Allodynie: Pijn bij niet-pijnlijke pijnprikkel

Allodynie (letterlijk vertaald: ‘andere pijn’) is een stoornis in de pijngewaarwording. De patiënt ervaart hierbij niet-pijnlijke prikkels als pijnlijk. Een aandoening die zenuwschade veroorzaakt, brengt soms allodynie met zich mee, zoals onder andere diabetes (suikerziekte) en migraine. Na grondige onderzoeken waarbij de arts andere mogelijke oorzaken van deze pijnstoornis uitsluit, zet de arts een behandeling in van de onderliggende ziekte. Daarnaast volgt een medicamenteuze behandeling in combinatie met leefstijlveranderingen om de pijnklachten te verminderen. Deze aandoening kent tot slot een variabele prognose.

• Allodynie versus hyperalgesie
• Pijn
• Oorzaken aandoening
• Risicofactoren van stoornis van pijngewaarwording
• Symptomen en soorten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medicijnen en levensstijl
• Prognose van pijn bij niet-pijnlijke pijnstimulus
• Complicaties door pijn bij onschadelijke pijnprikkel

Allodynie versus hyperalgesie

Allodynie is niet hetzelfde als een verhoogde reactie op pijnstimuli, wat gekend is als ‘hyperalgesie’ (abnormaal verhoogde gevoeligheid voor pijn). Hierbij voelen sommige mensen extreme pijn bij bijvoorbeeld een snijwonde van papier. Bij allodynie ervaart een patiënt ook pijn, terwijl eigenlijk geen sprake is van een pijnprikkel.

Pijn

Pijn is één van de verdedigingsmechanismen van het lichaam. Hierdoor stoppen mensen met iets dat schadelijk is voor het lichaam. Wanneer iemand bijvoorbeeld pijn ervaart bij het aanraken van een hete kachel met de hand, dan trekt hij de hand weg om ernstige brandwonden voorkomen. Maar patiënten met allodynie ervaren pijn, hoewel er niets schadelijk is die de pijn veroorzaakt. Een niet-pijnlijke prikkel resulteert met andere woorden reeds in pijn. Allodynie heeft bijgevolg geen enkel biologisch nut.

Oorzaken aandoening

De exacte oorzaak van allodynie is niet bekend. De stoornis in de pijngewaarwording waarbij een patiënt niet-pijnlijke prikkels als pijnlijk ervaart, verschijnt als gevolg van een verhoogde responsiviteit of een stoornis van nociceptoren, een bepaald type zenuw.

Risicofactoren van stoornis van pijngewaarwording

Allodynie komt vaker tot stand bij enkele aandoeningen alsook omgevingsfactoren. Maar allodynie komt ook spontaan tot stand.

Aandoeningen

Bij enkele aandoeningen verschijnt sneller allodynie.

Diabetes
Diabetes mellitus (suikerziekte) veroorzaakt mogelijk zenuwschade (diabetische neuropathie), waardoor meer risico ontstaat op het ontwikkelen van allodynie.

Fibromyalgie
Fibromyalgie is een medische aandoening waarbij wijdverspreide pijn in het lichaam optreedt in combinatie met vermoeidheid. De oorzaak van fibromyalgie is niet bekend, maar in sommige gevallen is de ziekte genetisch bepaald.

Migraine
Migraine veroorzaakt intense, kloppende hoofdpijn. Deze hoofdpijn maakt de zenuwen soms zo gevoelig dat de geringste aanraking pijn doet. Ongeveer 80% van de patiënten met migraine heeft allodynie tijdens een aanval. Chronische migraine, ernstige migraine, meer dan vijftien keer per maand hoofdpijn hebben en visuele hallucinaties tijdens een aura hebben (zigzaglijnen of lichtflitsen zien) bij een migraineaanval zijn vooral geassocieerd met allodynie.

Postherpetische neuralgie
Postherpetische neuralgie is complicatie van gordelroos (infectie met huiduitslag en symptomen aan het gezicht). Deze infectie is het gevolg van het herpesvirus, wat eveneens waterpokken (infectie met algemene symptomen en huiduitslag) veroorzaakt. Gordelroos beschadigt soms de zenuwvezels, wat tot aanhoudende zenuwpijnleidt en geassocieerd is met allodynie.

Andere aandoeningen
Bij enkele andere aandoeningen ontstaat deze stoornis in de pijngewaarwording:

• een depressie of angst
• het chronisch vermoeidheidssyndroom (aanhoudende vermoeidheid)
• het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie)
• ruggenmergletsels

Omgevingsfactoren

Vrouwen lijden vaker dan mannen allodynie. Overgewicht of zwaarlijvigheid speelt eveneens een rol. Daarnaast krijgen rokers sneller te maken met allodynie.

Symptomen en soorten

De pijn varieert van mild tot ernstig, en is verschillend voor elke persoon. Sommige patiënten ervaren bijvoorbeeld naast pijn nog een brandend gevoel terwijl anderen dat niet ‘voelen’.

Drie verschillende soorten allodynie zijn bekend: dynamische, statische en thermische allodynie. Een aantal patiënten heeft slechts één vorm van allodynie, terwijl andere patiënten twee of zelfs de drie vormen hebben.

