Capillaritis: Huidaandoening met roodbruine vlekken

Haarvaten zijn de kleinste vaten van de bloedsomloop die zich vlakbij het huidoppervlak bevinden. Capillaritis is een goedaardige huidaandoening waarbij deze haarvaten om onbekende reden ontstoken raken. Enkele risicofactoren zijn bekend voor deze huidziekte. De patiënt heeft door onderhuidse puntbloedingen eerst kleine puntjes op de huid die zich vervolgens geleidelijk groeperen in roodbruine vlekken. De roodbruine vlekken gaan buiten af en toe jeuk meestal niet met andere symptomen gepaard. Een behandeling is niet voorhanden, maar het mogelijk vermijden van de uitlokkende factor, vermindert de symptomen. De prognose van deze aandoening is tot slot variabel.

• Synoniemen capillaritis
• Oorzaken lekkende haarvaten
• Risicofactoren huidaandoening
• Symptomen en vormen huidziekte
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling roodbruine vlekken en jeuk
• Prognose huidafwijking is variabel

Synoniemen capillaritis

Capillaritis staat bekend onder twee andere benamingen:

• gepigmenteerde purpura
• purpura pigmentosa

Oorzaken lekkende haarvaten

Haarvaten, de kleinste vaten van de bloedsomloop, bevinden zich vlakbij het huidoppervlak. Soms raken ze ontstoken, maar het is anno oktober 2020 onduidelijk waarom dit precies gebeurt. Tussen de huidcellen (die de wand vormen van de haarvaten) ontstaan kleine spleten door de ontsteking. De bloedcellen krijgen hierdoor de kans om tussen de cellen te geraken. Hierdoor ontstaan puntbloedingen (petechiën). De kleine onderhuidse puntbloedingen verdwijnen en deponeren hemosiderine (vorm van onoplosbaar opgeslagen ijzer in beenmerg, lever en milt) in de bovenste delen van de huid, hetgeen resulteert in de typische roodbruine vlekken op de huid.

Risicofactoren huidaandoening

Capillaritis is een aandoening die mogelijk haast iedereen treft behalve kinderen. De huidziekte ontstaat soms als bijwerking van medicatiegebruik, en dan vooral niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals ibuprofen, aspirine en paracetamol. Maar ook plastabletten (diuretica) vormen een risicofactor. Bij anderen ontstaat deze aandoening door het eten van voeding waarin bepaalde additieven (toevoegingen) verwekt zijn waar de patiënt niet tegen kan. Een virale infectie is soms ook geassocieerd met de totstandkoming van capillaritis. Lang rechtstaan, vooral in de beroepsomgeving, doet de ziekte tevens sneller tot stand komen. Tot slot ontwikkelen sommige patiënten capillaritis na een zware lichamelijke inspanning zoals sporten.

Symptomen en vormen huidziekte

De patiënt heeft kleine rode en bruine stippen op de huid, die sterk doen denken aan vlekken van cayennepeper. Ze groeperen zich vervolgens en vormen dan een rode vlek met een platte vorm. De kleur wijzigt stilaan van rood naar bruin. De vlek verdwijnt uiteindelijk langzaam binnen enkele weken tot maanden. De symptomen verschijnen overal op het lichaam, vooral de onderbenen, maar het gezicht zelf is nooit aangetast. Diverse vormen van capillaritis zijn mogelijk, en vaak hebben deze de naam gekregen van de arts die deze voor het eerst beschreef in de medische literatuur.

Ziekte van Schamberg (progressieve gepigmenteerde purpura)

De ziekte van Schamberg is genoemd naar de Amerikaanse huidarts J. Schamberg (1870-1934). Deze vorm van capillaritis die het vaakst voorkomt, is vooral bij mannen aanwezig. Patiënten hebben voornamelijk op de onderbenen roodbruine (roestbruine) platte vlekken nadat eerst de cayennepeperstippen ontstaan zijn. De symptomen doen zich aan beide kanten voor met weinig of veel onregelmatige vlekken.

