Koortslip & koortsblaasjes: Virale infectie door herpesvirus

Koortsblaasjes zijn een veel voorkomende virale infectie, veroorzaakt door een herpesvirus. Op en rond de lippen bevinden zich dan met vocht gevulde blaasjes die zich groeperen. Als de blaasjes openbreken, vormt zich hierover een korst. Een pijnlijke, rode en gezwollen huid is kenmerkend bij een koortslip, en soms treden ook nog enkele andere algemene symptomen op. Meestal herstelt de patiënt spontaan van koortsblaasjes binnen twee tot vier weken zonder litteken. Een behandeling is niet vereist, al verlichten bepaalde medicijnen wel de symptomen en komen ze hierdoor ook minder vaak terug. Koortsblaasjes zijn tot slot zeer besmettelijk. Via enkele maatregelen voorkomt de patiënt de infectie.

• Synoniemen koortsblaasjes
• Oorzaken: Virale infectie door herpesvirus
• Risicofactoren
• Locatie koortsblaasjes
• Symptomen: Tintelingen, jeuk, blaasjes en korstvorming
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie koortslip

Synoniemen koortsblaasjes

Koortsblaasjes, een vorm van stomatitis (ontsteking van slijmvlies in en rond mond), zijn eveneens gekend onder deze synoniemen:

• herpes labialis
• koortslip
• orale herpes

Oorzaken: Virale infectie door herpesvirus

Het herpes simplex virus (HSV) veroorzaakt een koortslip. Het HSV bestaat in twee soorten. Type 1 veroorzaakt meestal koortsblaasjes. Ook veroorzaakt dit virus nog keratoconjunctivitis (ontsteking van het hoornvlies en oogbindvlies) en encefalitis (een ontsteking van de hersenen). Het herpesvirus type 1 infecteert meer dan de helft van de bevolking voor twintigjarige leeftijd. Type 2 tast meestal het genitale gebied aan van patiënten met een verzwakt immuunsysteem en veroorzaakt daar genitale herpes waarbij zweren op de geslachtsorganen optreden. Dit zijn echter volgens Clinical Medicine geen vaststaande feiten want soms veroorzaakt HSV-2 koortsblaasjes en omgekeerd leidt HSV-1 soms tot genitale herpes. De verspreiding van de koortsblaasjes gebeurt van persoon tot persoon door nauw contact, zoals zoenen maar ook door het delen van eetgerei, een scheerapparaten, tandenborstels en handdoeken. Ze komen het lichaam binnen bij patiënten waarbij de huid rond of in de mond beschadigd is. Koortsblaasjes zijn zeer besmettelijk, zelfs als de blaasjes niet zichtbaar zijn. Koortsblaasjes zijn bijgevolg niet hetzelfde als aften, want de mondzweren zijn in tegenstelling tot koortsblaasjes niet besmettelijk.

Risicofactoren

Patiënten met eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), ernstige brandwonden of hiv / aids lopen een verhoogd risico op het krijgen van een koortslip. Koortsblaasjes komen bovendien vaker voor bij patiënten die chemotherapie krijgen voor de behandeling van kanker, en patiënten die immunosuppressiva (medicatie die het immuunsysteem onderdrukt) krijgen bij een orgaantransplantatie.

Locatie koortsblaasjes

Koortsblaasjes zijn meestal te vinden buiten de mond en op of rond de lippen. Bevinden ze zich toch in de mond, dan zijn ze veelal aanwezig op het tandvlees of het gehemelte. Af en toe bevinden de koortsblaasjes zich rond de neus en de wangen. Bultjes op de neus en korsten in de neus zijn dan bijvoorbeeld mogelijk.

Symptomen: Tintelingen, jeuk, blaasjes en korstvorming

Koortsblaasjes

De tekenen en symptomen van koortsblaasjes variëren en zijn tevens afhankelijk van het feit of dit de eerste uitbraak is bij de patiënt, of dat sprake is van een terugkeer van de symptomen (recidief). Sommige patiënten ervaren geen symptomen door de infectie. Veel patiënten voelen echter ongeveer één dag voor het verschijnen van de symptomen een jeukende mond, jeukende lippen, branderige lippen of tintelende lippen. Een gezwollen bovenlip, een rode tong en tongpijn behoren eveneens tot de mogelijkheden. Kwijlen is een ander symptoom dat vooral bij kinderen optreedt nog voordat de kenmerkende blaasjes verschijnen. Dit zijn allen zogenaamde “prodromale symptomen”, dus symptomen die een ziekte aankondigen. Daarna verschijnen ontsierlijke koortsblaasjes die zich bij elkaar groeperen. Vervolgens barsten ze open en sijpelt een vloeistof uit deze blaasjes. Na deze fase verschijnt hierop een korst. Meestal is de huid rond de blaasjes rood, gezwollen en pijnlijk.

