan pezen of banden, pijnlijke nekspieren, slijtage van de halswervels of irritatie van het botvlies. Een stijve nek is echter ook een symptoom van meningitis ofwel hersenvliesontsteking, samen met hoofdpijn en koorts. Een stijve nek kan ook ontstaan door continue samentrekkingen of spasmen van de nekspieren.

Spanningshoofdpijn / Bron: Istock.com/JackFSpanningshoofdpijn / Bron: Istock.com/JackF

Stijve nek en hoofdpijn door spierspanning

Spanningshoofdpijn

Bij spanningshoofdpijn verschilt de plek van de pijn van persoon tot persoon. Vaak zijn bij deze vorm van hoofdpijn ook nek en schouders stijf en pijnlijk. Er zijn verschillende uitlokkende factoren, waaronder stress, inspanning, vermoeidheid, ooginspanning, houdings- en bewegingsfouten, hormonale schommelingen en voeding. In geval van een stijve nek moet vaak de oorzaak gezocht worden bij houdings- en bewegingsfouten. Want indien je je schouders, nek en hoofd verkeerd gebruikt, kunnen je spieren overbelast raken. Ze zijn dan doorlopend te veel aangespannen, wat klachten veroorzaakt. Het kan te maken hebben met een verkeerde werkhouding, zoals onderuitgezakt zitten met een te holle rug of te opgetrokken schouders. Maar ook je matras en kussen kunnen leiden tot een verkeerde houding. Langdurig in een voorovergebogen houding bezig zijn met je smartphone of tablet, kan ook nekklachten geven. Steeds meer kinderen klagen hierover.

Stijve nek door overbelasting

Door overbelasting kunnen de nekspieren verzuren. Het melkzuur wordt normaal als afvalproduct afgevoerd, maar bij een stijve nek zal het melkzuur zich in het spierweefsel ophopen. Dit geeft nekklachten wat kan aanvoelen als hevige spierpijn. Dat zorgt voor een beperking van de beweeglijkheid van de nek; het draaien van het hoofd gaat lastig en je ervaart pijn als je dat wel probeert. Door rust te nemen zal de stijve nek vak binnen enkele dagen wegtrekken.

Verrekte spier of blessure

Veruit de meest voorkomende oorzaak van een stijve nek is een verrekte spier of een blessure. De nekspieren kunnen stijf worden als reactie op pijn. In de hals of nek kan een spiertje verrekt of gescheurd zijn. Dit kan komen door een plotselinge, onverwachtse beweging, of door overbelasting. Het komt vooral voor bij mensen die intensief sporten. In het bijzonder de levator scapulae is gevoelig voor letsel. Door deze spier kun je het schouderblad optrekken richting je nek. Aan de achterkant en zijkant van de hals, verbindt deze schouderbladspier de cervicale wervelkolom met de schouder. Je kunt hier last van krijgen door in een verkeerde positie te slapen, een sportblessure en het veelvuldig draaien van je hoofd van links naar rechts (bijvoorbeeld bij zwemmen). Overmatige stress, wat kan leiden tot spanningen in de nek, is een andere trigger. Ook een verkeerde lichaamspositie, waarbij het hoofd langdurig naar achteren gebogen wordt, kan de oorzaak zijn. Bijvoorbeeld bij het schilderen van een plafond.

Stijve nek door auto-ongeval / Bron: Dmitry Kalinovsky/Shutterstock.comStijve nek door auto-ongeval / Bron: Dmitry Kalinovsky/Shutterstock.com

Stijve nek door auto-ongeval

Een whiplash is een van de meest voorkomende verwondingen veroorzaakt door een auto-ongeluk, na een aanrijding van achteren (kop-staartbotsing). Een whiplash is een nekletsel waarbij het hoofd een plotselinge beweging naar voren, achteren of zijwaarts heeft gemaakt. Doordat het hoofd ten opzichte van de romp een andere beweging maakt, raken je zenuwen en spieren in de nek overbelast. Er zijn een aantal symptomen waaraan je een whiplash kunt herkennen.

Nekpijn en stijve nek

Na de eerste impact van het auto-ongeluk geeft je lichaam endorfines af die je hartslag verhogen en je helpen om de stress van het beoordelen van de schade aan je auto te doorstaan, verzekeringsinformatie uit te wisselen, een schadeformulier in te vullen en te beslissen wat je vervolgens moet doen. Zodra de eerste stress van de situatie is verdwenen, is nekpijn of een stijve nek het meest voorkomende vroege waarschuwingsteken dat je een whiplash hebt. Veel mensen voelen ook stijfheid of pijn in hun schouders of bovenrug.

Hoofdpijn

De meeste hoofdpijn als gevolg van een whiplash begint aan de basis van de schedel en straalt uit richting de achterkant van het hoofd of in de richting van de oren. Een whiplash-hoofdpijn kan zich zowel in een scherpe pijn als in een doffe hoofdpijn manifesteren.

