Alfavirussen: Infectie door alfavirus met diverse symptomen

Diverse Oude en Nieuwe Wereld-alfavirussen zijn in staat om mensen via een muggenbeet te infecteren. Ze veroorzaken spectrum van een klinische klachten. Meestal ontstaan niet-specifieke symptomen zoals koorts, hoofdpijn en spierpijn. Maar in een aantal gevallen ontstaat acute encefalitis en leidt een virale alfavirusinfectie zelfs tot de dood. De arts behandelt de aanwezige klachten ondersteunend via medicijnen. Bij milde symptomen zijn de vooruitzichten van een infectie met een alfavirus zeer goed, maar wanneer de hersenen getroffen zijn, is de prognose minder gunstig.

• Epidemiologie alfavirussen
• Oorzaken van infectie met alfavirus
• Symptomen: Algemene klachten en infectie van hersenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie
• Prognose

Epidemiologie alfavirussen

Wereldwijd komen alfavirussen voor. Grote epidemieën van Chikungunya werden in 2005 en 2006 gerapporteerd in India, Sri Lanka en eilanden in de Indische Oceaan (inclusief Reunion, Mauritius en Seychellen), met minstens één miljoen patiënten en honderd doden. De ernst van deze epidemieën is mogelijk te wijten aan een virale stam met mutaties die resulteert in een hogere neurovirulentie (sneller in de hersenen binnendringen). Ook in Europese landen komt de ziekte voor en dan vooral door terugkerende reizigers. Door de klimaatveranderingen komen de muggen die de virussen overdragen, echter ook meer en meer voor in gebieden met een gematigd klimaat.

Oorzaken van infectie met alfavirus

Algemeen

Alfavirussen zijn kleine, bolvormige, omhulde, enkelstrengige RNA-virussen met een diameter van 45 tot 75 nm. De dertig virussen van de groep van alfavirussen behoort tot de familie van de Togaviridae. Deze virussen worden allemaal door muggen overgedragen. Zestien virussen veroorzaken ook bij mensen symptomen. De andere virussen infecteren knaagdieren, vissen, vogels en grotere zoogdieren, zoals paarden en ongewervelde dieren.

Naam van virus

Ze verlenen hun namen aan de plaats waar ze eerst geïsoleerd werden (zoals Ross River, Oostelijke paardenencefalitis en Westelijke paardenencefalitis) of door de lokale betekenis voor een belangrijk symptoom dat het virus veroorzaakt (zoals Chikungunya, wat 'voorovergebogen zitten van de pijn' betekent).

Dit zijn enkele benamingen van alfavirussen:

• Aura
• Babanki
• Barmah Forest
• Bebaru
• Cabassou
• Chikungunya
• Everglades
• Fort Morgan
• Getah
• Hooglanden J
• Kyzylagach
• Mayaro
• Middleburg
• Mosso das Pedras
• Mucambo
• Ndumu
• O'nyong-Nyong
• Oostelijke paardenencefalitis
• Pixuna
• Rio Negro
• Ross River
• Semliki Forest
• Sindbis
• Tonate
• Trocara
• Una
• Venezolaanse paardenencefalitis
• Westelijke paardenencefalitis
• Whataroa
• Ziekte van de Pancreas Zalm
• Zuidelijke olifant zeehond

Indeling

Alfavirussen zijn ingedeeld in twee grote soorten volgens de geografische locatie, namelijk Oude Wereld (Old World)- en Nieuwe Wereld (New World)-virussen. Oude Wereld-virussen zijn bekend in Europa, Afrika en Azië, terwijl Nieuwe Wereld-virussen in Amerika en Oceanië optreden. Chikungunya, O'nyong-Nyong en Ross River zijn enkele voorbeelden van Nieuwe Wereld-virussen, terwijl Oostelijke paardenencefalitis, Venezolaanse paardenencefalitis en Westelijke paardenencefalitis voorbeelden zijn van Oude Wereld-virussen.

Overdracht

Zodra een mens gebeten is door een besmette mug, krijgt het virus toegang tot de bloedbaan waardoor viremie optreedt. Soms dringt het virus de hersenen binnen waardoor neurologische tekenen ontstaan.

Symptomen: Algemene klachten en infectie van hersenen

De meeste infecties bij mensen verlopen asymptomatisch, maar soms treden wel klachten op. Een infectie door een alfavirus kent dan variabele symptomen, afhankelijk van het soort virus.

Oude Wereld-alfavirus
Een Oude Wereld-alfavirus is vaak verantwoordelijk voor milde klachten zoals koorts, hoofdpijn, een huiduitslag die bestaat uit bultjes en vlekken (maculopapulaire uitslag), gewrichtspijn (artralgie), een ontsteking van meerdere gewrichten (polyartritis) en spierpijn (myalgie).

Nieuwe Wereld-alfavirus

Een Nieuwe Wereld-alfavirus heeft de neiging om de hersenen binnen te dringen, wat resulteert in encefalitis.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een alfavirusinfectie is gebaseerd op klinische monsters waaruit de arts het virus isoleert en identificeert.

Behandeling

Er zijn geen antivirale geneesmiddelen beschikbaar voor ziekten die veroorzaakt worden door alfavirussen. De arts past bijgevolg een symptomatische behandeling toe tijdens en na de acute ziektefase. De arts zet hiervoor niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) en geneesmiddelen in om de symptomen van koorts en pijn te verlichten, zoals ibuprofen, naproxen, acetaminofen of paracetamol. Tot slot dient hij soms extra vloeistoffen via een ader (intraveneuze vochttoediening) toe om de klachten van de ziekte te verminderen.

Preventie

Anno oktober 2020 zijn geen vaccins voorhanden voor het voorkomen van een infectie door het alfavirus. Het is bijgevolg belangrijk om muggenbeten te voorkomen met afweermiddelen, beschermende kleding, vernietiging van broedplaatsen en spuiten.

Prognose

Wanneer de hersenen niet zijn aangetast, herstelt de patiënt veelal. Wanneer encefalitis echter optreedt, is dit meestal fataal. Bij overlevenden ontstaan vaak permanente neurologische gevolgen.