Nierschade door diabetes: symptomen en gevolgen nefropathie

Nierziekte bij diabetici wordt gewoonlijk diabetische nefropathie genoemd. Diabetische nefropathie is nierschade als gevolg van diabetes. Mensen die al jaren diabetes hebben en diabetici die langdurig niet goed ingesteld zijn, lopen risico nefropathie te krijgen. Statistisch gezien ontwikkelen ongeveer 40% van de mensen met diabetes nefropathie, maar het is mogelijk om dit te voorkomen of te vertragen door zowel je bloedglucose als bloeddruk goed onder controle te brengen. Diabetes is van invloed op de slagaders van het lichaam. In de slagaders treedt een versnelde aderverkalking (atherosclerose) op. Ook de kleine bloedvaatjes worden door diabetes beschadigd, wat van invloed is op de ogen, de nieren, de zenuwen en de huid.

• Wat is diabetische nefropathie?
• Symptomen van nierschade door diabetes
• Nierschade ontwikkelt zich langzaam
• Jaarlijkse controle
• Oorzaken van diabetische nefropathie
• Diabetische nefropathie voorkómen
• Goede controle
• Vermindering van HbA1c om het risico op nefropathie te verminderen
• Risicofactoren
• Complicaties en gevolgen van diabetische nefropathie
• Onderzoek en diagnose nierschade
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Behandeling van diabetische nefropathie
• Behandeling
• Dialyse en een niertransplantatie
• Prognose
• Preventie

Wat is diabetische nefropathie?

Nefropathie is een algemene term voor een verslechtering van de werking van de nieren. Diabetische nefropathie is een complicatie die voorkomt bij sommige diabetici. Hierbij raken de filters van de nieren beschadigd. Diabetische nefropathie kan mensen met diabetes van type 1 en type 2 beïnvloeden. Diabetische nefropathie is verdeeld in vijf stadia, waarbij de laatste fase 'terminaal nierfalen' is. Dit is het eindstadium van chronische nierinsufficiëntie of nierfalen, wat betekent dat de nierfunctie zodanig (blijvend) is verslechterd dat nierfunctievervangende therapie (dialyse of transplantatie) nodig is om te overleven. Het duurt meestal meer dan 20 jaar voor patiënten om fase 5 te bereiken.

Symptomen van nierschade door diabetes

Nierschade ontwikkelt zich langzaam

Bij diabetische nefropathie ontwikkelt de nierschade zich langzaam. De symptomen van diabetische nefropathie worden dan ook vooral zichtbaar zodra de aandoening de latere stadia heeft bereikt. Dit kan vele jaren duren. In latere stadia kan je last krijgen van de volgende symptomen:

• Zwelling van de enkels, voeten, onderbenen of handen, wat wordt veroorzaakt door het vasthouden van vocht;
• Donkere urine, veroorzaakt door bloed in de urine;
• Kortademigheid, bijvoorbeeld bij traplopen;
• Vermoeidheid als gevolg van het gebrek aan zuurstof in het bloed;
• Misselijkheid of overgeven;
• Verhoogde behoefte om te urineren;
• Verwardheid of concentratieproblemen;
• Verlies van eetlust; en
• Aanhoudende jeuk.

Jaarlijkse controle

Om diabetische nefropathie vroegtijdig te behandelen, dienen mensen met diabetes zich eenmaal per jaar op niercomplicaties te laten screenen. Deze screening bestaat uit een simpel urinemonster dat onderzocht wordt op de aanwezigheid van eiwit in de urine.

Oorzaken van diabetische nefropathie

De ontwikkeling van nierschade bij mensen met diabetes die in de loop der jaren optreedt, houdt verband met hogere bloedglucosespiegels, maar onderzoek heeft nog niet het exacte mechanisme onthuld waardoor een verhoogde bloedsuikerspiegel de nieren beschadigen. Wel is bekend dat een verhoogde bloedsuikerspiegel leidt tot een verhoging van het niveau van bepaalde stoffen in de nieren. Deze stoffen maken de kluwentjes haarvaten in de nier die het bloed filtreren, de zogeheten 'glomeruli', poreuzer. Hierdoor kan er meer albumine, een eiwit dat voorkomt in je bloed, in de urine terechtkomen. Ook zorgt de verhoogde bloedsuikerspiegel ervoor dat sommige eiwitten in de glomeruli samenklonteren, wat tot littekenvorming leidt. Diabetische nefropathie wordt direct beïnvloed door hoge bloeddruk. Bij mensen met hoge bloeddruk gaan de stadia van diabetische nefropathie sneller.

Diabetische nefropathie voorkómen

Goede controle

De ontwikkeling van diabetische nefropathie kan worden vertraagd of voorkomen door goede controle van je bloedglucosespiegel en bloeddruk. Het ondergaan van jaarlijkse diabetes-gezondheidscontroles is belangrijk, omdat vroege opsporing van nierbeschadiging de voortgang van de nierziekte kan beperken.

Vermindering van HbA1c om het risico op nefropathie te verminderen

Uitkomsten van de ADVANCE studie gepubliceerd in juni 2008 in het New England Journal of Medicine tonen aan dat het verminderen van HbA1c (een gemiddelde waarde van de bloedglucosespiegel over de afgelopen 2 tot 3 maanden) tot 6,5%, het risico op nefropathie kan verlagen met 21% bij mensen met diabetes type 2.

Risicofactoren

Verschillende factoren kunnen het risico op diabetische nefropathie verhogen, waaronder:

• Diabetes type 1 of 2;
• Een te hoge bloedsuiker (hyperglykemie) die moeilijk ;te controleren is;
• Hoge bloeddruk die moeilijk te beheersen is
• Roken en diabetes hebben;
• Hoge bloedcholesterol en diabetes hebben;
• Een familiegeschiedenis van diabetes en nierziekte.

Complicaties en gevolgen van diabetische nefropathie

Complicaties van diabetische nefropathie kunnen zich geleidelijk ontwikkelen, geurende enkele maanden of zelfs jaren. Zij kunnen bestaan uit:

• Vochtretentie, wat kan leiden tot zwelling in je armen en benen, hoge bloeddruk of longoedeem;
• Een plotselinge stijging van het kaliumgehalte in je bloed (hyperkaliëmie);
• Hart- en vaatziekten, die mogelijk tot een beroerte leiden;
• Schade aan de bloedvaten van het netvlies (diabetische retinopathie)
• Bloedarmoede of anemie;
• Voetzweren (wondjes en zweertjes op de voeten die niet overgaan), erectiestoornissen, diarree en andere problemen als gevolg van beschadigde zenuwen en bloedvaten;
• Zwangerschapscomplicaties met gezondheidsrisico's voor de moeder en het ongeboren kind;
• Onomkeerbare schade aan de nieren.

Onderzoek en diagnose nierschade

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts zal je allerlei vragen stellen over je klachten (anamnese) en lichamelijk onderzoek verrichten. Hij zal ook je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. De huisarts zal je zo nodig verwijzen naar een nierspecialist (nefroloog) of een diabetesspecialist (endocrinoloog).

Vervolgonderzoek

Om te bepalen of je een diabetische nierziekte hebt, zullen bepaalde onderzoeken worden ingezet, zoals:

• Bloedonderzoek om te bepalen hoe goed je nieren werken;
• Urineonderzoek: dit geeft informatie over je nierfunctie en of je te veel eiwit in de urine hebt.
• Beeldvormend onderzoek: de arts kan röntgenfoto's en echografie gebruiken om de structuur en grootte van je nieren te beoordelen. Je kunt ook een CT-scan of MRI-scan ondergaan om vast te stellen hoe goed het bloed in je nieren circuleert.
• Nierbiopsie: hierbij wordt een ​​stukje het nierweefsel verwijderd onder lokale verdoving. Daarna zal de arts een dunne naald gebruiken om kleine stukken nierweefsel te extraheren voor onderzoek onder een microscoop.

Behandeling van diabetische nefropathie

Diabetische nefropathie wordt op verschillende manieren behandeld, afhankelijk van je leeftijd, algemene gezondheid en medische voorgeschiedenis. Ook spelen factoren een rol als de omvang van de ziekte, je persoonlijke tolerantie voor specifieke medicijnen, procedures of therapieën en je persoonlijke mening en voorkeur voor bepaalde behandelingen. De ontwikkeling van de nierziekte is gemakkelijker te behandelen en onder controle te brengen indien deze in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd, bijvoorbeeld wanneer er kleine maar abnormale hoeveelheden eiwitten in de urine voorkomen (microalbuminurie).

Behandeling

Behandeling bestaat in het algemeen uit de volgende maatregelen:

• Gezond eten en drinken;
• Het handhaven van een gezonde bloeddruk en een goed gecontroleerde bloedsuikerspiegel;
• Regelmatige beweging;
• Het beperken van alcoholgebruik en stoppen met roken.

In sommige gevallen kan je huisarts medicijnen voorschrijven om de bloeddruk te verlagen. Deze medicijnen zullen de nierfunctie beschermen om verdere schade voorkomen.

Dialyse en een niertransplantatie

Uiteindelijk kan dialyse en een niertransplantatie nodig zijn wanneer nierfalen optreedt.

Prognose

Als je diabetesgerelateerde nefropathie hebt, is het een langzaam voortschrijdende aandoening. De schade aan je nieren kan niet worden teruggedraaid. Toch kan een vroege diagnose en het volgen van je behandelplan diabetesgerelateerde nefropathie vertragen of zelfs stoppen.

Het kan echter wel leiden tot nierfalen, wat fataal kan zijn. De enige behandelopties voor nierfalen zijn dialyse of een niertransplantatie.

Preventie

De beste manier om diabetesgerelateerde nefropathie te voorkomen, is door je diabetes en je bloeddruk goed te beheersen.

Regelmatige controles door de diabetesverpleegkundige en/of huisarts zijn belangrijk. De gewone controle afspraken, zo om de 3-4 maanden, zijn vooral gericht op hoe je je diabetes aanpakt, je eetgewoonten en beweging. Na wat bloedonderzoek, gewichts- en bloeddrukmetingen kan de behandelingzo nodig aangepast worden.

En dan hebben we het jaarlijkse controle gesprek, ook wel het jaargesprek genoemd. Hierbij wordt uitgebreider onderzoek gedaan om risicofactoren en complicaties op te sporen, zodat ze op tijd kunnen worden aangepakt. Het is het perfecte moment om te bespreken of je huidige behandelplan nog steeds goed werkt of dat er aanpassingen nodig zijn.

Lees verder

• Nierpijn: oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn
• Nierschade: symptomen chronische slecht werkende nieren
• Diabetes, gevolgen op de korte termijn: symptomen en soorten
• Diabetes, gevolgen op de lange termijn: symptomen en soorten
• Diabetes type 1 en 2: symptomen, oorzaak en behandeling