Ogen en oogzorg in de winter: Problemen, symptomen en tips

Wie het koud heeft in de winter, grijpt al snel en gemakkelijk naar een sjaal, handschoenen en/of laarzen. Zorg voor de ogen is echter eveneens belangrijk. In de winterperiode verschijnen namelijk een aantal oogproblemen als gevolg van de koudere atmosfeer. Dit vindt plaats bij mensen die geen bril dragen alsook bij bril- en contactlensdragers. Ogen die pijnlijk, droog, rood en gezwollen zijn en een wazig gezichtsvermogen zijn enkele belangrijke symptomen die optreden in de winterperiode. Het is belangrijk om een goede ooghygiëne en oogzorg te hanteren en bij problemen zo snel mogelijk een oogarts te raadplegen.

• Brandende ogen in de winter
• Droge ogen en wazig zien
• Gevaar van UV-straling: Sneeuwblindheid
• Oogpijn en andere problemen aan ogen
• Rode ogen en gezwollen ogen
• Preventie oogproblemen & goede tips voor oogzorg

Brandende ogen in de winter

In extreem koud en winderig weer is het verstandig om de ogen niet te forceren om deze open te houden. Het hoornvlies (cornea) kan namelijk daadwerkelijk bevriezen, hetgeen zeer pijnlijk aanvoelt en leidt tot brandende ogen, een troebel zicht, een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) en ooglidspasmen.

Droge ogen en wazig zien

Tijdens de wintermaanden komt tijdelijk wazig zien veel vaker voor. Het koudere weer zorgt immers voor een koelere atmosfeer. Koude lucht houdt niet zoveel waterdamp vast en is daarom minder vochtig dan de warmere lucht die in de zomermaanden aanwezig is. Is de luchtvochtigheid laag, dan treedt veel verdamping op in de omgeving, zoals in meren, rivieren, plassen in de weg en natte stoepen, maar eveneens in de vochtige traanfilm die de ogen bedekt. Deze traanfilm bestaat bijna volledig uit vocht en is gevoelig voor toenemende verdamping uit koelere luchtmassa’s, waardoor droge ogen tot stand komen.

Kenmerken
De patiënt met droge ogen en een troebel gezichtsvermogen heeft daarnaast last van oogirritatie en tranende ogen als gevolg van de overmatige werking van de traanklieren die het verlies van water compenseren. Bij het droge ogen syndroom ontstaan eveneens droge plekken op het hoornvlies. Dit resulteert in een vervormd gezichtsvermogen (metamorfopsie) of een onduidelijk beeld. Wazig zien gebeurt vooral laat op de dag door de opbouw van vervuiling, rook en andere dehydraterende factoren. Mensen die veel computerwerk verrichten of langdurig met andere digitale apparaten werken (Computer Vision Syndrome), krijgen in de winterperiode ook vaker te maken met droge ogen en een wazig gezichtsvermogen.

Behandeling

Het is belangrijk om bij een troebel gezichtsvermogen een oogarts te bezoeken voor een oogonderzoek, want vaak is een goede, ondersteunende behandeling mogelijk. Droge ogen zijn te verlichten met kunsttranen, rust, oogmassage/oogyoga/oogoefeningen en het toepassen van een warm kompres.

Complicaties

Potentieel gevaarlijke situaties bij droge ogen en een wazig zicht ontstaan bijvoorbeeld bij het autorijden ’s avonds en ’s nachts. Zo ziet een patiënt moeilijk verkeerslichten of straatverlichting. Ook ontstaan meer ongevallen op de werkplek en thuis als gevolg van een troebel zicht.

Gevaar van UV-straling: Sneeuwblindheid

UV-straling is niet enkel aanwezig in de zomer maar ook in de winter. Vooral in het buitenland (in de bergen) is de UV-straling tien keer sterker dan in Nederland. Daarnaast reflecteert de UV-straling door de sneeuw. Hierdoor krijgen onbeschermde ogen een overmatige blootstelling aan UV-stralen en ontstaat sneeuwblindheid. Dit heeft gevolgen voor het gezichtsvermogen. Meestal verschijnen de symptomen namelijk pas wanneer de UV-stralen reeds schade veroorzaakt hebben (meerdere uren na de blootstelling aan het licht). Rode, gezwollen ogen, een (zanderig gevoel in de ogen), pijnlijke ogen, tranende ogen en fotofobie zijn kenmerkend. Daarnaast ervaart een patiënt soms halo's. Meestal krijgt een patiënt eveneens te maken met een verminderde gezichtsscherpte. Fotokeratitis, de medische term voor sneeuwblindheid, brengt op oudere leeftijd tevens sneller maculadegeneratie of cataract (staar: vertroebeling van de ooglens) met zich mee. Zonne- of skibrillen zijn bijgevolg essentieel, en niet alleen tijdens de wintersport.

Oogpijn en andere problemen aan ogen

Harde wind en teruggevoerde lucht binnenshuis veroorzaakt soms ongemak en pijn bij contactlensdragers. Scherpe oogpijn, ongemak en vermoeide ogen zijn symptomen die aangeven dat de patiënt best nadenkt over het gebruik van zijn contactlenzen. Mogelijk is het beter om een bril te gebruiken, of een andere optie zoals refractiechirurgie te laten uitvoeren. Op deze manier heeft de patiënt minder of geen klachten meer.

Rode ogen en gezwollen ogen

Zijn de ogen rood of gezwollen, dan is dit vaak te wijten aan vernauwde bloedvaten (vasoconstrictie) in de weefsels rond de ogen. Mogelijk resulteren deze symptomen in ooglidspasmen, overmatig tranen en een wazig zicht.

Preventie oogproblemen & goede tips voor oogzorg

Het is belangrijk om de ogen zo fris mogelijk te houden om de harde gevolgen van de winter tegen te gaan. Voldoende water drinken en een zonne- of skibril dragen zijn de belangrijkste tips. Een luchtbevochtiger in huis zorgt verder dat de ogen niet uitdrogen en irriteren. Dit is vooral belangrijk omdat warme lucht (bijvoorbeeld van een kachel) de ogen doet uitdrogen. Soms neemt de patiënt medicijnen zoals antihistaminica (geneesmiddelen tegen een allergische reactie), slaapmiddelen, pijnstillers, enzovoort. Ervaart de patiënt in de winter oogklachten, dan verdient het de aanbeveling om dit medicatiegebruik met de (oog)arts te bespreken omdat deze mogelijk de traanproductie verminderen (waardoor droge ogen tot stand komen). Tot slot is het nodig om een goede ooghygiëne te hanteren. Dit houdt onder andere in dat het wegvegen van overtollige tranen met een schone doek of tissue gebeurt om de verspreiding van ziektekiemen die leiden tot ooginfecties of een verkoudheid te verminderen.

Lees verder

• Sneeuwblindheid (fotokeratitis): Oogziekte door UV-straling
• UV-straling: Soorten, oogproblemen en bescherming van ogen