Tips voor slechtziende senioren in thuisomgeving

Het verouderingsproces heeft ook invloed op het gezichtsvermogen dat langzaam maar zeker verslechtert. Zelfs met een corrigerende bril of contactlenzen en regelmatige oogonderzoeken is het voor ouderen niet altijd eenvoudig om om te gaan met de oogproblemen. Dankzij enkele eenvoudige en soms ook creatieve tips, zoals extra verlichting, gezond verstand en een functioneel ontwerp, is het voor slechtziende senioren mogelijk om zich veilig en begrepen te voelen in de thuisomgeving.

• Oogproblemen bij senioren
• Verlichting in de thuisomgeving
• Meer natuurlijk licht en kunstlicht
• Gordijnen vervangen
• Zonlicht
• Lichttherapie
• Kleuren in huis van slechtziende ouderen
• Valpartijen voorkomen
• Gesprekken voeren
• Gedrukte teksten lezen bij een verminderd gezichtsvermogen
• Contrast
• Lettertype- en grootte
• Tussenruimte tussen lijnen
• Geen glanzend papier

Oogproblemen bij senioren

Circa twee op de drie volwassenen met oogproblemen, zijn 65-plussers. Dit aantal stijgt nog steeds door de vergrijzing in de maatschappij. Enkele voorbeelden van oogziekten die typisch verschijnen bij senioren (bij de veroudering van het oog) omvatten glaucoom (verhoogde oogboldruk met mogelijk schade aan de oogzenuw), cataract (staar: troebele ooglens) en leeftijdsgebonden maculadegeneratie (vervaging van het centrale gezichtsvermogen). Ook krijgen ouderen vaker te maken met een ooginfectie, droge ogen of waterige ogen. Eigenlijk is een jaarlijks oogonderzoek nodig bij ouderen, zodat ze tijdig een nieuw voorschrift voor een corrigerende bril of contactlenzen krijgen. Veel oogaandoeningen die op latere leeftijd verschijnen, zijn niet meer omkeerbaar en progressief, waardoor een bril en contactlenzen niet altijd meer veel helpen. Niettemin zijn een aantal senioren zeker gebaat met een nieuwe bril of contactlenzen.

Verlichting in de thuisomgeving

Meer natuurlijk licht en kunstlicht

Bij het verouderen is het voor mensen lastiger om details te zien bij zwak of gedimd licht. Het is voor senioren bijgevolg aangewezen om zowel het natuurlijk licht als kunstlicht in huis alsook buitenshuis indien mogelijk te verhogen. Hierdoor is het voor ouderen veel gemakkelijker om details waar te nemen. Zo is het nodig om meerdere verlichtingsbronnen in huis op te nemen, waarbij de verlichting in huis gelijkmatig verdeeld is. Hierdoor verminderen valpartij.

Gordijnen vervangen

Vaak zijn bij ouderen dikke gordijnen in huis aanwezig. Het is beter om deze te vervangen door lichtere en doorschijnende gordijnen of andere opties tijdens het daglicht. Nochtans is het wel handig dat goede zonwering aanwezig is voor mensen die lichtschuw zijn (fotofobie).

Zonlicht

Zonlicht is een goede bron van natuurlijke vitamine D. Om dit te verhogen, is het voor ouderen bij aanbevolen om buiten te komen in de daguren wanneer het daglicht schijnt. In de zomer of bij warme dagen is het best om dit voor 10 uur en na 16 uur te doen om de grootste hitte te vermijden. Door het buitenkomen, krijgt het lichaam meer vitamine D binnen, en bovendien krijgen de ogen de kans om volop te genieten van de schoonheid en de details van het buitenleven in helder en natuurlijk licht.

Lichttherapie

In een aantal omstandigheden is het voor ouderen lastig om buiten te komen en veel zonlicht op te doen. Lichttherapie (bij ouderen) is voor deze mensen dan een goede optie. Deze behandeling via licht is niet enkel nuttig voor het verbeteren van het gezichtsvermogen; het verhelpt tevens depressieve symptomen.

