Waterallergie: Allergische reactie op water met huiduitslag

Aquagenische urticaria is een zeldzame aandoening met onbekende etiologie waarbij een patiënt allergisch is voor water. Komt de huid in contact met water, dan krijgt de patiënt snel te maken met een (jeukende en/of brandende) huiduitslag. Af en toe treden nog andere symptomen op bij waterallergie. De arts lokt meestal de allergische reactie uit om de ziekte te diagnosticeren. Voor de behandeling van aquagenische urticaria zijn diverse therapieën mogelijk met een wisselend succes. Shelley en Rawnsley beschreven de ziekte voor het eerst in de medische literatuur in 1964.

• Epidemiologie aquagenische urticaria
• Oorzaken allergische reactie op water
• Risicofactoren waterallergie
• Symptomen: Huiduitslag
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van netelroos bij contact met water
• Prognose

Epidemiologie aquagenische urticaria

De meeste patiënten die lijden aan waterallergie zijn vrouwen. De allergische reactie op water start meestal rond (het begin van) de puberteit.

Oorzaken allergische reactie op water

Mogelijke verklaringen

Anno oktober 2020 buigen wetenschappers zich nog steeds over de precieze oorzaak van aquagenische urticaria. Mogelijk is de patiënt gevoelig voor diverse chemische additieven in het water. Dit zijn bijvoorbeeld chemicaliën, chloor en hard water. De in water opgeloste stof dringt hierbij de huid binnen waardoor een immuunreactie van het lichaam ontstaat. Hierbij is de huiduitslag niet het gevolg van het water zelf, maar wel van een allergeen (uitlokkende stof) in het water. Een andere mogelijke verklaring is dat een toxische (giftige) stof ontstaat wanneer water in contact komt met een stof in of op de huid. Dit toxisch materiaal veroorzaakt dan de symptomen.

Erfelijkheid

De aandoening is bijzonder zeldzaam en daarom zijn anno oktober 2020 weinig gegevens in de medische literatuur te vinden rond de erfelijkheid van deze aandoening. Veelal komt aquagenische urticaria sporadisch tot stand, waarbij geen andere familieleden met de ziekte bekend zijn. In zeldzame gevallen reageren meerdere leden binnen dezelfde familie allergisch op water.

Risicofactoren waterallergie

Enkele ziekten zoals polymorfe lichteruptie (huidziekte door langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht), een hiv-infectie, cholinergische urticaria en het Bernard-Soulier syndroom (bloedplaatjesaandoening) zijn mogelijk geassocieerd met waterallergie. Patiënten met lactose-intolerantie (symptomen bij het consumeren van melk en zuivelproducten) hebben voorts het hoogste risico op het ontwikkelen van aquagenische urticaria.

Symptomen: Huiduitslag

Netelroos

Wanneer de huid in contact komt met koud, lauw of warm water, ontwikkelt de patiënt ongeveer één minuut tot dertig minuten een allergische reactie op het water. De patiënt presenteert zich dan met de huidaandoening netelroos (urticaria) waarbij zich kleine (1-3 mm) rode of huidkleurige (jeukende) bultjes op de huid met duidelijk gedefinieerde randen op de huid ontwikkelen. Af en toe ontstaan binnen het uur na huidcontact met water zelfs (pijnlijke) blaren op de huid. De symptomen van waterallergie komen het meest tot stand op de nek, de romp en de (boven)armen, maar overal op het lichaam treden mogelijk klachten op. De handpalmen en voetzolen zijn evenwel vaak gespaard door de ziekte.

Algemene symptomen

In zeldzame gevallen presenteert de patiënt zich met bijkomende systemische symptomen zoals een piepende ademhaling (stridor), slikproblemen of kortademigheid.

Consequenties

Door de ziekte is het voor de patiënt heel moeilijk om dagdagelijkse activiteiten uit te voeren. Zo resulteert een wandeling in de regen, een bad of douche nemen, een duik in het zwembad of het drinken van een glas water bijvoorbeeld reeds in symptomen. Maar ook zweten en huilen zijn uitlokkende situaties voor een allergische reactie.

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt de diagnose door de typische huiduitslag die meteen verschijnt wanneer de huid in contact komt met water. Twijfelt de arts over de diagnose, dan stelt hij de huid van de patiënt bloot aan water en gaat hij een allergische reactie uitlokken. Hierbij brengt hij een kompres van 35°C water aan op het bovenlichaam gedurende dertig minuten. De symptomen komen het snelst tot stand aan het bovenlichaam en daarom is dit de voorkeursplaats. De patiënt moet wel enkele dagen voor het onderzoek stoppen met het nemen van antihistaminica. Deze medicijnen zet de arts namelijk in voor de behandeling van allergische reacties. Soms zijn de resultaten van de waterkomprestest negatief. In dat geval moet de patiënt het lichaam wassen in een bad of douche en meestal zijn de symptomen dan wel zichtbaar. Heeft de patiënt echter een voorgeschiedenis van ernstige allergische symptomen bij een blootstelling aan water, dan is de bad- of doucheproef afgeraden.

Behandeling van netelroos bij contact met water

In theorie is het voor de patiënt aangewezen om het allergeen te vermijden die de allergische reactie veroorzaakt, in dit geval water. In de praktijk in dit echter onhaalbaar. In de medische literatuur zijn weinig gegevens te vinden over welke behandeling het meest effectief is bij de allergische reactie op water. De behandeling van waterallergie is individueel gericht, waarbij niet elke behandelingsvorm voor iedereen even effectief is. Een genezing is niet mogelijk maar de symptomen zijn in veel gevallen wel te onderdrukken. Volgende behandelingsopties zijn mogelijk inzetbaar:

• crèmes die zorgen voor een barrière tussen het water en de huid
• een bad met natriumbicarbonaat (0,1-0,5 kg / bad)
• een lage dosis van een selectieve serotonineheropnameremmer in combinatie met cyproheptadine en methscopolamine
• H1 antihistaminica (geneesmiddelen die inzetbaar zijn bij een allergische reactie)
• propranolol
• Stanozolol (een anabole steroïde)
• ultraviolet B (UVB) lichtbehandelingen (fototherapie)

Prognose

Is de blootstelling met het water stopgezet, dan verdwijnen de symptomen van waterallergie meestal na tien tot honderdtwintig minuten.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen