Placentaloslating: Ernstige complicatie bij zwangere vrouw

In circa 1% van de zwangerschappen wereldwijd treedt een loslating van de placenta op. Een placentaloslating is een zeldzame zwangerschapsaandoening waarbij de placenta (moederkoek: geeft zuurstof en voeding aan de baby) te vroeg geheel of gedeeltelijk loskomt van de wand van de baarmoeder voordat het kind is uitgedreven. Dit brengt mogelijk ernstige complicaties voor de moeder en baby met zich mee. Veelal vindt een placentaloslating plaats in het derde trimester van de zwangerschap, al is dit altijd mogelijk na de twintigste zwangerschapsweek. Een bloeding, minder beweging van de baby en een pijnlijke buik zijn enkele symptomen van deze zwangerschapscomplicatie. Diverse behandelingen zijn mogelijk, gaande van een afwachtend beleid tot een spoedkeizersnede.

• Synoniemen loslating van placenta
• Oorzaken abruptio placentae
• Risicofactoren
• Symptomen: Pijn in buik
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling placentaloslating
• Prognose bij zwangere vrouw en baby
• Preventie zwangerschapscomplicatie
• Complicaties: Ernstige zwangerschapsaandoening

Synoniemen loslating van placenta

'Placenta abruptio', 'solutio placentae' en 'abruptio placentae' zijn veel gebruikte medische termen om een placentaloslating aan te geven.

Oorzaken abruptio placentae

Normaal gezien is de placenta aan de binnenwand van de baarmoeder vastgehecht tot nadat de baby ter wereld gekomen is, maar bij een placentaloslating breekt de placenta vroegtijdig af, nog voordat de baby geboren is. De precieze oorzaak van een loslatende placenta is onbekend, maar wel dragen enkele medische aandoeningen en omgevingsfactoren sneller bij aan de totstandkoming van deze afwijking.

Risicofactoren

Aandoeningen en medische behandelingen

Enkele aandoeningen of medische situaties leiden sneller tot een placentaloslating:

• amniocentese: Door een amniocentese (vruchtwaterpunctie) komt soms een bloeding achter de placenta tot stand.
• een bloedstollingsaandoening: Wanneer de bloedstolling aangetast is, verhoogt dit het risico op een loslatende placenta.
• een hoge bloeddruk (komst het vaakst voor): Bij een chronisch verhoogde bloeddruk (140/90 of hoger) of een hoge bloeddruk als gevolg van pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk) bij de zwangerschap, ontstaat sneller een placentaloslating.
• een korte navelstreng
• een retroplacentaal fibromyoom (goedaardig gezwel van bindweefsel en spierweefsel dat zich achter de placenta bevindt)
• geschiedenis van een placentaloslating: Wanneer een patiënte reeds een loslatende placenta gehad heeft in het verleden, is het risico verhoogd op een nieuwe loslatende placenta.
• langdurig gebroken vliezen: Wanneer de vrouw gedurende 24 uur of langer gebroken vliezen heeft, krijgt ze sneller te maken met de zwangerschapsaandoening, zeker wanneer ook een infectie in de baarmoeder aanwezig is.
• letsel: Door een auto-ongeval, een valpartij of fysieke mishandeling ontstaat mogelijk een letsel aan de baarmoeder, wat bijdraagt aan een loslating van de placenta.
• litteken: Wanneer een patiënte in het verleden een baarmoederoperatie gehad heeft of een litteken (fibroïd) heeft op de plaats waar de placenta vastgehecht is aan de baarmoederwand, loopt ze meer kans op de ziekte.
• mannelijke foetus: Een zwangerschap van een mannelijke foetus resulteert sneller in de afwijking.
• meerlingenzwangerschap: Bij een meerlingenzwangerschap brengt de bevalling van de eerste baby veranderingen in de baarmoeder met zich mee, waardoor soms een placentaloslating ontstaat voordat de tweede baby ter wereld komt.

Omgevingsfactoren
Bovendien zorgen enkele omgevingsfactoren voor het sneller tot stand komen van deze zwangerschapscomplicatie:

• alcohol: Het misbruik van alcohol zorgt sneller voor de loslating van de moederkoek.
• drugs: Ook het gebruik van cocaïne draagt bij aan een placentaloslating.
• economische status: Een lage sociaaleconomische status vormt een andere risicofactor.
• huidskleur: Vrouwen met een zwarte huidskleur zijn vaker dan vrouwen met een blanke huidskleur aangetast door een placentaloslating.
• leeftijd: Vrouwen jonger dan twintig jaar en ouder dan veertig jaar zijn vaker getroffen door een placentaloslating.
• roken: Door te roken tijdens de zwangerschap, stijgt het risico op deze zwangerschapsaandoening.

Symptomen: Pijn in buik

De symptomen van een placentaloslating treden meestal acuut (plots) op.

Milde symptomen

Enkele waarschuwingssignalen treden op bij een placentaloslating:

• buikpijn / een harde buik / buikpijn tijdens de zwangerschap
• een lichte tot matige abnormale vaginale bloeding waarvan de bloedingshoeveelheid niets zegt over de ernst van de aandoening; soms komt bloed vast te zitten tussen de placenta en de baarmoederwand
• een pijnlijke baarmoeder, die mogelijk stijf aanvoelt
• een verminderde beweging van de baby
• tekenen van een voortijdige bevalling zoals regelmatige weeën en pijn of pijn in de onderrug (lage rugpijn) of buik

Af en toe ontwikkelt een placentaloslating zich geleidelijk, waarbij bij de patiënte mildere symptomen verschijnen. De baby groeit trager, de vrouw heeft te weinig vruchtwater (oligohydramnion) of de andere complicaties verschijnen.