Wazig zien / Bron: Martin SulmanWazig zien / Bron: Martin Sulman

Duizeligheid of wazig zien

Een ander veel voorkomend waarschuwingssignaal van een whiplash is duizeligheid veroorzaakt door zenuwbeschadiging van de nek. Veel slachtoffers van duizeligheid na een auto-ongeluk verklaren dat het lijkt alsof de kamer draait. Deze duizeligheid kan van enkele minuten tot meerdere dagen duren als deze niet wordt behandeld.

Slaperigheid of extreme vermoeidheid

Bij stressvolle situaties laten onze bijnieren cortisol vrij, wat je de 'boost' energie geeft die je nodig het om snel beslissingen te nemen en alert te blijven om vragen te beantwoorden. Wanneer je echter terugkeert naar een veilige plaats, ontspannen je spieren zich en moeten ze zich opladen. Als je gewond bent geraakt, moet je lichaam zich herstellen en gebruikt het veel energie ten behoeve van het genezingsproces te beginnen. Hierdoor kun je je extreem moe of slaperig voelen.

Depressie / Bron: Johan Larson/Shutterstock.comDepressie / Bron: Johan Larson/Shutterstock.com

Moeite met slapen

Na een auto-ongeluk, als je eindelijk genoegen neemt met de broodnodige nachtrust, kunnen pijn en stijfheid in je nek het moeilijk maken om te slapen. Dit kan leiden tot slaaptekort en depressieve klachten (en soms zelfs een depressie).

Aandoeningen van de halswervelkolom

Radiculopathie (beknelde zenuw)

Cervicale wervelkolom aandoeningen, zoals een radiculopathie, kunnen leiden tot pijn en stijfheid. Bij radiculopathie is sprake van een beknelde zenuw in de wervelkolom, waardoor in het verzorgingsgebied van de zenuw klachten ontstaan. Dit geeft pijnklachten en een doof gevoel of tintelingen.

Mogelijke aandoeningen

Veel problemen in de cervicale wervelkolom kunnen leiden tot een stijve nek. De stijfheid kan een reactie zijn op de onderliggende aandoening in de cervicale wervelkolom. Het kan hierbij gaan om onder meer de volgende aandoeningen:
  • Nekhernia / hernia cervicalis;
  • Cervicale kanaalstenose of vernauwing van het halswervelkanaal; en
  • cervicale osteoartritis (achteruitgang van de kwaliteit van het kraakbeen in je nek, waardoor je wervels beschadigd raken).

Hersenvliesontsteking kan optreden bij waterpokken / Bron: 9Gawin/Shutterstock.comHersenvliesontsteking kan optreden bij waterpokken / Bron: 9Gawin/Shutterstock.com

Hersenvliesontsteking of meningitis

Een hersenvliesontsteking is een niet veel voorkomende oorzaak van stijve nek. Bacteriële hersenvliesontsteking is echter een potentieel ernstige aandoening, waardoor het vermeldenswaardig is. Bij deze aandoening raakt het hersenvlies ontstoken, wat klachten kan geven als hoge koorts, sufheid, verwardheid en een stijve nek. Het lukt je niet goed om je nek voorover te buigen. Bij vermoeden van hersenvliesontsteking, moet je direct medische hulp inschakelen.

Stijve nek verhelpen en behandelen

In de meeste gevallen wordt een stijve nek veroorzaakt door spierspanning of spierverrekking. Deze klachten kunnen vaak adequaat worden behandeld en binnen enkele dagen verholpen zijn. Als algemene regel geldt dat raadzaam is om medische hulp in te schakelen als de stijve nek niet binnen een week verdwenen is, als de klachten verergeren, of als de nekklachten gepaard geen met andere verontrustende symptomen, zoals bij hersenvliesontsteking het geval is. Ook is het verstandig om een arts te raadplegen als er sprake is van een onderliggende medische aandoening die behandeling behoeft.

Spierspanning behandelen

In de behandeling van spierspanningshoofdpijn ligt de nadruk op een behandeling zonder medicijnen. Het is allereerst belangrijk om te achterhalen wat de uitlokkende factoren zijn of wat de factoren zijn die de klachten doen verergeren. Door deze factoren te vermijden, kunnen de klachten afnemen of in het geheel verdwijnen. Soms is aanpassing van je werk(plek) geboden. Verder zijn er een aantal therapieën mogelijk, zoals ontspanningstherapieën om beter om te gaan met stress en spanning en cognitieve (gedrags)therapie om beter met de gevolgen van de pijn om te gaan. Daarnaast kunnen eenvoudige ontspanningsoefeningen helpen om de nekspieren te ontspannen en stijve nek en nekpijn te voorkomen.

