Traanklierontsteking: oorzaak, symptomen en behandeling

Traanklierontsteking is een ontsteking van de traanklieren, welke gelokaliseerd zijn boven de buitenste ooghoeken. De medische benaming van traanklierontsteking is 'dacryocystitis'. Traanklierontsteking kent een acute en een chronische variant. Acute traanklierontsteking steekt plots de kop op en het herstel gaat vaak vrij snel. Chronische traanklierontsteking kan echter lang aanhouden en gepaard gaan met aanzienlijk veel klachten en ongemak. De behandeling van een traanklierontsteking is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten. Als de infectie wordt veroorzaakt door een bacterie, dan zal de arts een antibioticum voorschrijven. Bij chronische traanklierontsteking welke wordt veroorzaakt door een systeemziekte, is allereerst adequate behandeling van de onderliggende aandoening geboden.

• Wat is een traanklierontsteking?
• Oorzaak van traanklierontsteking
• Oorzaak van acute traanklierontsteking
• Oorzaak van chronische traanklierontsteking
• Symptomen van traanklierontsteking
• verschijnselen van acute traanklierontsteking
• Verschijnselen van chronische traanklierontsteking
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Behandeling van traanklierontsteking
• Acute traanklierontsteking
• Chronische traanklierontsteking
• Preventie
• Voorkomen van acute traanklierontsteking
• Voorkomen van chronische traanklierontsteking
• Prognose

Wat is een traanklierontsteking?

Traanklierontsteking is een ontsteking van de traanklieren. Op de oogbol, aan de buitenzijde, ligt de traanklier of glandula lacrimalis. Dit is een exocriene klier, ofwel afvoerklier, die zorgt voor excretie of uitscheiding, in dit geval van traanvocht. De traanklier maakt steeds traanvocht aan, wat hoofdzakelijk bestaat uit water met daarin kleine hoeveelheden natriumchloride (een zout met de formule NaCl), eiwitten en antibacteriële en antivirale stoffen. Via een tiental klierbuisjes komt het traanvocht in de bovenste conjunctivazak terecht en door een beweging van het ooglid wordt het traanvocht verspreidt over de voorkant van de oogbol. Dit laagje traanvocht wordt traanfilm genoemd. Deze beschermt de cornea en de conunctiva tegen uitdroging. Traanvocht wordt weer afgevoerd via de twee traankanaaltjes die zich in de binnenkant van de ooghoek bevinden, op de rand van beide oogleden.

Oorzaak van traanklierontsteking

Er worden twee soorten traanklierontstekingen onderscheiden, namelijk acute en chronische traanklierontsteking.

Oorzaak van acute traanklierontsteking

Acute traanklierontsteking wordt meestal veroorzaakt door een infectie, veelal door een virale infectie. Het kan ook veroorzaakt worden door bepaalde bacteriële, schimmel- en andere infecties, maar dit komt veel minder vaak voor. Virussen die betrokken kunnen zijn, zijn onder meer:

• Epstein-Barr-virus (EBV), welke een aantal ziekten veroorzaakt, waaronder mononucleosis infectiosa (ziekte van Pfeiffer);
  Waterpokken / Bron: 9Gawin/Shutterstock.com
• Cytomegalovirus (CMV), een soort herpesvirus;
• Herpes simplex virus (HSV), een virus dat infecties kan veroorzaken in de huid, slijmvliezen en zenuwen. Het herpes simplex virus (HSV) type 1 veroorzaakt bijvoorbeeld een koortslip;
• Varicella zoster (waterpokken);
• Coxsackievirus, een infectieziekte die vooral bij jonge kinderen voorkomt en hand-, voet- en mondziekte veroorzaakt;
• ECHO-virus (voluit Enteric Cytopathogenic Human Orphan Virus).

Bacteriën die betrokken kunnen zijn, zijn onder meer gram-positieve en gram-negatieve bacteriën, Staphylococcus, Streptococcus
Gonococcus, Chlamydia trachomatis en in zeldzame gevallen bacteriële infecties zoals brucellose, syfilis, ziekte van Lyme en tuberculose (tbc). Schimmels die betrokken kunnen zijn, zijn onder meer histoplasma en blastomyces dermatitidis. Zelden wordt een traanklierontsteking veroorzaakt door een parasitaire infectie.

Oorzaak van chronische traanklierontsteking

Chronische traanklierontsteking kan ontstaan als gevolg van niet-infectieuze inflammatoire aandoeningen, zoals sarcoïdose (waarbij spontaan ontstekingen ontstaan in verschillende organen en weefsels van het lichaam), de ziekte van Graves (een auto-immuun aandoening van de schildklier), Wegener's granulomatosis (ziekte van Wegener), het syndroom van Sjögren, inflammatoire darmziekten zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn en het syndroom van Mikulicz-Radecki met symmetrische zwelling van de traan- en speekselklieren.

