Huiduitslag en huidafwijkingen bij baby's (pasgeborenen)

Pasgeborenen hebben mogelijk bij de geboorte een huiduitslag. Ook kort na de geboorte ontwikkelen zich mogelijk huidvlekken die variëren in ernst, locatie, kleur, vorm, hoeveelheid, ... Sommige huidaandoeningen zijn erg mild en verdwijnen spontaan binnen enkele dagen, maanden tot jaren. Andere huidafwijkingen behoeven een medische behandeling omdat ze andere weefsels kunnen storen of omdat ook nog andere symptomen gepaard gaan met de huidziekten. Daarnaast zijn enkele huidletsels onderdeel van een erfelijk syndroom en kampt de baby nog met andere problemen.

• Aardbeivlekken
• Acne
• Acrodermatitis enteropathica
• Aplasia cutis congenita
• Archipelvlek
• Epidermolysis bullosa
• Erythema neonatorum
• Herpes simplex
• Incontinentia pigmenti
• Lupus erythematosus
• Luieruitslag
• Milia
• Moedervlekken
• Rubella
• Seborreïsche dermatitis
• Spruw
• Syfilis
• Waterpokken
• Wijnvlek

Aardbeivlekken

Symptomen

Aardbeivlekken (caverneuze hemangiomen), die voornamelijk bestaan uit bloedvaten, treffen 4 tot 10% van de zuigelingen. Dit presenteert zich bij of kort na de geboorte als een enkele rood tot paars klonterig gezwelletje dat snel groeit gedurende de eerste drie tot negen maanden. Vaak zijn meerdere huidletsels aanwezig. De omvang, diepte en locatie van deze gezwellen zijn variabel. Aardbeivlekken verschijnen meestal spontaan, maar soms zijn ze onderdeel van een syndroom, zoals het PHACES-syndroom, waarbij naast de huidafwijking ook nog problemen voorkomen aan het hart, de hersenen, de ogen en het borstbeen.

Behandeling

Behandelingsmogelijkheden van aardbeivlekken omvatten het injecteren van corticosteroïden in het letsel, of het innemen via de mond van deze krachtige ontstekingsremmende medicijnen. Ook is chirurgie mogelijk bij bepaalde letsels, evenals lasertherapie (voor de behandeling van huidzweren). Alfa-interferon injecties, vincristine of embolisatie (dichtmaken van een bloedvat) zet de arts enkel in voor levensbedreigende gebeurtenissen. Dankzij een cosmetische behandeling verdwijnen deze vlekken, al duurt het soms wel tot zeven jaar voordat deze volledig verdwenen zijn. Wanneer deze gezwellen verdwenen zijn, houdt de patiënt hieraan soms nog een dunne huid, littekens, pigmentvlekken en/of zichtbare bloedvaatjes over. Af en toe is plastische chirurgie nodig om de resterende slappe huid te verwijderen. Een behandeling is aangewezen als het letsel zweert of vaak bloedt of problemen veroorzaakt met het voeden of het gezichtsvermogen. Ook in andere, zeldzame omstandigheden is een medische behandeling vereist.

De eerste twee complicaties zijn zeer zeldzaam, en verschijnen vaak enkel bij grote letsels met een aanzienlijk diepe betrokkenheid van bloedvaten.

Acne

Acne, ook gekend als “roze puistjes” of “babyacne” kenmerkt zich door de een rode, geïrriteerde huid waarop puistjes, ontstoken bultjes of soms zelfs abcessen, cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam), littekens en knobbels ontstaan. Deze huiduitslag komt vaak voor bij pasgeborenen en verschijnt normaliter op de wangen en het voorhoofd bij de geboorte of een paar weken na de geboorte. Neonatale acne is het resultaat van een baby die in contact komt met hormonen terwijl deze zich in de baarmoeder bevindt. Deze huidaandoening is meestal niet ernstig en verdwijnt binnen een paar weken of maanden zonder enige behandeling.