Jeukende purpura

Jeukende purpura is vergelijkbaar met de ziekte van Schamberg, maar hierbij treedt ook jeuk op.

Gougerot-Blum (gepigmenteerde purpura lichenoïde huidziekte)

Deze zeldzame vorm van capillaritis kenmerkt zich door dikkere en jeukende vlekken waardoor de huidziekte doet denken aan eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid).

Majocchi purpura (purpura annularis telangiectodes)

Bij deze vorm van capillaritis die vooral optreedt bij jongvolwassen vrouwen, ontstaan uitgezette adertjes evenals ringvormige roodbruine vlekken en cayennepeperstippen. De vlekken - die zich meestal op de onderbenen bevinden - breiden zich geleidelijk uit naar bijvoorbeeld de romp en onderarmen.

Contactallergie

Soms komt capillaritis voor als gevolg van een allergische reactie op bijvoorbeeld kakikleurstof of rubber in kledij. Hierdoor is enkel de huid aangetast die in contact gekomen is met het allergeen (allergische stof).

Lichen aureus

Bij lichen aureus is sprake van een enkele scherp begrensde bruingele vlek die zeer persistent is en zich aan één zijde van het lichaam bevindt. Vaak ligt deze vlek op een spatader. Jongvolwassenen zijn het vaakst aangetast door deze vorm van de huidafwijking die buiten af en toe jeuk geen andere klachten met zich meebrengt.

Capillaritis door inspanning

Soms presenteert een patiënt zich met kleine rode vlekjes na een langdurige of zware lichamelijke inspanning, vooral tijdens warm weer. Na enkele dagen krijgen de vlekken een bruine huidskleur en uiteindelijk verdwijnen ze. Wel treedt mogelijk een brandend gevoel op wanneer de nieuwe letsels verschijnen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De huidarts bekijkt de huid en is dan al in staat om de diagnose van capillaritis te bevestigen, maar hij voert nog wel een dermatoscopie uit. Via dit onderzoek bekijkt hij de huid met een soort vergrootglas waarin verlichting is ingebouwd. Hierdoor identificeert hij duidelijk de puntbloedingen (petechiën). Een huidbiopsie is soms ook nodig om andere huidaandoeningen uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Valkuilen voor het stellen van de diagnose zijn volgende aandoeningen die een gelijkaardige symptomenreeks hebben:
door drugs veroorzaakte niet-voelbare purpura

• een scheurbuik (vitamine C-tekort met bloedingen, zwakte en bloedarmoede)
• idiopathische trombocytopenische purpura
• lichen planus (huidaandoening met symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen)
• petechiën door andere oorzaken zoals trombocytopenie, dic, …
• reactie op geneesmiddelen
• trombotische trombocytopenische purpura
• vasculitis (bloedvatontsteking)

Behandeling roodbruine vlekken en jeuk

Deze vrij onschuldige aandoening behoeft geen behandeling. Een geneesmiddel is niet beschikbaar voor de huidafwijking. Wel is het altijd nuttig om het medicatiegebruik te doorlopen, omdat dit mogelijk de oorzaak is van capillaritis. Het medicijn aanpassen of stopzetten verbetert mogelijk de symptomen maar de patiënt overlegt dit steeds met de arts. Daarnaast is het nuttig om conserveringsmiddelen en kunstmatige kleurstoffen te vermijden. Af en toe is het nodig dat de arts topische (op de huid aangebrachte) steroïden (krachtige ontstekingsremmers) voorschrijft om de jeuk te minderen, maar dit is zelden nodig bij capillaritis. Elastische kousen zijn voorts nuttig bij capillaritis aan de onderbenen.

Prognose huidafwijking is variabel

Capillaritis verdwijnt bij de meeste patiënten binnen een paar weken. Soms komt de huidafwijking wel terug, en bij nog andere patiënten houden de symptomen jarenlang aan.