Symptomen van traanklierontsteking

De symptomen variëren en zijn afhankelijk van of het om acute of chronische traanklierontsteking gaat.

verschijnselen van acute traanklierontsteking

Symptomen van een acute traanklierontsteking zijn:

• Het buitenste gedeelte van het bovenste ooglid zwelt op;
• De zwelling is pijnlijk, vooral bij aanraking;
• De zwelling heeft een rode kleur en voelt een beetje warm aan;
• De lymfeklieren voor het oor zwellen op (gezwollen lymfeklieren);
• Grote hoeveelheid tranen (tranende ogen), soms met afscheiding;
• Symptomen zijn eenzijdig.

Verschijnselen van chronische traanklierontsteking

Symptomen van een chronische traanklierontsteking meestal bilateraal, dus aan beide zijden. Er treedt hierbij zwelling op van beide oogleden. Als er sprake is van pijn, is het veel minder dan bij de acute variant. Tranende ogen blijven vaak uit.

In zowel acute als chronische gevallen is het niet ongewoon dat er symptomen zoals keelpijn en gezwollen halsklieren aanwezig zijn.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts zal allereerst een uitgebreid vraaggesprek met je voeren over je klachten, waarbij hij je familieachtergrond en je medische voorgeschiedenis in ogenschouw neemt, aangezien dit kan een indicatie kan geven van de waarschijnlijkheid van een onderliggende systemische oorzaak van de ontsteking. Voorts zal de arts je ogen onderzoeken.

Vervolgonderzoek

Bloedonderzoek kan zinvol zijn, evenals een kweek van afscheiding uit het oog. De arts zal hierbij voorzichtig met een wattenstaafje langs het oogslijmvlies strijken. Door een kweek kan worden vastgesteld welke bacterie of virus de boosdoener is en bestreden moet worden. Soms is een biopsie van het ontstoken lacrimale klierweefsel nodig. Het weefsel wordt naar een laboratorium gestuurd voor een pathologisch onderzoek. Ook kan een CT-scan of een MRI-scan van het oog nodig zijn.

Behandeling van traanklierontsteking

Behandelingsmogelijkheden variëren naargelang de onderliggende oorzaak.

Acute traanklierontsteking

Meestal is de oorzaak viraal. In dat geval kan je de ontsteking zelf behandelen met een door de arts opgegeven behandelingsprogramma, bestaande uit warme kompressen en voorzichtige massage met schone vingers. Als de oorzaak bacterieel is, zal antibiotica worden voorgeschreven. In ernstige gevallen kan behandeling met intraveneuze breedspectrumantibiotica nodig zijn. Een schimmelinfectie vereist toepassing van anti-schimmelmiddelen.

Chronische traanklierontsteking

Bij chronische traanklierontsteking moet eerst de onderliggende aandoening behandeld worden.

Preventie

Voorkomen van acute traanklierontsteking

Hoe kan acute traanklierontsteking worden voorkomen? De preventie van acute dacryoadenitis bestaat uit de volgende maatregelen:

• Contact vermijden met personen die een infectie hebben (virus, bacterie of schimmel) die een traanklierontsteking kan veroorzaken;
• Reinig je handen regelmatig om de overdracht van virussen, bacteriën en eschimmels te verminderen;
• Veilige seks vermindert de kans om geïnfecteerd te raken door een soa.

Voorkomen van chronische traanklierontsteking

Hoe kan chronische dacryoadenitis voorkomen worden? Het is lang niet altijd mogelijk om chronische traanklierontsteking te voorkomen; De volgende maatregelen kunnen echter worden overwogen om de risico's te verlagen:

• Het inschakelen van vroegtijdige behandeling van een onderliggende auto-immuunziekte of ontstekingsziekte;
• De ernst van bepaalde aandoeningen wordt verergerd door roken, alcoholgebruik en door blootstelling aan giftige dampen en rook. Deze kunnen vaak volledig worden vermeden.

Prognose

Wat is de prognose van acute traanklierontsteking? De meeste individuen met acute dacryoadenitis hebben een uitstekende prognose en herstellen meestal volledig binnen enkele weken. In geval van chronische dacryoadenitis vereist de onderliggende aandoening adequate behandeling. De prognose van de onderliggende aandoeningen varieert.. De periode van herstel hangt af van de ernst van de infectie

Lees verder

• Oogaandoeningen: soorten oogaandoeningen en symptomen
• Oogaandoeningen: rood oog/rode ogen; jeuk/afscheiding/tranen