Acrodermatitis enteropathica

Oorzaken

Synoniemen voor acrodermatitis enteropathica zijn "congenitale zinkdeficiëntie", "het Brandt-syndroom", "het Danbolt-Cross-syndroom" en "het syndroom van Danbolt". Deze huidziekte is het gevolg van een zeldzame erfelijke deficiëntie van zinkabsorptie (het lichaam is niet in staat om zink op te nemen). De huidafwijking presenteert zich vier tot zes weken bij baby’s die borstvoeding krijgen, of eerder bij baby’s die flesvoeding krijgen.

Symptomen

De huidaandoening presenteert zich als een rode uitslag die af en toe gepaard gaat met blaarvorming. De huiduitslag bevindt zich veelal rond de perineum (bilnaad), de mond, de handen en de voeten. Soms gaat acrodermatitis enteropathica gepaard met fotofobie (lichtschuwheid), diarree en alopecia (haaruitval).

Behandeling

De behandeling gebeurt met levenslange orale (via de mond) inname van zink, wat een effectieve behandeling is voor de meeste patiënten.

Aplasia cutis congenita

Aplasia cutis congenita is vaak een erfelijke aandoening waarbij de vorming van bepaalde gebieden in de hoofdhuid of de huid gestoord is. De behandeling is ondersteunend totdat het letsel genezen is. Soms ontstaat een haarloos litteken wat later in het leven te verwijderen valt. Minder vaak zijn de romp en de ledematen aangetast en gaan de letsels gepaard met afwijkingen aan de ledematen, epidermolysis bullosa (loslating van opperhuid en blaarvorming), en chromosoomafwijkingen.

Archipelvlek

Een archipelvlek presenteert zich bij zuigelingen als een diep blauw-grijze kneuzingachtige ruimte, meestal boven het heiligbeen of de rug. Soms verwarren artsen dit zelfs met een teken van kindermishandeling. Deze huidafwijking is het gevolg van klompjes melanocyten (pigmentcellen die zorgen voor de huidskleur) die zich diep in de lederhuid bevinden in plaats van in de opperhuid. Archipelvlekken komen vaak voor bij kinderen van Oosterse afkomst, en minder vaak bij zwarte Afrikanen en ze zijn zeldzaam bij Kaukasiërs. Meestal zijn deze vlekken verdwenen voor de leeftijd van zeven jaar. Een behandeling is hierbij niet vereist.

Epidermolysis bullosa

Epidermolysis bullosa is een groep van zeldzame erfelijke aandoeningen waarbij de opperhuid (epidermis) loslaat. Deze autosomaal dominant of recessieve huidziekten gaan gepaard met blaarvorming. Het loslaten van de opperhuid gebeurt voornamelijk als reactie op een lichte wrijving of een trauma (letsel). Af en toe gaan secundaire infecties gepaard met epidermolysis bullosa. De ziekte bestaat in drie hoofdtypen:

• epidermolysis bullosa acquisita: Auto-immune huidziekte, vaak in verband gebracht met ziekten zoals diabetes mellitus (suikerziekte) en inflammatoire darmziekten
• epidermolysis bullosa hereditaria dystrophica en junctionele epidermolysis bullosa
• epidermolysis bullosa mechanica hereditaria simplex (ziekte van Goldscheider)

Een huidbiopsie onderscheidt de verschillende soorten en bepaalt de prognose. Voorts is een prenatale diagnose mogelijk voor het opsporen van bepaalde varianten waarbij het genetisch defect bekend is. De behandeling van deze soms ernstige huidafwijking verloopt symptomatisch en ondersteunend.

Erythema neonatorum

Een andere benaming voor erythema neonatorum is “giftige erythema van de pasgeborene”. Deze term houdt in dat de baby een voorbijgaande vlekkerige uitslag heeft. De huiduitslag bestaat af en toe uit puisten, maar het kind zelf is ondanks de naam van de huidafwijking doet vermoeden, niet giftig of onwel. Binnen de paar dagen is erythema neonatum verdwenen.

Herpes simplex

Neonatale herpes simplex ontstaat bij baby’s waarvan de moeder besmet is geraakt met het virus. 70% van de baby’s ontwikkelt een huiduitslag en 90% van deze kinderen ontwikkelen een systematische ziekte. Op de huid verschijnen gegroepeerde rode papels en blaasjes. Deze groeien uit naar puistjes met een korstige rand. Deze bloeden gedurende twee à drie dagen. De behandeling van herpes simplex bij baby’s gebeurt met behulp van medicijnen.

