Borstontsteking (mastitis): symptomen, oorzaak & behandeling

Een borstontsteking is een courante klacht onder vrouwen die borstvoeding geven. Borstontsteking symptomen bestaan uit het rood en warm van de aangedane borst en als je erop duwt is het gevoelig. Borstontsteking of mastitis betreft veelal een acute ontsteking van het klierweefsel in de borst. Een borstontsteking is een veel geziene aandoening onder borstvoedende vrouwen. Chronische borstontsteking komt voor bij vrouwen die geen borstvoeding geven. En borstontsteking leidt soms tot complicaties zoals een borstabces. Een abces is een holte gevuld met pus. Abcesdrainage is in dat geval geboden. Bij een borstontsteking kan de huisarts een antibioticakuur voorschrijven om de bacteriële infectie te bestrijden. De prognose is vaak gunstig. Binnen enkele dagen nemen de klachten af. Vrouwen die borstvoeding geven, mogen hiermee doorgaan tijdens de kuur.

• Borsten
• Oorzaak van een borstontsteking
• Risicogroepen van een ontsteking aan de borsten
• Symptomen van borstontsteking
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Echografie
• Kweek
• Mammografie
• Borstontsteking behandeling
• Zelfzorg
• Medicatie
• Ingreep
• Preventie
• Prognose

Borsten

De borsten (mammae) van een vrouw bestaan uit melkuitscheidend klierweefsel, bindweefsel en beschermend weefsel. De borsten worden door weefselenbanden, de zogeheten banden van Cooper, vastgehouden. Iedere borst bestaat uit ongeveer 20 kwabben. Deze staan bekend als de lobi glandulae mammariae. Iedere kwab is weer onderverdeeld in een aantal kleinere kwabben, die elk weer melkuitscheidende kliercellen bevatten. Deze cellen zijn geordend in alveolen en van daaruit leiden kanaaltjes naar de tepel (papilla mammaria). Het gekleurde gebied om de tepel heen wordt hof of areolae mammae genoemd.

Oorzaak van een borstontsteking

De medische benaming van een borstontsteking is mastitis. Een borstontsteking duidt op een borstweefselontsteking en en het komt vooral voor bij vrouwen die borstvoeding geven. Het kan optreden wanneer bacteriën, vaak uit de mond van de baby, een melkkanaaltje binnendringen door een kloofje in de tepel. Een borstontsteking komt meestal één tot drie maanden na de bevalling van een baby voor, maar kan zich ook voordoen bij vrouwen die niet recent zijn bevallen, alsook bij vrouwen na de menopauze. Andere oorzaken zijn chronische mastitis en een zeldzame vorm van kanker genaamd inflammatoire borstkanker.

Chronische mastitis
Chronische mastitis komt voor bij vrouwen die geen borstvoeding geven. Bij postmenopauzale vrouwen kan een borstontsteking worden geassocieerd met chronische ontsteking van de kanaaltjes onder de tepel. Hormonale veranderingen in het lichaam kunnen ervoor zorgen dat de melkkanalen verstopt raken met onder meer dode huidcellen. Deze verstopte kanaaltje maken de borst meer vatbaar voor bacteriële infecties. Infecties komen vaak terug na behandeling met antibiotica.

Risicogroepen van een ontsteking aan de borsten

Bij gezonde vrouwen is mastitis zeldzaam. Vrouwen met diabetes, chronische ziekten, aids of met een verzwakt immuunsysteem, zijn vatbaarder voor een borstontsteking. Ongeveer 1% tot 3% van de vrouwen die borstvoeding geven ontwikkelen mastitis. Een verstopt melkkanaaltje en het onvoldoende leegdrinken van de borsten door het kindje, zijn factoren die kunnen bijdragen aan het probleem en de symptomen erger kunnen maken.

Symptomen van borstontsteking

Een borstontsteking kan pijn, roodheid en warmte van de borst veroorzaken, en gepaard gaan met de volgende symptomen:

• Gevoeligheid en zwelling;
• Pijn in het lichaam;
• Vermoeidheid;
• Koorts en koude rillingen
• een pijnlijke, harde knobbel in de borst;
• tepelafscheiding met pus; en
• vergrote lymfeklieren in de oksel of dikke lymfeklieren in de hals.

Complicaties

Soms kunnen er complicaties optreden, bijvoorbeeld in de vorm van een borstabces. Een borstabces veroorzaakt vaak flinke pijn, zwelling en roodheid. Onderhuids kan je een pijnlijke knobbel voelen en dit kan gepaard gaan met algehele malaise en koorts. Vaak is abcesdrainage nodig.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De diagnose van borstontsteking kan gewoonlijk op basis van een lichamelijk onderzoek worden gemaakt. Uiteraard zal de arts ook een anamnese afnemen (een uitgebreid vraaggesprek over je klachten) en zal zich verdiepen in je medische voorgeschiedenis.

Echografie

Bij vermoeden van een abces of een tumor, kan aanvullend onderzoek gedaan worden in de vorm van bijvoorbeeld een echografie. Met dit beeldvormende onderzoek kan je arts het abces direct visualiseren door een ultrasone sonde over je borst te plaatsen.