Kleuren in huis van slechtziende ouderen

In huis is het een goed idee om zoveel mogelijk met kleurcontrasten te werken. Een blauwe deur tegen een beige muur is beter zichtbaar dan een lichtgrijze deur tegen een beige muur. Dit valt door te trekken naar gebruiksvoorwerpen in huis, zoals bijvoorbeeld een contrasterend bord tegenover de kleur van de tafelbedekking en het bestek.

Valpartijen voorkomen

Niet alleen een goede verlichting is belangrijk voor het voorkomen van valpartijen. Meubilair zonder scherpe randen of hoeken, losse kleden op de vloer en voorwerpen laten rondslingeren op de grond (schoenen, jassen, tassen, …), zijn uit den boze. Deuren staan bovendien altijd open of zijn altijd volledig dicht. Tot slot is het verstandig om comfortabele, goed passende schoenen aan te kopen die voldoende ondersteuning bieden.

Gesprekken voeren

Bij senioren gaat vaak niet enkel het gezichtsvermogen achteruit, maar is ook het gehoorvermogen aangetast. Slechtziend en slechthorend zijn is niet altijd een eenvoudige combinatie bij het voeren van gesprekken. Het is makkelijker om recht in het gezicht van een oudere persoon te praten in plaats van ergens achter een hoek of in een andere ruimte te staan. Zo horen senioren niet alleen beter hun gesprekspartner, maar zien ze beter de gezichtsuitdrukkingen, handgebaren en andere elementen van de lichaamstaal bij het spreken. Live gesprekken zijn altijd beter voor het verstevigen van de band tussen familie en/of zorgverlener en de oudere persoon. Uiteraard zijn hulpmiddelen zoals telefoonversterkers, hoorapparaten en andere visuele hulpmiddelen ook steeds beschikbaar voor het voeren van een gesprek. Een goed gesprek gebeurt best met zo weinig mogelijk achtergrondgeluid. Een hoger spreekvolume is vaak aanbevolen. Kauwgom eten en tegelijkertijd met een senior spreken, is tot slot uit den boze.

Gedrukte teksten lezen bij een verminderd gezichtsvermogen

Gedrukte teksten zien en lezen is niet eenvoudig als senior met een visuele beperking. Tel hierbij dan nog een langzamer begrip en een geheugenvermindering, wat voorkomt bij veel ouderen, en dan vormt lezen vaak een grote uitdaging. Het is dan ook aanbevolen om een eenvoudige tekst met de meest cruciale informatie op te stellen. Belangrijke informatie mag in gedrukte tekst aanwezig zijn, maar wanneer dit het is eveneens een idee om dit in audioformaat aan te bieden als een extra geheugensteuntje.

Via enkele aanbevelingen is het makkelijker voor ouderen om gedrukte teksten te lezen.

Contrast

De tekst is best opgesteld met een hoog contrast, zoals een zwarte tekst op een witte achtergrond. Blauwe tekst op een zwarte ondergrond is bijvoorbeeld niet leesbaar. Spelen met andere kleuren vormt eveneens een groter risico, omdat deze kleuren vaak vervagen bij bepaalde oogziekten. Zwarte tekst en een witte achtergrond is meestal de veiligste keuze.

Lettertype- en grootte

Verder is de lettergrootte ten minste 16 tot 18 punt groot en is het lettertype schreefloos (zoals bijvoorbeeld Helvetica, Verdana en Arial).

Tussenruimte tussen lijnen

De opsteller van teksten let eveneens naar de tussenruimte tussen de lijnen, die minimaal 25 procent van de puntgrootte in een bepaald document bedraagt. Hierdoor is het makkelijker voor slechtziende ouderen om met de ogen te navigeren tussen het einde van de eerste regel en het begin van de volgende regel.

Geen glanzend papier

Glanzend papier en fotopapierafwerking op gedrukt materiaal is niet aanbevolen. De glans op het papier veroorzaakt mogelijk problemen. Een zachte / matte afwerking op gedrukte documenten is een goede optie.

Lees verder

• Slecht zien / horen en senior: Snel in gevaarlijke situaties
• Valongelukken voorkomen: Preventie van valpartijen in huis