Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel

Mondkanker is een vorm van hoofd- en halskanker waarbij de kanker start in het slijmvlies van de mond. Vooral roken en alcoholmisbreuk leiden sneller tot de totstandkoming van kanker in de mond. Een niet genezende zweer, een verdikking van de huid of het slijmvlies van de mond en slikproblemen zijn de bekendste symptomen van mondkanker, al is nog een hele variatie van klachten mogelijk. Net zoals bij vele andere vorm van kanker, zet de arts een combinatie in van chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. Een gezonde levensstijl met een goede mondhygiëne vormt de sleutel voor een gezonde mond.

• Epidemiologie
• Oorzaken mondkanker
• Risicofactoren
• Symptomen: Slikproblemen en gezwel in mond
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling door chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie
• Prognose
• Complicaties tumor in mond
• Preventie: Stoppen met roken en overmatig alcoholgebruik

Epidemiologie

Ongeveer 10 op de 100.000 mensen krijgt wereldwijd te maken met mondkanker. De jaarlijkse incidentie bedraagt bij mannen 15,6 op 100.000 en bij vrouwen bedraagt dit 6 per 100.000. Mondkanker komt dubbel zo vaak bij mannen voor dan bij vrouwen. Vooral veertigplussers zijn aangetast door dit kanker in de mond.

Oorzaken mondkanker

Mondkanker tast veelal de lippen of de tong aan, maar het is ook mogelijk dat de tumor zich in de binnenkant van de kaak, de bodem van de mond, het gehemelte of het tandvlees (gingiva) bevindt. Meestal heeft de patiënt met mondkanker een plaveiselcelcarcinoom, een vorm van kanker die zich snel verspreidt. De precieze oorzaak van kanker in de mond is niet gekend. Bij mondkanker vindt door een verandering in het DNA een oncontroleerbare celgroei plaats. Door de ophoping van abnormale kankercellen in de mond, vormt zich een tumor. De kankercellen verspreiden zich vervolgens naar het omliggende weefsel, waar ze binnendringen en schade veroorzaken.

Risicofactoren

Aandoeningen en medische behandelingen

Kanker in de mond komt sneller tot stand bij volgende aandoeningen en medische behandelingen

• een infectie met het humaan papillomavirus (HPV) (dit virus zorgt eveneens voor genitale wratten)
• gastro-oesofageale reflux
• geschiedenis van bestraling of bestraling in het hoofd, de nek of beide
• lichen planus (milde ontstekingsreactie van huid en slijmvliezen met symptomen aan de mond, de huid en de geslachtsorganen)

Ook verdikte witte vlekken in de mond en de wangen (leukoplakie) en afteuze mondzweren ontaarden soms in mondkanker.

Omgevingsfactoren
Volgende omgevingsfactoren leiden sneller tot mondkanker:

• chronische wrijvingen van de mond (zoals door ruwe tanden, een kunstgebit of bij vullingen)
• een slechte tandheelkundige en mondhygiëne
• een voeding rijk aan rood vlees, verwerkt vlees en gefrituurd voedsel
• het nemen van immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken)
• overmatig alcoholgebruik
• overmatige blootstelling aan bepaalde chemische stoffen zoals asbest, zwavelzuur en formaldehyde
• overmatige blootstelling aan ultraviolet licht op de lippen, door zonlicht, zonnelampen of zonnebanken
• regelmatig kauwen op pinangnoten, een populaire gewoonte in sommige delen van Zuidoost-Azië
• roken en het gebruik van andere tabaksproducten (drie keer meer kans op mondkanker dan niet-rokers)

Mondkanker ontstaat in één op de vier gevallen bij patiënten die niet roken en enkel af en toe alcohol drinken.

Symptomen: Slikproblemen en gezwel in mond

In de vroege stadia van mondkanker heeft de patiënt meestal geen symptomen, maar bij rokers en zware drinkers zijn wel vroege tekenen mogelijk.

