Dazenbeet: herkennen, symptomen, voorkomen en behandeling

Ben je gestoken door een daas? Een dazenbeet kan pijnlijk zijn en zwelling en ontsteking veroorzaken. Een dazenbeet geneest meestal vanzelf binnen een paar dagen. Dazen zijn bloedzuigende insecten, die behoren tot de orde tweevleugeligen. Gemiddeld zijn dazen ongeveer een centimeter lang. In Nederland leven pakweg 35 verschillende soorten dazen. De meest voorkomende daas is in Nederland de regendaas. Dit is tevens de bekendste en meest algemene soort der dazen. De gewone regendaas (Haematopota pluvialis) is ongeveer 1 cm groot, slank en grijs van kleur met een fijn vlekkenpatroon op de vleugels. Een dazenbeet kun je herkennen als een klein, pijnlijk, jeukend en rood wondje, maar soms treden ernstiger symptomen op in geval van een allergische reactie op een dazenbeet. Normaal gesproken bestaat de behandeling van een dazenbeet uit het reinigen van de wond en het toepassen van jeukstillende zalf. Er zijn een aantal maatregelen die je kunt nemen om een dazenbeet te voorkomen.

• Daas en dazenbeet
• Synoniemen
• Verschil tussen dazen en horzels
• Zal een daas mij bijten?
• Dazenbeet herkennen: symptomen
• Lokale reactie
• Allergische reactie op dazenbeet
• Risicofactoren: is een dazenbeet gevaarlijk?
• Behandeling van een dazenbeet
• Wondje desinfecteren en daarna koelen
• Jeuk en ontsteking tegengaan
• Huisarts raadplegen
• Bacteriële infectie behandelen
• Prognose
• Voorkomen van een dazenbeet
• Dazenvangers of spray/smeersels
• Dikkere stof

Daas en dazenbeet

In sommige gebieden zijn dazenbeten vrijwel onvermijdelijk, vooral in de zomermaanden. Dazen zijn grote, donkere vliegen. Ze zijn het meest actief gedurende de dag, vooral in de zomer. Vaak kun je een daas of paardvlieg herkennen door zijn grootte. Deze vliegen zijn ongeveer een centimeter lang, waardoor ze veel groter zijn dan een gemiddelde vlieg. De meeste dazen zijn grijs of bruin van kleur. Dazen slaan vooral toe bij die warm, zwoel. Ze kunnen gemeen steken. De volwassen wijfjes hebben eiwitrijk voedsel nodig voor de ontwikkeling van de eieren; de mannetjes leven daarentegen van nectar. De wijfjes zuigen gretig bloed op bij grote zoogdieren zoals koeien en paarden, en mensen. Dazen steken niet; ze hebben immers geen angel.

Synoniemen

De daas staat ook wel bekend onder de volgende benamingen:

• Brems;
• Bremster;
• Daps;
• Paardenvlieg;
• Blinde daas;
• Blinde mug;
• Blinde vlieg;
• Dazerik;
• Bouw.

Verschil tussen dazen en horzels

De bloedzuigende dazen worden in de volksmond ook vaak horzels genoemd. De geruisloze daas moet evenwel niet verward met horzels, want dit is een totaal andere vlieg die een brommend geluid maakt. Het vrouwtje van de daas heeft bloed nodig om zich te kunnen voortplanten. Deze kan flink bijten om het bloed te kunnen bemachtigen. Echte horzels hebben een lichaamslengte die varieert van 0,8 tot 2,5 cm, en zij kunnen niet bijten of steken. Horzels hebben géén bewegende monddelen en géén angel (maar wel een stevig eilegapparaat).

Zal een daas mij bijten?

Een daas valt grote zoogdieren aan, zoals paarden en koeien, maar mensenbloed is ook niet te versmaden. Dazen worden het meest aangetrokken tot bewegende en donkere 'voorwerpen'. Ze worden ook aangetrokken tot kooldioxide. Dit kan verklaren waarom al die zomeractiviteiten die je zwaar doen ademen en flink doen zweten, de paardenvlieg lijkt aan te trekken. Ook sommige geuren lijken een aantrekkingskracht op steekvliegen uit te oefenen. Dazen zijn ook vasthoudend en laten zich niet zomaar uit het veld slaan. Vrouwelijke paardvliegen staan erom bekend dat ze hun slachtoffers gedurende korte tijd achtervolgen wanneer hun eerste beet niet het gewenste resultaat oplevert. Ze zien je als een lekker hapje en proberen alsnog van je bloed te smikkelen.

Dazenbeet herkennen: symptomen

Lokale reactie

Als je ooit bent gebeten door een daas, dan weet je dat het pijn doet. De steekborstels worden van achteren door het labium omsloten en zijn vrij dik, hetgeen de steek zo pijnlijk maakt. Het labium is in wezen de kaak van het insect. Het is vormgegeven als een schaar en kan direct in de huid snijden. De monddelen bestaan uit een krachtige steeksnuit met allerlei onderdelen, zoals de mandibels. Deze zijn uitgerust met kleine haken zodat de daas zich goed kan vastzetten tijdens het voeden. Zodra de daas zich heeft vastgezet, eet het het bloed uit de huid. Om het stollen van het bloed te voorkomen komt tijdens het steken speeksel vrij, dat jeuk en zwelling veroorzaakt. Een beet van een daas kan een scherp, brandend gevoel veroorzaken. Het is gebruikelijk om jeuk, roodheid, ontsteking en zwelling in het bijtgebied te ervaren. Je kan zelfs een kneuzing ontwikkelen.

Symptomen van een dazenbeet zijn:

• een uitgesneden wondje, in plaats van een klein gaatje
• de beet in de huid is pijnlijk
• jeuk
• zwelling
• roodheid
• de beetplek is omgeven door een verhoogd huidoppervlak, een 'bijenkorf' genoemd

Genezing duurt meestal langer dan bij andere soorten insectenbeten. De wondjes zijn ook meer vatbaar voor besmetting en een secundaire bacteriële infectie.

Allergische reactie op dazenbeet

Sommige mensen reageren allergisch op een dazenbeet of paardenvliegbeet. Mensen met een ernstige allergie voor steekvliegen zijn altijd eerder gebeten. Dit betekent dat het immuunsysteem erbij betrokken wordt en na de eerste beet past het immuunsysteem zich aan; het ziet het speeksel van de daas als 'niet normaal' en gaat het 'aanvallen'. Een anafylactische shock (ernstige allergische reactie) is een medische noodsituatie waarbij de volgende symptomen kunnen optreden:

• ademhalingsproblemen
• braakzucht en braken
• diarree
• duizeligheid
• gezwollen gezicht
• gezwollen handen
• gezwollen keel
• gezwollen lippen
• gezwollen ogen
• gezwollen tong
• jeuk
• misselijkheid
• slikproblemen en moeite met slikken
• vlekkerige huiduitslag
• wheezing (piepend geluid bij uitademing)
• ziek gevoel of algehele malaise
• zwakte

In dit geval is een adrenaline-injectie geboden. Deze vernauwt de bloedvaten en heft duizeligheid op. Het wordt gebruikt bij acute allergie, bijvoorbeeld na een dazenbeet.

Risicofactoren: is een dazenbeet gevaarlijk?

Afgezien van de kortstondige pijn die je ervaart als een daas je bijt, is een dazenbeet meestal niet schadelijk voor de mens. Een dazenbeet is meestal alleen een probleem voor paarden. Dit komt doordat paardvliegen een besmettelijke anemie bij zich dragen, ook wel bekend als moeraskoors, de Nederlandse naam voor Equine infectieuze anemie. Moeraskoorts is een virale infectieziekte die bloedarmoede veroorzaakt. Wanneer ze een paard bijten, kunnen ze deze levensbedreigende ziekte doorgeven. Mensen kunnen de ziekte niet krijgen of overbrengen. Wel bestaat bij een dazenbeet bij de mens het gevaar van bacteriële infecties.

Behandeling van een dazenbeet

Wondje desinfecteren en daarna koelen

Nadat je gebeten bent door een daas, moet je het bijtwondje reinigen en desinfecteren met een antiseptische spray of zalf. Het is belangrijk om de wond schoon te houden. Koel de plek met natte doeken of een washandje met enkele ijsblokjes erin. Dit zal zwelling, irritatie en jeuk verminderen. In de meeste gevallen zal een dazenbeet binnen een paar dagen vanzelf genezen.

Jeuk en ontsteking tegengaan

Bij de apotheek zijn middelen te verkrijgen die helpen bij jeuk en ontsteking, zoals Flammazine of Azaron. Het toepassen van een koud kompres helpt tegen jeuk en zwelling.

Huisarts raadplegen

Zorg ervoor dat je een afspraak maakt met je huisarts bij tekenen van een infectie, zoals pusvorming (gele korstjes) of een vieze geur. Ook als je last krijgt van ongewone symptomen, is het verstandig je huisarts te raadplegen.

Bacteriële infectie behandelen

In geval van een bacteriële infectie, zal de huisarts je een antibioticahoudende zalf voorschrijven die je op het wondje moet smeren.

Prognose

Als je door een steekvlieg bent gebeten, zal de beet over het algemeen binnen enkele dagen zijn genezen. Je ondervindt meestal geen complicaties. Niet zelden ontstaat er een lokale bacteriële infectie van de huid. De daas brengt namelijk bacteriën van de huid van de ene prooi naar de beetwond in de huid van de volgende prooi over. Bij (vermoeden van) een bacteriële infectie moet je je huisarts raadplegen.

Voorkomen van een dazenbeet

Dazenvangers of spray/smeersels

Om de overlast van dazen op een bepaalde plek te verminderen, kan je gebruikmaken van zogenaamde dazenvangers of dazenvallen, maar je kan ze ook op afstand houden en verjagen met sprays of smeersels. Deze worden gebruikt om paarden te beschermen tegen deze lastpak. Deze sprays zijn zo ontworpen dat het jagende dazenvrouwtje na het landen op je paard, pony, direct de benen wil nemen.

Dikkere stof

Een daas wordt vooral aangetrokken door warmte en beweging. Als je in een gebied bent met veel steekvliegen is het geen sinecure om dazen te ontwijken. Wat helpt is het dragen van kleding van een wat dikkere stof. Dazen kunnen namelijk door dunne stof heen bijten. Het is verder verstandig om lichtgekleurde kleding te dragen. Paardvliegen worden aangetrokken tot donkere kleuren, dus dit kan helpen om deze lastpak van je weg te houden.

Lees verder

• Insectenbeet herkennen: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Strophulus: symptomen jeukende bultjes door insectenbeten
• Dazenbeet: symptomen en wat te doen bij beet van een daas?
• Insectenbeet en insectensteek: symptomen en behandeling