Incontinentia pigmenti

Bij incontinentia pigmenta, een aandoening die symptomen aan de huid en ogen veroorzaakt, zijn haast enkel vrouwen getroffen. Een rode huiduitslag en blaarvormen die de lijnen van Blaschko volgen verschijnen op de huid. Na enkele weken tot maanden verschijnen wratachtige plaques. Vervolgens, ongeveer twee à zes maanden na de geboorte, ontstaan pigmentveranderingen waardoor donkere, marmercake-achtige vlekken aanwezig zijn in de huid (hyperpigmentatie). In de late kindertijd vervagen wel in de late kindertijd. Voorts komen hierbij ook afwijkingen voor aan de hersenen, de ogen, het gebit, het hart en het skelet.

Lupus erythematosus

Bij de baby ontstaan ringvormige rode (erythemateuze) vlekken (plaques). Deze aandoening waarvan de overdracht transplacentaal gebeurt, is het gevolg van langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht, en dit verergert bovendien de symptomen. Geassocieerde ziekten zijn een hartblok, hepatosplenomegalie (een vergroting van de milt en een vergroting van de lever), anemie (bloedarmoede), leukopenie (een tekort aan leukocyten: type witte bloedcellen), trombocytopenie (een tekort aan bloedplaatjes) en/of lymfadenopathie (gezwollen lymfeklieren). Normaalgezien houden de symptomen ongeveer zes tot twaalf maanden aan, behalve als het hart ook is getroffen. Topische steroïden (lokaal aangebrachte sterke ontstekingsremmende medicijnen) zijn inzetbaar bij lupus erythematosus. Een systemische kuur met steroïden is zelden nodig.

Luieruitslag

Luierdermatitis is de medische term voor luieruitslag. Dit is een eczeemaandoening veroorzaakt door ontlasting en urine die vastgeplakt blijft op de huid. Dit komt haast bij alle baby’s overal ter wereld voor. De buigzame lichaamsdelen zijn meestal gespaard, wat een nuttig onderscheidend kenmerk van seborroïsch eczeem (huidziekte met hoofdroos, schilfering en rode huid) en atopisch eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid). Als satelliethuidletsels aanwezig zijn langs de rand, duidt dit mogelijk op een bijkomende Candida-infectie. Deze uitslag treedt eveneens op bij ouderen die lijden aan urine-incontinentie. De behandeling bestaat uit het frequent wisselen van de luier en het regelmatige toepassen van een beschermende crème.

Milia

Milium is vaker gekend onder de meervoudsvorm, milia. Milia, het synoniem van “melkvlekken”, zijn kleine folliculaire epidermale cysten. Ze zien er uit als kleine witte pukkels die zich vaak op het gezicht van baby's bevinden. Soms komen ze ook terecht op de ogen en dan veroorzaken ze een wit bultje op het ooglid. Ze verdwijnen spontaan, in tegenstelling tot bij volwassenen.

Moedervlekken

Moedervlekken ontstaan bij de geboorte. Ze bestaan uit vasculaire (rode) vlekken of gepigmenteerde (huidkleurige tot zwarte vlekken). Deze onschuldige huidafwijking brengt geen andere symptomen met zich mee. Soms is een moedervlek wel onderdeel van een onderliggend syndroom zoals neurofibromatose (afwijkingen aan huid en ogen) of het Goltz-Gorlin-syndroom (craniofaciale afwijking).

Rubella

De letsels hebben bij congenitale rubella (aangeboren rodehond) een bosbeskleur. Wanneer rubella zich verspreidt heeft, ontstaat geelzucht (icterus), een longontsteking (pneumonie), een hersenvliesontsteking (encefalitis), botafwijkingen en een tekort aan bloedplaatjes (trombocytopenie). Congenitale rubella is tevens geassocieerd met staar (cataract), kleine ogen (microftalmie), een verhoogde oogboldruk (glaucoom) en een aangeboren hartaandoening. Deze bosbeskleurige huidletsels komen eveneens voor bij congenitale CMV en toxoplasmose en worden gediagnosticeerd met behulp van een serologisch onderzoek.