• Dynamische allodynie: Bij een lichte wrijving tegen de huid, bijvoorbeeld bij het borstelen van de haren of het vallen van water op het hoofd uit een douche, ervaart een patiënt dynamische allodynie, ook gekend als ‘mechanische allodynie’.
• Statische allodynie: Bij statische allodynie, ook gekend als ‘tactiele allodynie’, heeft de patiënt pijn bij een lichte aanraking of druk tegen de huid. Zo is het bijvoorbeeld pijnlijk om een t-shirt aan te doen, een bril te dragen, een klopje op de schouder te krijgen of het hoofd op een kussen te leggen.
• Thermische allodynie: Thermische allodynie treedt op bij warme of koude temperaturen. Zo veroorzaakt het ademen in de koude lucht bijvoorbeeld reeds pijn. Pijnklachten ontstaan bijvoorbeeld ook door het voelen van enkele koude waterdruppels op de huid.

Diagnose en onderzoeken

Een specifieke test is niet voorhanden voor het identificeren van allodynie. Daarom zijn naast een lichamelijk en neurologisch onderzoek ook beeldvormende onderzoeken nodig om andere aandoeningen uit te sluiten.

Lichamelijk onderzoek

Een neuroloog voert een grondig lichamelijk en neurologisch onderzoek uit. Bovendien bevraagt hij de patiënt over mogelijk aanwezige hoofdpijn, gevoeligheid of pijn bij aanraking en nog andere symptomen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert bovendien een bloedonderzoek uit om eventuele bloedvatstoornissen of infecties in het ruggenmerg of de hersenen op te sporen. Verder zet hij nog beeldvormende onderzoeken in. Een MRI-scan maakt gebruik van krachtige magneten en radiogolven om gedetailleerde beelden van de hersenen te maken. Bovendien is mogelijk een CT-scan van de hersenen nodig; hierbij maakt een scanner een volledig beeld van de hersenen.

Behandeling: Medicijnen en levensstijl

De arts behandelt het onderliggende probleem dat zorgt voor allodynie. Vaak zijn medicijnen wel beschikbaar om de pijn te verminderen, al resulteert een gezonde levensstijl soms eveneens in een vermindering van de klachten.

Migraine
Hierbij zet de arts bepaalde medicijnen in (triptanen) of niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s). Verdwijnt de hoofdpijn, dan ebben de symptomen van allodynie ook weg. Niettemin blijven sommige patiënten met migraine nog last hebben van allodynie. Sommige migrainepatiënten negen preventief reeds medicijnen om een aanval te voorkomen zoals: anti-epileptica, antidepressiva of bloeddrukmedicijnen zoals bètablokkers of calciumkanaalblokkers. Daarnaast is een gezonde levensstijl belangrijk met voldoende inspanning, een goed en regelmatig slaappatroon en ontspanningstechnieken (yoga, tai chi, …) om stress te verminderen. Verder is het nodig om regelmatig te eten en drinken want vasten en uitdroging (dehydratie) lokken mogelijk een migraineaanval uit.

Zenuwpijn

Een bepaald medicijn vermindert de zenuwpijn die voortvloeit uit ruggenmergletsels, diabetes, fibromyalgie en gordelroos. Voor een aantal patiënten met allodynie, verdwijnt hierdoor bij hen de pijn.

Levensstijl
Rokers ervaren over het algemeen meer chronische pijn dan niet-rokers. Stoppen met roken is daarom gunstig. Dit verbetert tevens de bloedcirculatie en vermindert de ontsteking in het lichaam. Verder bestaat een gezonde levensstijl uit een goed gewicht, een regelmatig slaappatroon, weinig alcohol drinken, een gezonde en evenwichtige voeding, minder stress en voldoende inspanning.

Aanpassingen

Sommige patiënten schakelen soms over naar andere methoden om om te leren gaan met de pijn die ze ervaren door allodynie. Ze kiezen bijvoorbeeld voor een andere haarborstel, of ze opteren voor kledij dat gemaakt is van een ander materiaal.

Prognose van pijn bij niet-pijnlijke pijnstimulus

Patiënten komen niet te overlijden als gevolg van allodynie, maar frustraties zijn wel mogelijk door deze stoornis. Verder variëren de vooruitzichten afhankelijk van de ernst van de aandoening en het onderliggend probleem. Pijnbestrijding in combinatie met een gezonde levensstijl verminderen veel pijnklachten.

Complicaties door pijn bij onschadelijke pijnprikkel

Voor veel patiënten is het frustrerend dat ze zo snel pijn ervaren. Allodynie vermindert bijgevolg de kwaliteit van leven. Andere complicaties van allodynie omvatten:

• angst
• een depressie
• slaapstoornissen
• vermoeidheid

Lees verder

• Chronische pijn: Soorten, oorzaken en behandeling
• Zenuwpijn (neuralgie): Pijn door zenuwschade
• Neuropathische pijn: Pijn door schade aan zenuwstelsel
• Hyperalgesie: Abnormaal verhoogde gevoeligheid voor pijn