Warmte tegen nekstijfheid

Warmte aanbrengen op de pijnlijke plek in de vorm van crèmes, gels, een warme kersenpitzak, of een warme douche, kan de pijn verlichten.

Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin SulmanParacetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin Sulman

Pijnstillers

Gebruik zo nodig pijnstillers om de pijn te verzachten en om te blijven bewegen. Het is daarbij belangrijk dat je de pijnstillers op een vast tijdstip inneemt en een 'spiegel' opbouwt, zodat de pijn niet telkens de kop opsteekt. Doe dit gedurende een aantal dagen en gebruik bij voorkeur paracetamol: 4 maal per dag 2 keer 500 mg.

Stijve nek: oefeningen

Nekoefeningen

Er zijn een aantal eenvoudige oefeningen die je kunt uitvoeren bij een 'gewone' stijve nek. Het kan je nek beetje bij beetje losmaken. Eenvoudige nekoefeningen kunnen verlichting van de klachten geven. Deze bewegingen zorgen ervoor dat de gewrichten en spieren in de nek samenwerken. Wanneer deze oefeningen zes tot acht keer per dag worden gedaan, kan een stijve nek voorkomen worden. Doe deze oefeningen voorzichtig, zonder iets te forceren en op een rustig tempo.

Verschillende oefeningen

De oefeningen zijn:
  • Hoofd buigen: buig je hoofd bijvoorbeeld tien keer naar voren en naar achteren en blijf daarbij naar voren kijken.
  • Over je schouder kijken: Vervolgens kun je eerst links en dan rechts over je schouder naar achteren kijken. Tien keer herhalen.
  • Oor naar schouder brengen: beweeg daarna je linkeroor naar je linkerschouder en vervolgens je rechteroor naar je rechterschouder. Tien keer herhalen.

Lees verder

© 2016 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Last van een stijve nek? Oorzaken, behandeling & tipsLast van een stijve nek? Oorzaken, behandeling & tipsWie al eens last heeft gehad van een stijve nek, weet dat je hoofd dan erg zwaar kan aanvoelen. Het draaien van de nek w…
Stijve nek: oorzaken en hoe kom je hier vanaf?Stijve nek: oorzaken en hoe kom je hier vanaf?Iedereen heeft wel eens last van een stijve nek. Vastzittende spieren kunnen ontstaan als gevolg van een verkeerde houdi…
Diabetische stijve hand syndroom: symptomen en behandelingDiabetische stijve hand syndroom: symptomen en behandelingHet diabetische stijve hand syndroom, ook wel geschaard onder 'beperkte gewrichtsbeweeglijkheid' ('limited joint mobilit…
De geneeskracht van stijve ogentroostDe geneeskracht van stijve ogentroostStijve ogentroost geeft je mooie, heldere en jonge ogen. Wallen en rode ogen verdwijnen als sneeuw voor de zon. Je lanta…

Adenocarcinoom van slokdarm: Vorm van slokdarmkankerAdenocarcinoom van slokdarm: Vorm van slokdarmkankerEen adenocarcinoom van de slokdarm is een soort slokdarmkanker (carcinoom) die ontstaat in de kliercellen (adeno). Deze…
Pellagra: Vorm van ondervoeding met tekort aan niacinePellagra: Vorm van ondervoeding met tekort aan niacinePellagra is een vorm van ondervoeding die gepaard met een tekort van niacine (één van de vitaminen van het B-complex) of…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/AndreyPopov
  • Gulkchiropractic. Do You Recognize the 5 Early Warning Signs of a Whiplash Injury? http://www.fulkchiropractic.com/whiplash-injury-auto-accident/ (ingezien op 6-1-2018)
  • http://www.spine-health.com/conditions/neck-pain/stiff-neck-causes-symptoms-and-treatment
  • http://www.spine-health.com/conditions/neck-pain/treatment-stiff-neck
  • https://www.thuisarts.nl/nekpijn/ik-heb-nekpijn
  • http://www.fulkchiropractic.com/5-movements-that-stop-neck-pain-fast-stiff-neck-treatment/
  • http://www.romanosandee.nl/achtergrondinformatie/422-brrr-wat-is-het-koud-klachten-in-de-m-levator-scapulae.html
  • http://www.artrose-blog.nl/rugaandoeningen/lumbale-spinale-stenose/
  • https://health.clevelandclinic.org/2015/05/do-you-have-a-stiff-neck-try-these-simple-remedies/
  • http://www.medicinenet.com/stiff_neck/symptoms.htm
  • http://www.denek.nl/anatomie
  • I. Vooren (eindredactie). Zorgboek hoofdpijn. Stichting September, Amsterdam, 2011.
  • Afbeelding bron 1: InesBazdar/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/JackF
  • Afbeelding bron 3: Dmitry Kalinovsky/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Martin Sulman
  • Afbeelding bron 5: Johan Larson/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 6: 9Gawin/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 7: Martin Sulman
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 03-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 19
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.