Seborreïsche dermatitis

Een andere veel voorkomende neonatale huiduitslag is seborreïsche dermatitis. Deze huiduitslag is gekenmerkt door de vorming van verscheidene vette, knapperige, dikke gele korsten op de hoofdhuid. Dit lijkt soms jeukend en pijnlijk te zijn, maar vormt voor het kind geen probleem. Binnen een paar maanden verdwijnt seborreïsche dermatitis. De huidziekte verdwijnt nog sneller wanneer de ouder dagelijks de zachtjes de hoofdhuid borstelt en het haar van de baby elke dag wast.

Spruw

Spruw is een neonatale huiduitslag waarbij in de mond een coating te vinden is die vergelijkbaar is met kwark of melk. In het lichaam is sprake van een overmatige groei van een gist. Dit is soms pijnlijk voor een kind en daarom is in deze gevallen een behandeling vereist. De arts schrijft antimycotica (geneesmiddelen tegen schimmels) voor die op een speciale manier aangebracht moet worden in de mond. Borstvoeding is verder voor moeders afgeraden. De huidziekte kent een goede prognose omdat die bij de meeste baby’s verdwenen is na een paar weken.

Syfilis

Bij congenitale syfilis krijgt de baby via de moeder de bacteriële infectie over. Hierbij ontwikkelt de baby twee à zes weken na de geboorte letsels op de huid en slijmvliezen. De meest voorkomende bevinding zijn etterende papels (bultjes) die beginnen in de handpalmen en voetzolen en zich vervolgens verspreiden naar de ledematen, het gezicht en de romp (pemphigus syphiliticus). De diagnose van congenitale syfilis gebeurt met behulp van een bloedonderzoek. Een vroege diagnose en behandeling met hoge doses penicilline (antibiotica) zijn nodig om late complicaties te voorkomen. Soms komen baby’s met deze ziekte ook prematuur ter wereld, groeien ze slecht en ontwikkelen ze een vergroting van de milt (splenomegalie) en lever (hepatomegalie) en een loopneus (rinorree).

Waterpokken

Varicella, de medische term voor “waterpokken”, ontstaat vooral na blootstelling in de baarmoeder in het derde trimester (hoe dichter bij de verwachte bevallingsdatum, hoe hoger het risico). De baby ontwikkelt hierbij blaasjes tijdens de eerste drie tot tien dagen van het leven. Wanneer de infectie zich verspreidt, leidt dit mogelijk tot een longontsteking, een ontsteking van de ruggenmerg- en hersenvliezen, purpura (onderhuidse, iets grotere bloedingen), een lage bloeddruk (hypotensie) en af en toe zelfs de dood. Bij verdachte letsels zet de arts dan ook meteen medicatie in.

Wijnvlek

Een wijnvlek (roze of paarse verkleuring van huid) is ook gekend als "naevus flammeus" of als een “capillair hemangioom”, maar strikt genomen een wijnvlek geen hemangioom, maar wel een abnormale verwijding van de haarvaten van de huid. Een wijnvlek presenteert bij de geboorte als een platte rode vlek die zich meestal op het gezicht bevindt. Veelal verbetert een wijnvlek niet spontaan en verdikt deze zelfs mogelijk nog in de loop van de tijd. Een wijnvlek gaat soms gepaard met andere aandoeningen zoals epilepsie, hemiplegie (verlamming van een lichaamshelft), het Sturge-Weber syndroom (symptomen aan hersenen, ogen en huid), … Indien een wijnvlek zich dichtbij de huid van het oog bevindt, is glaucoom een risicofactor en is een oogheelkundig onderzoek verplicht. De behandeling van wijnvlekken is het meest effectief bij lasertherapie. De gezichtsletsels reageren het beste op de laserbehandeling, maar soms verdonkeren de letsels opnieuw na enkele jaren.

Lees verder

• Luieruitslag: Huidaandoening met rode vlekken in luiergebied
• Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid
• Archipelvlekken: Onschuldige blauwe geboortevlekken bij baby
• Milia: Huidaandoening met kleine bultjes op het gezicht
• Acne bij pasgeborenen: Rode of witte bultjes op gezicht baby