Pityriasis rosea: Moedervlek en vurige huiduitslag op romp

Pityriasis rosea is een veel voorkomende goedaardige huiduitslag van onbekende oorsprong die vooral adolescenten en jongvolwassenen treft. Meestal verschijnt eerst één vlek en enkele weken later een huiduitslag die vooral de romp treft. De huidziekte gaat buiten jeuk niet gepaard met andere symptomen en daarom is een behandeling meestal niet vereist, al zijn wel enkele behandelingsopties beschikbaar. De vooruitzichten zijn uitstekend voor de meeste patiënten.

• Synoniem pityriasis rosea
• Epidemiologie en risicofactoren goedaardige huiduitslag
• Oorzaken huidziekte is onbekend
• Symptomen: Moedervlek en vurige huiduitslag op romp
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling milde huidziekte
• Prognose huidaandoening is uitstekend

Synoniem pityriasis rosea

De medaillonziekte is een andere term voor pityriasis rosea, genaamd naar de vorm van de huiduitslag.

Epidemiologie en risicofactoren goedaardige huiduitslag

Ongeveer 2% van de patiënten die de dermatoloog bezoeken, heeft te maken met de goedaardige huiduitslag. Vooral in de lente en de herfst zijn patiënten getroffen door de huidziekte. Pityriasis rosea komt voornamelijk voor in gematigde klimaten. In instellingen, scholen enzovoort komen bovendien vaker uitbraken van de huiduitslag voor. Adolescenten en jongvolwassenen zijn het vaakst getroffen. De piekincidentie situeert zich tussen 10-35 jaar al zijn baby’s en ook ouderen mogelijk aangetast door de huidziekte. Een verhoogde incidentie is mogelijk bij zwangere patiënten en patiënten die een beenmergtransplantatie hebben ondergaan. De ziekte kent een voorliefde voor inwoners van Uganda. Pityriasis rosea komt tot slot vaker voor bij vrouwen.

Oorzaken huidziekte is onbekend

De oorzaak van pityriasis rosea is onbekend, maar artsen vermoeden dat dit een virale of postvirale huiduitslag is waarbij vooral sommige soorten herpesvirussen betrokken zijn. De huidziekte is niet besmettelijk.

Symptomen: Moedervlek en vurige huiduitslag op romp

Vurige huiduitslag op romp

De patiënt ontwikkelt plotseling een huiduitslag die zich gedurende tien dagen verder ontwikkelt op de romp, de bovenbenen en bovenarmen, of soms ook op het behaarde hoof en het gezicht (zeldzaam). Deze plekjes zijn meer aanwezig op de romp dan op de ledematen en andere lichaamsdelen. De “vurige” huiduitslag bestaat uit ronde of ovale roze plekjes die lichtjes schilferen en soms ook jeuken. Wanneer de huiduitslag op de rug verschijnt, dan volgt deze de huidlijnen en ontstaat een patroon dat doet denken aan de takken van een dennenboom. De huiduitslag gaat meestal niet gepaard met andere symptomen, alleen ervaren sommige patiënten wel jeuk. Bij sommige zuigelingen en erg jonge kinderen verschijnen soms blaasjes.

Vooraf een moedervlek

Mogelijk gaat een enkele rode en schilferende vlek van twee tot vijf centimeter grootte vooraf aan de huiduitslag. Deze “moedervlek” of “herald patch” verschijnt dan één tot twee weken voor de huiduitslag en is het vaakst op de romp te vinden, maar soms ook op het bovenbeen, op een bovenarm of in de hals.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De huiduitslag is vrij karakteristiek en is daarom door een huisarts of huidarts (dermatoloog) klinisch meteen duidelijk.

Differentiële diagnose

Normaalgezien is pityriasis rosea gemakkelijk op te sporen maar soms verwart de arts de huidziekte met andere aandoeningen zoals:

• bijwerkingen van medicatie
• een Kaposisarcoom (tumor op de huid, in slijmvliezen en in organen)
• erythema annulare centrifugum (EAC)
• erythema dyschromicum perstans (ashy dermatosis)
• erythema multiforme (reactie op medicatie of infectie met algemene symptomen en problemen met huid, slijmvliezen en ogen)
• lichen planus (symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen)
• nummulair eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• parapsoriasis (kleine of grote plaques met huidletsels)
• pityriasis alba (huidziekte met eerst rode en daarna witte vlekken)
• pityriasis lichenoides (huiduitslag met bultjes of vlekjes)
• pityriasis rubra pilaris (huidaandoening met huiduitslag aan hele lichaam)
• psoriasis guttata (druppelvormige, rode vlekken op de huid met jeuk)
• seborroïsch eczeem (huidziekte met hoofdroos, schilfering en rode huid)
• syfilis
• tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag)
• tinea versicolor (pityriasis versicolor: huidinfectie met schilferige vlekken)

Behandeling milde huidziekte

Een medische behandeling is meestal niet vereist voor pityriasis rosea, maar 1% menthol in waterige crème verlicht mogelijk jeuk. Jeuk verlichten gebeurt eventueel ook door corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicijnen) die de arts heeft voorgeschreven. In hardnekkige gevallen is UVB-lichttherapie nuttig. Lotions en crèmes verminderen tot slot de droge, schilferende huid.

Prognose huidaandoening is uitstekend

De huiduitslag verdwijnt spontaan binnen vier tot acht weken. Zelden zijn de symptomen pas binnen drie tot zes maanden verdwenen. Bij patiënten met een donkere huidskleur ontstaan mogelijk wel donkere of lichtere huidverkleuringen maar deze trekken weer weg. Voorts is de kans op herhaling van de huidaandoening erg laag.

Lees verder

• Moedervlekken: Soorten, vormen, symptomen en behandeling