Posttraumatische stressstoornis (PTSS): Soort angststoornis

Een posttraumatische stressstoornis of “het posttraumatische stressyndroom” (PTSS) is een soort angststoornis. Dit treedt op nadat de patiënt betrokken is geweest bij een extreem emotioneel, schokkend, eng of gevaarlijk trauma, zoals bijvoorbeeld een verkrachting of een auto-ongeval. De ziekte gaat gepaard met het herbeleven van de gebeurtenis, het vermijden van plaatsen, mensen of gedachten rond de enge gebeurtenis, negatieve gevoelens, slaapproblemen enzovoort. Deze symptomen die de dagelijks activiteiten beïnvloeden, moeten minstens één maand aanwezig zijn opdat de arts de diagnose van PTSS stelt. De behandeling bestaat uit medicijnen en gespreksbegeleiding. De prognose van de ziekte is variabel.

• Oorzaken: Soort angststoornis
• Symptomen posttraumatische stressstoornis
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling PTSS
• Prognose posttraumatisch stresssyndroom
• Complicaties angststoornis

Oorzaken: Soort angststoornis

PTSS is meestal niet gerelateerd aan vervelende situaties zoals een echtscheiding, een verlies van een baan of falende examens. PTSS verschijnt als een langdurige reactie op een stressvolle gebeurtenis of een situatie van een uitzonderlijk bedreigend karakter. Oorzaken zijn onder andere:

• een auto-ongeval
• een concentratiekamp
• een gevangenisverblijf
• een gijzeling
• een aanval
• een marteling
• een verkrachting
• een vliegramp
• ernstige ongevallen
• getuige zijn van een gewelddadige dood van anderen
• het slachtoffer zijn van seksueel misbruik / seksueel geweld
• huiselijk geweld
• natuurlijke of menselijke rampen
• oorlog
• terrorisme

Risicofactoren zoals een voorheen onopgelost trauma, weinig steun van familie of een psychiatrische ziekte verlengen het verloop van het syndroom. Waarom de ziekte precies optreedt bij sommige patiënten en bij anderen niet, is anno oktober 2020 onbekend.

Symptomen posttraumatische stressstoornis

De patiënt ervaart flashbacks. Hij herbeleeft levendig het trauma in de vorm van niet te onderdrukken herinneringen via hallucinaties of illusies, vaak veroorzaakt door een herinnering aan het trauma (bijvoorbeeld bij het horen van vuurwerk denken aan een oorlogssituatie). Slapeloosheid is een ander veel voorkomend probleem. Dit gaat meestal gepaard met nachtmerries, de nachtelijke equivalent van flashbacks. Daarnaast is de patiënt emotioneel afgevlakt en afstandelijk naar andere mensen toe. Deze leegte of gevoelloosheid wisselt zich af met intense angst bij blootstelling aan gebeurtenissen die lijken op een aspect van de traumatische gebeurtenis, met inbegrip van verjaardagen van het trauma. Ook vermijdt hij activiteiten en situaties die doen denken aan het trauma. Voorts lijdt de patiënt aan voortdurend verhoogde prikkelbaarheid, een verhoogde gevoeligheid voor het horen van geluiden (hyperacusis) slaapproblemen, concentratieproblemen, geheugenverlies voor het delen van de ervaring, interesse- en initiatiefverlies, een persoonlijke afvlakking en negatieve toekomstverwachtingen. Lichamelijke symptomen zoals pijn, zweten, misselijkheid of bevingen zoals bevingen aan handen (handtremoren) komen tot slot voor.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over de start, ernst en hoeveelheid van de symptomen. Hij stelt de diagnose van PTSS wanneer de symptomen reeds minstens dertig dagen aanwezig zijn. De arts voert verder een neurologisch onderzoek, een lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek uit om eventueel andere aandoeningen met vergelijkbare symptomen uit te sluiten. De symptomen moeten minimaal aanwezig zijn opdat de arts de diagnose van PTSS kan stellen. Nadat een stressvolle gebeurtenis is opgetreden, verschijnt eerst een acute stressstoornis (fysieke, psychische en dissociatieve symptomen na stressvolle gebeurtenis). Houden deze symptomen aan na één maand, dan is sprake van PTSS.

Behandeling PTSS

Verplichte psychologische debriefing direct na een trauma is niet altijd een preventieve oplossing voor het ontstaan van PTSS. Steun door anderen die ook betrokken waren bij de situatie, is meestal belangrijker voor de patiënt. Beeldende therapie, cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie), groepstherapie, hypnose, individuele en gezinstherapie, ontspanningstechnieken, speltherapie en werken aan de angst zijn mogelijke behandeltechnieken. Bovendien zijn medicijnen inzetbaar bij chronische PTSS, zoals antidepressiva, anti-epileptica, antipsychotica en bètablokkers. Een andere vorm van behandeling bestaat uit het nemen van een speciaal opgeleide PTSS-hond. Deze assistentiehond wekt de baas bij nachtmerries en doet de patiënt tevens meer buitenkomen. Wandelen in de natuur is tot slot voor veel patiënten met PTSS ook rustgevend.

Prognose posttraumatisch stresssyndroom

De symptomen schommelen, maar bij twee derde van de patiënten treedt herstel op aan het einde van het eerste jaar na het trauma. Verder verhoogt de patiënt de herstelkansen door een gezonde levensstijl na te streven, steun te accepteren van anderen, een actieve rol te nemen in de behandeling en meteen een arts op te zoeken wanneer de symptomen van PTSS opduiken.

Complicaties angststoornis

Patiënten met PTSS lopen een verhoogd risico op impulsief gedrag, zelfmoord en moord. Slachtoffers van seksueel geweld ontwikkelen daarnaast sneller psychische problemen en plegen ook sneller zelfmoord. Tevens hebben patiënten sneller een paniekstoornis, agorafobie, een obsessief compulsieve stoornis (OCS: psychische aandoening met obsessie en dwanghandelingen), sociale fobie, een specifieke fobie, een depressieve stoornis en een slaapstoornis. Andere complicaties zijn een depressie en alcoholmisbruik. Bij een klein deel van de patiënten ontstaat een chronisch verloop van de aandoening waardoor een persoonlijkheidsverandering ontstaat.

Lees verder

• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Fysieke symptomen (lichamelijke problemen) van een depressie
• Anti-angstmedicatie: Medicijnen voor behandeling van angst
• Fysieke symptomen van stress en angst