Kweek

Aan de hand van een kweek van materiaal dat afkomstig is uit een abces, kan de bacterie geïdentificeerd worden die de infectie veroorzaakt heeft. Aan de hand hiervan kan bepaald worden welke antibiotica voorgeschreven moeten worden.

Mammografie

Bij niet-borstvoedende vrouwen met een borstontsteking, of degenen die niet reageren op de behandeling, kan een mammogram nodig zijn. Dit is een voorzorgsmaatregel omdat een zeldzaam type borstkanker symptomen van mastitis kan veroorzaken.

Borstontsteking behandeling

Zelfzorg

Nadat je bij de huisarts bent geweest, kan je de volgende maatregelen nemen om een borstontsteking te helpen genezen.

• Tegen de pijn en de koorts is paracetamol vaak voldoende. Gebruik paracetamol niet langer dan vijf dagen achtereen en houd je aan de maximale dosering.
• Bij milde gevallen van borstontsteking, worden vaak geen antibiotica voorgeschreven. De ontsteking kan binnen enkele dagen vanzelf overgaan. Als de arts wel antibiotica heeft voorgeschreven, maak dan de kuur af.
  Voldoende drinken bij borstontsteking / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com
• Stop niet met borstvoeding van de ontstoken borst, ook al is het pijnlijk en gebruik je antibiotica. Het frequent leeg laten drinken van de borst door je baby voorkomt verstopping van de melkkanalen, die mastitis alleen maar erger kunnen maken.
• Als de pijnlijke kant niet voldoende is geleegd, dan doe je er verstandig aan om af te kolven.
• De ontsteking zal de baby niet schaden omdat de boosdoeners die de ontsteking veroorzaakten waarschijnlijk uit de mond van de baby kwamen.
• Borstvoeding moet vermeden worden als er sprake is van een abces. Raadpleeg in dat geval de arts.
• Een warm kompres aanbrengen voor en na het voeden kan vaak een beetje de pijn verlichten. Een warm bad werkt ook.
• Als warmte onvoldoende helpt, koel dan de borst met koude kompressen. Voordat je de baby weer aan de borst legt, is het belangrijk om eerst de borsten weer goed warm maken.
• Vermijd het gebruik van koude kompressen net voor de borstvoeding, omdat het de melkstroom kan vertragen.
• Drink veel water, ten minste 10 glazen per dag. Eet gezond en gevarieerd en voeg 500 extra calorieën per dag toe tijdens de periode dat je borstvoeding geeft. Uitdroging en slechte voeding kunnen de melkvoorziening verminderen en de klachten verergeren.

Medicatie

Bij een eenvoudige borstontsteking zonder een abces worden orale antibiotica voorgeschreven. Je kunt gewoon borstvoeding blijven geven tijdens de antibioticakuur. De arts moet wel weten dat je borstvoeding geeft. Het behandelen van chronische mastitis bij vrouwen die geen borstvoeding geven kan ingewikkeld zijn. Het komt vaak voor dat de ontsteking terugkomt. Soms reageert dit soort infectie slecht op antibiotica. Daarom is een goede follow-up door de arts geboden.

Ingreep

Bij een borstabces zal abcesdrainage volgen en is het niet altijd mogelijk om borstvoeding te blijven geven.

Preventie

Soms is een borstontsteking onvermijdelijk. Sommige vrouwen zijn meer vatbaar dan anderen, met name degenen die voor de eerste keer borstvoeding geven. Over het algemeen zijn kan je de volgende maatregelen nemen om mastitis te voorkomen:

• Het voeden aan beide borsten is goed en noodzakelijk.
• Zorg dat de borsten helemaal leeggedronken zijn om verstopping en geblokkeerde kanalen te voorkomen.
• Gebruik goede borstvoedingstechnieken om tepelkloofjes te voorkomen.
• Vermijd uitdroging door voldoende te drinken.
• Praktische hygiënemaatregelen in acht nemen: handen wassen, de tepels reinigen, je baby schoonhouden.

Prognose

Wanneer behandeling snel wordt ingezet, zal in de meerderheid van de gevallen een borstontsteking snel en zonder ernstige complicaties weggaan. De meeste vrouwen kunnen en moeten borstvoeding blijven geven ondanks een episode van ongecompliceerde mastitis. Bij een goede behandeling zullen de klachten binnen een tot twee dagen zijn verdwenen. Een borstabces kan chirurgische drainage en een kort ziekenhuisverblijf vereisen. Een kleine insnijding wordt gemaakt en dit geneest gewoonlijk redelijk goed. Prognose voor volledig herstel is ook goed.

Postmenopauzale vrouwen met borstabcessen hebben een hoge kans op recidive na eenvoudige drainage en moeten vaak terugkomen voor een uitgebreidere behandeling. Chronische infectie kan optreden als een abces niet volledig gedraineerd is, en dit kan leiden tot een slecht cosmetisch resultaat.

Lees verder

• Mastitis: borstontsteking symptomen, oorzaak en behandeling
• Tepelafscheiding: oorzaken vocht, bloed of etter uit tepel
• Tepelkloven: behandelen, voorkomen en verzorgen zalf & crème
• Pijnlijke borsten: oorzaak borstpijn of gevoelige borsten
• Mastopathie: gespannen, pijnlijke borsten, vocht uit tepels