Mondkanker kenmerkt zich door een gezwel, verdikking, knobbeltje, ruwe plek, korst, zweer of geërodeerd gebied in het slijmvlies van de mond, op het tongoppervlak, op de lippen, in de wang, op het tandvlees, in het gehemelte, in de amandelen en de speekselklieren. Dit gebied is aanvankelijk pijnloos maar geeft branderige pijn naarmate de tumor meer groeit. Voorts ontwikkelen zich fluwelen witte, rode of gespikkelde (wit en rood) plekken in het slijmvlies van de mond.

Andere symptomen die niet allen tot uiting komen bij deze vorm van hoofd- en halskanker omvatten:

• (dramatisch) gewichtsverlies
• aanhoudende pijnlijke plekken op het gezicht, de nek of de mond die gemakkelijk bloeden en niet genezen binnen twee weken
• chronische keelpijn
• een droge mond (xerostomie)
• een verandering in de manier waarop het gebit of kunstgebit in elkaar past
• een verandering in de stem
• een verplaatste kaak of tong
• gezwollen lymfeklieren in de hals
• jeukende lippen
• heesheid
• kaakpijn
• kauwproblemen
• loszittende tanden
• onverklaarbare bloedingen in de mond
• onverklaarbare gevoelloosheid, een verlies van gevoel of pijn / gevoeligheid in een deel van het gezicht, de mond of de nek
• oorpijn
• pijn bij het slikken (odynofagie) en slikproblemen (dysfagie)
• pijn of een gevoel dat iets vastzit in de achterkant van de keel
• spraakproblemen
• tongafwijkingen, tongpijn en/of tongbultjes
• witte vlekken op het tandvlees

Diagnose en onderzoeken

De arts of tandarts onderzoekt het mondgebied grondig. Hij bemerkt een plek op de lippen, de tong of op een ander mondgebied. Mogelijk bevindt zich een bloedende zweer in dit gebied. De arts neemt voorts een stukje weefsel weg van het tandvlees of de tong (tongbiopsie) en laat dit dan verder microscopisch onderzoeken op de aanwezigheid van kankercellen. Voorts is het nodig om het kankerstadium te bepalen en te kijken of reeds uitzaaiingen gebeurd zijn, hetgeen mogelijk is via een röntgenfoto, een CT-scan, een MRI-scan of een PET-scan.

Behandeling door chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie

De patiënt met mondkanker krijgt een operatie om de tumor te verwijderen indien de tumor nog klein is. De arts zet chirurgie in in combinatie met radiotherapie en chemotherapie voor grotere tumoren. Daarnaast krijgt de patiënt logopedie, kauw- en sliktherapie en voedingstips van een voedingsdeskundige.

Prognose

De vijfjaarsoverleving van patiënten met mondkanker bedraagt ongeveer 50% wanneer ze behandeld zijn. Wanneer de arts de mondkanker tijdig diagnosticeert, is de genezingskans ongeveer 90%. Bij meer dan de helft van de patiënten met mondkanker zijn reeds metastasen aanwezig wanneer de arts monkanker diagnosticeert, meestal in de keel of nek.

Complicaties tumor in mond

Door het krijgen van radiotherapie, ontstaan mogelijk complicaties zoals een droge mond, slikproblemen en ondervoeding. Verder verspreidt de kanker zich soms (metastaseren). Ook ontstaan bij een aantal patiënten na een operatie misvormingen van het gezicht, het hoofd en de nek.

Preventie: Stoppen met roken en overmatig alcoholgebruik

Dankzij volgende preventieve tips verminderen mensen de kans op het krijgen op mondkanker:

• alcohol beperken of vermijden
• een goede mondhygiëne hanteren
• junkfood, verzadigde vetten en verwerkt vlees vermijden
• overmatige blootstelling aan de zon vermijden
• regelmatig een tandonderzoek krijgen
• roken en andere tabaksproducten vermijden

Lees verder

• Lipkanker: Irritatie, pijn en bloedende knobbel op de lip
• Keelkanker: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen
• Slikproblemen (dysfagie): Oorzaken van problemen bij slikken
• Slikpijn (odynofagie): Oorzaken van pijn bij het slikken
• Tonsilkanker (amandelkanker): Oorzaken en behandeling