Ernstige symptomen

Een vrouw krijgt soms ook te maken met ernstige tekenen van een placentaloslating zoals:

• ernstige bloedingen zoals een bloedstroom of een bloedstolsel
• plotselinge of ernstige pijn in de buik
• tekenen van een shock zoals flauwvallen, verwardheid, rusteloosheid, zwakte, misselijkheid, braken en een snelle en oppervlakkige ademhaling (tachycardie); af en toe is een shock het enige teken van de zwangerschapsaandoening

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De diagnose van deze zwangerschapsaandoening is niet altijd eenvoudig. De arts bevraagt de zwangere vrouw over haar klachten en voert een lichamelijk onderzoek uit. Daarnaast volgt hij de hartbewaking van de foetus op om de gezondheid van de baby te beoordelen, alsook om een idee te krijgen over de samentrekkingen van de baarmoeder. Bovendien is een echografie aanbevolen, want bij dit onderzoek is de arts bij de helft van de patiënten in staat om de aandoening op te sporen. De arts voert eveneens een bloedonderzoek uit want een vrouw heeft bloedarmoede (anemie) bij zwaar bloedverlies. Wanneer de arts vermoedt dat de patiënte lijdt aan ernstige een placentaloslating, volgt vaak een ziekenhuisverblijf om de ernst van de aandoening te bepalen.

Differentiële diagnose

Een snelle diagnose van een loslating van de placenta is essentieel voor de gezondheid van zowel de moeder als het kind. Enkele aandoeningen waarmee een arts ook rekening moet houden bij het stellen van de diagnose zijn:

• cysten (abnormaal gevormde blaasvormige holten in lichaam)
• een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• een hemorrhagische shock
• een hypovolemische shock
• een ovariële torsie
• een stomp buiktrauma
• een zwangerschapstrauma
• placenta praevia
• pre-eclampsie
• verspreide intravasculaire coagulatie

Behandeling placentaloslating

De behandeling van een placentaloslating hangt af van de ernst, de uitgerekende bevaldatum alsook de manier waarop de baby is aangetast. Wanneer de patiënte slechts milde symptomen heeft en de baby is niet in gevaar, is een ziekenhuisverblijf niet altijd nodig. De arts volgt de moeder en baby wel regelmatig op. Soms krijgt een vrouw medicijnen om de arbeid te stoppen wanneer de patiënte ver voor de uitgerekende datum in arbeid gaat. Bij een matige tot ernstige abruptio placentae volgt een ziekenhuisverblijf om de gezondheid van de moeder en baby nauwkeurig op te volgen. Meestal is een snelle bevalling nodig bij ernstige symptomen, waardoor de vrouw een spoedkeizersnede krijgt. Een vrouw die veel bloed verloren heeft, krijgt een bloedtransfusie. Stopt de bloeding na de bevallig niet, dan voert de arts met spoed een hysterectomie (chirurgische verwijdering van baarmoeder) uit. Een premature baby krijgt tot slot een behandeling in een speciale ziekenhuiseenheid, namelijk de neonatale intensive care unit (NICU) waar gespecialiseerde zorg aanwezig is.

Prognose bij zwangere vrouw en baby

Bij een aanhoudende bloeding is het risico op het overlijden van de moeder en baby groot, zeker wanneer de moeder en baby geen passende behandeling krijgen. Wanneer de placenta (bijna) volledig is losgekomen, komt de foetus bijna altijd te overlijden (doodgeboorte), tenzij de arts een onmiddellijke keizersnedeuitvoert. Ongeveer 1% van de vrouwen met een loslating van de placenta komt hieraan te overlijden. Bij rokers is het overlijdensrisico wel hoger.

Preventie zwangerschapscomplicatie

Een placentaloslating valt niet te voorkomen, maar het is belangrijk om de risicofactoren indien mogelijk te vermijden. Dit houdt in dat de vrouw haar bloeddruk goed op peil houdt, niet rookt, geen alcohol misbruikt en geen illegale drugs gebruikt. Daarnaast is een dagelijkse inname van foliumzuur vereist, evenals een regelmatig prenataal onderzoek.

Complicaties: Ernstige zwangerschapsaandoening

Baby

Een placentaloslating leidt soms tot ernstige problemen bij de baby. De baby komt bijvoorbeeld te vroeg (prematuur) of met een laag geboortegewicht ter wereld. Af en toe komt een baby zelfs te overlijden door deze afwijking.

Moeder

Bij de moeder ontstaat soms ook een complicatie; zij verliest namelijk mogelijk erg veel bloed waardoor ze een hypovolemische shock krijgt. Diffuse intravasale stolling, een bloedingsstoornis, treedt mogelijk ook op. Nierfalen en het falen van andere organen van de moeder is een andere complicatie.

Lees verder

• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen
• Doodgeboorte: Oorzaken en behandeling van verlies van kindje
• Buikpijn tijdens zwangerschap: Oorzaken van pijnlijke buik