Algemene symptomen

Bij de eerste uitbraak ervaren sommige patiënten gezwollen lymfeklieren, hoofdpijn, keelpijn, koorts, pijnlijk geërodeerd tandvlees en spierpijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Koortsblaasjes zijn klinisch meteen te diagnosticeren. Soms is het nodig om een stukje weefsel van het blaasje weg te nemen en dit microscopisch te laten onderzoeken.

Differentiële diagnose

Bij kinderen jonger dan vijf jaar verwart de arts soms koortsblaasjes met aften. Aften tasten enkel het slijmvlies aan en zijn niet veroorzaakt door een herpes simplex virus. Andere differentiële diagnoses omvatten candidiasis, de hand-, voet- en mondziekte (aandoening aan handen, voeten en mond, vooral bij jonge kinderen) en syfilis.

Behandeling

Voor koortsblaasjes is geen behandeling voorhanden. Orale (via de mond ingenomen) antivirale geneesmiddelen versnellen het genezingsproces. Ze voorkomen tevens koortsblaasjes bij patiënten waarbij deze vaak verschijnen. Andere geneesmiddelen verlichten de pijn en het ongemak van de blaasjes. Topische crèmes en zalven (op de huid aangebracht) verdoven en verzachten de blaasjes of drogen ze uit. De orale medicijnen werken doorgaans beter dan de topische geneesmiddelen. Bij zeer ernstige infecties is een injectie met medicatie nodig.

Prognose

Normaal gesproken verdwijnen koortsblaasjes spontaan binnen enkele dagen tot twee à vier weken.

Complicaties

Koortsblaasjes zijn doorgaans niet ernstig, maar soms en dan vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zijn andere organen getroffen. Ook de ogen en ander huiddelen zijn mogelijk geïnfecteerd. De infectie komt tot slot sporadisch terug.

Andere organen

Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem veroorzaakt de infectie ook problemen met andere organen, zoals het ruggenmerg en de hersenen.

Eczeem

Heel veel huiddelen op het lichaam zijn mogelijk aangetast door de infectie. Vooral voor patiënten met de huidaandoening eczeem zijn hierdoor getroffen. Dit vormt soms een ernstige medische noodsituatie.

Ogen

Het virus leidt soms tot een ooginfectie. Herhaalde infecties veroorzaken littekens en verwondingen, die resulteren in problemen met het gezichtsvermogen of zelfs leiden tot blindheid.

Terugkeer van infectie

Soms komen koortsblaasjes terug. Zodra de patiënt namelijk een koortslip gehad heeft, sluimert het herpes in de zenuwcellen in de huid. Een recidief gebeurt veelal op dezelfde plaats dan waar de koortsblaasjes eerder verschenen. De symptomen zijn dan meestal minder ernstig dan de eerste uitbraak. Risicofactoren voor de nieuwe uitbraak zijn:

• de langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht
• een virale infectie
• hormonale veranderingen, zoals rond de menstruatie
• koorts
• stress
• veranderingen in het immuunsysteem
• vermoeidheid

Vingers

Verder ontstaat soms 'herpetische fijt' aan de vingers bij patiënten. Deze huidinfectie tast vooral kinderen aan die de infectie van de mond overbrengen naar de duim bij het duimzuigen. Synoniemen hiervoor zijn 'panaritium' en 'herpetic whitlow'.

Preventie koortslip

Verder is het ook aangewezen om de lippen te beschermen tegen de zon met lippenbalsem of zonnebrandcrème. De patiënt deelt verder geen voorwerpen met anderen. Enkel hij maakt dus gebruik van zijn scheerapparaat, handdoek enzovoort. Hij zoent bovendien geen andere mensen als hij last heeft van een koortslip.

Lees verder

• Herpes simplex-infecties: Types, verspreiding en symptomen
• Virale huidinfectie: Huidinfecties veroorzaakt door virus
• Rode vlekken op gehemelte: Oorzaken van roodheid in de mond
• Lipinfectie: Oorzaken en symptomen van infectie aan lip(pen)
• Lipgezondheid: Tips voor gezonde en stralende lippen