Burkitt-lymfoom: Snelgroeiende kanker in lymfocyten

Een Burkitt-lymfoom is een vorm van kanker die begint in bepaalde cellen van het immuunsysteem. Deze snelgroeiende kwaadaardige tumor veroorzaakt een verminderde immuniteit en is snel dodelijk indien de patiënt geen behandeling krijgt. Vaak ontstaat de kanker in de buik, maar ook op enkele andere plaatsen ontstaat mogelijk een gezwel. Dit gaat gepaard met gezwollen lymfeklieren en enkele algemene symptomen. Een intensieve en langdurige behandeling met chemotherapie is nodig om te genezen van de kanker. De vooruitzichten van deze vorm van een non-Hodgkin lymfoom zijn variabel. Een Burkitt-lymfoom is vernoemd naar de Britse chirurg Denis Burkitt, die voor het eerst deze ongewone ziekte beschreef in 1956 bij kinderen in Afrika.

• Epidemiologie snelgroeiende kanker
• Synoniemen Burkitt-lymfoom
• Oorzaken: Tumor in lymfocyten
• Symptomen: Gezwollen lymfeklieren en andere tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chemotherapie
• Prognose
• Complicaties

Epidemiologie snelgroeiende kanker

Een Burkitt-lymfoom is endemisch Afrika. De ziekte gaat nauw gepaard met malaria en het Epstein-Barr-virus dat ook klierkoorts veroorzaakt. In Afrikaanse landen lijden vooral jongens tussen vier en zeven jaar aan de ziekte. In westerse landen komt een sporadische vorm van een Burkitt-lymfoom voor, die vooral mannen treft. Meer dan de helft van de patiënten zijn in deze landen ouder dan veertig jaar. HIV-patiënten zijn tot slot het vaakst getroffen.

Synoniemen Burkitt-lymfoom

Volgende synoniemen van een Burkitt-lymfoom zijn bekend:

• Burkittlymfoom
• lymfoom van Burkitt
• tumor van Burkitt

Oorzaken: Tumor in lymfocyten

Een Burkitt-lymfoom is een lymfosarcoom, een kwaadaardig gezwel van lymfatisch weefsel, dat gerekend wordt onder de non-Hodgkinlymfomen. Het is een zeer snel groeiende vorm van kanker die ontstaat uit de B-cellen (produceren antilichamen om indringers uit te schakelen), een type lymfocyten (soort witte bloedcellen). Patiënten met hiv / aids hebben een verhoogd risico voor deze aandoening.

Symptomen: Gezwollen lymfeklieren en andere tekenen

Een Burkitt-lymfoom tast meerdere plaatsen in het lichaam aan. De kwaadaardige tumor ontwikkelt zich mogelijk in diverse locaties zoals:

• in de buik (meestal in de ruimte achter het buikvlies)
• in de eierstokken (ovaria)
• in de hersenen en het ruggenmerg (tot 30% van de patiënten bij de presentatie lijdt aan meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek)
• in de kaakbeenderen
• in de testikels

De patiënt heeft pijnloze maar snel groeiende gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie) in het hoofd en de nek. Onverklaarbare koorts, nachtelijk zweten, vermoeidheid (kankervermoeidheid), verlies van eetlust en onverklaarbaar gewichtsverlies zijn enkele algemene tekenen van de ziekte. De andere symptomen hangen af van de locatie en verspreiding van de tumor.

Beenmerg

Wanneer een Burkitt-lymfoom zich in het beenmerg bevindt, dan ontstaan bloedingen of blauwe plakken als gevolg van een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). Kortademigheid en vermoeidheid als gevolg van bloedarmoede zijn andere symptomen die optreden bij een lymfoom in het beenmerg.

Darmen

Een Burkitt-lymfoom in de darmen gaat gepaard met buikpijn, misselijkheid en/of diarree. Meer ernstige darmproblemen, zoals ileus (gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen) of een bloeding in de darmen komen ook voor.

Hersenen en ruggenmerg

Concentratieproblemen, hoofdpijn, toevallen en verwardheid komen voor als gevolg van een lymfoom in de hersenen en het ruggenmerg.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij een lichamelijk onderzoek heeft de patiënt vaak een zeer opgezwollen buik veroorzaakt door een ophoping van vocht in de buik (ascites).

Diagnostisch onderzoek

Omdat een Burkitt-lymfoom zich zo snel verspreidt, is een snelle diagnose van essentieel belang. De arts voert bijgevolg diverse onderzoeken uit om de aanwezigheid van een Burkitt-lymfoom te bevestigen, alsook om het stadium van de kanker te bepalen wat nuttig is voor het opstellen van een geschikt behandelplan.

• een beenmergpunctie
• een CT-scan van de borst, de buik en het bekken
• een lymfklierbiopsie
• een onderzoek van het ruggenmerg
• een PET-scan of galliumscan
• een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas)
• een volledig bloedonderzoek om de nier- en leverfunctie te meten: dit toont ook verminderde bloedcellen aan als gevolg van een lymfoom in het beenmerg
• testen op een HIV-infectie

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen moet de arts eerst zien uit te sluiten, want het klinisch beeld hiervan lijkt op dit van een Burkitt-lymfoom:

• acute lymfatische leukemie (ALL)
• een diffuus grootcellig lymfoom
• een folliculair lymfoom (vorm van langzaam groeiende bloedkanker)
• een lymfatisch lymfoom
• een mantelcellymfoom (vorm van lymfeklierkanker)
• een neuroblastoom (kanker uitgaande van zenuwcellen bij kinderen)
• een Wilmstumor (vorm van nierkanker bij kinderen met buikpijn)

Behandeling via chemotherapie

Intensieve intraveneuze (via een ader) chemotherapie verlicht de symptomen en geneest een groot deel van de patiënten. Soms injecteert de arts de medicijnen ook meteen in het hersen- en ruggenmerg omdat de kanker zich snel verspreidt naar het centrale zenuwstelsel. Deze vorm van medicatietoediening is gekend als 'intrathecale chemotherapie'. Radiotherapie, andere medicijnen, een corticosteroïde therapie en een autologe stamceltransplantatie met eigen stamcellen zijn andere behandelingsmogelijkheden die de arts vaak uitvoert in combinatie met de chemotherapie. Soms is een operatie nodig om geblokkeerde, bloedende of beschadigde darmdelen te verwijderen.

Prognose

De ziekte is snel dodelijk indien de patiënt geen behandeling krijgt. Echter valt meer dan de helft van de patiënten met een Burkitt-lymfoom te genezen met intensieve chemotherapie. Het genezingspercentage is echter lager als de kanker zich verspreid heeft naar het beenmerg of het ruggenmerg. De vooruitzichten zijn voorts slecht als de kanker terugkomt.

Complicaties

Mogelijke complicaties van een Burkitt-lymfoom omvatten complicaties van de behandeling en de verspreiding van de kanker (metastasen).

Lees verder

• Lymfoom: Soorten en symptomen van kanker van lymfocyten
• Non-Hodgkin lymfoom: Kanker in lymfocyten van immuunsysteem
• Hodgkin-lymfoom: Kanker van lymfesysteem
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips