Arbovirusinfectie: Virale infectie door arbovirus

Een arbovirusinfectie is een groep van virale infecties die overgedragen zijn door geleedpotigen (artropoden) zoal muggen, teken en zandlagen. De meeste infectieziekten zijn enkel in tropische landen aanwezig. Honderden virussen zijn bekend die allemaal verschillende infecties en symptomen veroorzaken, variërend van milde griepachtige symptomen tot levensbedreigende klachten omdat het virus is binnengedrongen in de hersenen. Rust, voldoende drinken en ondersteunende medicatie verlichten de symptomen. De vooruitzichten zijn meestal goed maar bij grote uitbraken komen veel patiënten te overlijden.

• Oorzaken: Door artropoden
• Symptomen: Milde tot ernstige, neurologische klachten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose arbovirusinfectie
• Preventie virale infectieziekte

Oorzaken: Door artropoden

Virus

Een arbovirus is voluit geschreven een 'arthropod-borne infection'. Dit houdt in dat de infectie is overgebracht door geleedpotige dieren (artropoden). De enige uitzondering hierop is het O'nyong-nyong koortsvirus waarvan mensen de enige bekende gewervelde gastheren zijn. Meer dan 385 virussen zijn aangeduid als arbovirus. De meerderheid van deze virussen worden overgedragen door de Culex, Aedes en Anopheles-muggen. Enkele bekende arbovirusinfecties zijn:

• Chikungunya koorts (virale infectie met koorts en gewrichtspijn)
• Colorado-tekenkoorts (virale infectie door besmette houtteek)
• dengue (virale infectie met koorts of huiduitslag)
• febris recurrens (aanvallen van hoge koorts en koortsvrije tussenpozen, die elk enkele dagen duren)
• filaria (griepachtige symptomen en verstopping van lymfevaten)
• gele koorts (griepachtige symptomen en geelzucht)
• Japanse encefalitis (hersenontsteking door infectie met mug)
• leishmaniasis (virale infectie met symptomen aan huid en ingewanden)
• malaria (infectieziekte met koorts, geelzucht en zwakte)
• Powassan-virusinfectie (neurologische symptomen door tekenbeet)
• West-Nijl-virusinfectie (virale infectie met soms neurologische symptomen)
• Zika-virusinfectie (milde virale infectie met koorts en andere milde klachten)

Overdracht

De overdracht van het virus verloopt via insecten, vooral muggenbeten, tekenbeten en beten door zandvliegen. In het insect ontwikkelt zich een viremie, waardoor de speekselklieren worden geïnfecteerd. Bij de steek gebeurt een overdracht van het virus met het speeksel. Ook via een bloedtransfusie of een orgaantransplantatie is dit virus door te geven. Daarnaast gebeurt de verspreiding van het virus soms via seksueel contact of transrectaal (tijdens de bevalling van het kind).

Symptomen: Milde tot ernstige, neurologische klachten

De incubatieperiode (tijd tussen het oplopen van de besmetting en het tot uiting komen van de symptomen) is bij de meeste arbovirussen minder dan tien dagen. De meeste infecties gaan niet gepaard met symptomen. Verschijnen toch klachten, dan zijn deze mild tot ernstig. Het ziektebeeld dat verschijnt door een arbovirusinfectie, is vaak tweefasisch.

Niet-neuro-invasieve arbovirussen

De meest voorkomende klachten zijn hoofdpijn, koorts, maagpijn, misselijkheid, braken, diarree, conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), pijn achter de oogkas (retro-orbitale pijn), een huiduitslag, spierpijn (myalgie) en gewrichtspijn (artralgie). Één van de bekendste ziekten die door een arbovirus veroorzaakt is, is dengue. Hierbij komen eveneens gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie) tot stand. Bij sommige van deze virusinfectie komen bloedingen voor.

Neuro-invasieve arbovirussen
Daarnaast is bij een aantal arbovirusinfecties encefalitis (ontsteking van de hersenen) als gevolg van de aantasting van de hersenen kenmerkend. Hoofdpijn, een stijve nek, verwardheid, desoriëntatie, epileptische aanvallen en zwakte in de armen en benen komen voor bij encefalitis. Wanneer het virus de hersenen binnendringt, is dit gekend als een neuro-invasief arbovirus.

Diagnose en onderzoeken

De meeste patiënten krijgen een bloedonderzoek om het arbovirus op te sporen. Is een neuro-invasief arbovirus gevonden in het bloed, dan is vaak een MRI-scan en/of een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van hersen- en ruggenmergvocht) nodig voor het bevestigen van de diagnose.

Behandeling

Voor virale infecties bestaan geen genezende medicijnen. Antibiotica helpen niet bij een arbovirusinfectie; dit zijn medicijnen die namelijk bacteriën bestrijden. De behandeling verloopt bijgevolg vooral ondersteunend door voldoende rust te nemen en vocht in te nemen (om uitdroging te voorkomen). Bij ernstige of lang aanhoudende symptomen is een ziekenhuisopname meestal nodig. De arts dient hier intraveneus (via een ader) vocht toe, controleert en stelpt bloedingen en dient koortsverlagende en andere medicijnen toe. Bij zeer ernstige klachten is mechanische ventilatie (kunstmatige beademing) noodzakelijk.

Prognose arbovirusinfectie

Hoewel de meeste arbovirusziekten over het algemeen mild zijn en de meeste patiënten spontaan of met rust en medicatie herstellen, komen epidemieën vaak voor. Wanneer epidemieën van abovirusziekten optreden, is de sterfte meestal hoog. Levenslang immuniteit tegen een bepaald virus is gebruikelijk. Heeft de patiënt met andere woorden een infectie door een arbovirus gehad, dan krijgt hij deze infectie normaal gezien niet meer terug.

Preventie virale infectieziekte

Voor Japanse encefalitis en gele koorts is reeds een vaccin voorhanden; maar anno oktober 2020 zijn voor andere infectieziekten veroorzaakt door een arbovirus, geen vaccins beschikbaar. Insectenbeten voorkomen is bijgevolg nodig om de ziekte te voorkomen.

Enkel nuttige tips helpen hierbij:

• het chloreren en schoonhouden van zwembaden en openluchtbaden
• het dragen van kleding die de buitenkant van de ledematen bedekt
• het dragen van licht gekleurde kleding dragen zodat insecten makkelijk te zien zijn
• het gebruik van een insectenafstotend middel
• het dragen van sokken over de broekspijpen
• het regelmatig verwijderen van dode bladeren
• het verwijderen van stilstaand water (in het huis en de tuin)
• het wegzetten van ongebruikt tuinmeubilair
• het wegzetten van ongebruikte kinderzwembaden of kruiwagens