Koud zweten: Oorzaken, bijkomende symptomen en behandelingen

‘Koud zweet’ of ‘koud zweten’ verwijst naar het plotselinge zweten dat niet afkomstig is van koude, hitte of inspanning. De medische term voor koud zweet is diaforese. Koud zweten vloeit voort uit een vecht- en vluchtreactie van het lichaam. Dit symptoom is een onderdeel van vele mogelijke milde problemen waaronder angst of een lage bloeddruk, maar soms verwijst dit eveneens naar ernstige onderliggende aandoeningen zoals onder andere een hartaanval. Diverse symptomen treden mogelijk op in combinatie met koud zweten. Het is belangrijk voor de arts om alle bijhorende klachten van koud zweten te kennen om de onderliggende oorzaak van koud zweten op te sporen en een juiste behandeling in te zetten. Een gezonde levensstijl volstaat meestal om koud zweten te verhelpen of voorkomen, maar een medicamenteuze behandeling is soms noodzakelijk.

• Reactie van het lichaam op zweten
• Oorzaken van koud zweten
• Gebrek aan zuurstof
• Hartaanval
• Lage bloeddruk
• Lage bloedsuikerspiegel
• Levensstijl
• Menopauze
• Migraine
• Nierstenen
• Overmatig zweten
• Pijn
• Shock
• Stress of angst
• Toxische shock
• Andere aandoeningen
• Bijkomende symptomen geassocieerd met koud zweten
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorgtips bij zweetproblemen
• Medische behandelingen: Medicatie

Reactie van het lichaam op zweten

Wanneer de temperatuur stijgt, wil het lichaam zich afkoelen door te zweten. Bij het zweten verwijden de bloedvaten op de huid, waardoor meer bloedstroom naar het oppervlak stroomt. Hierdoor gaat de warmte van het bloed verloren via de huid. De zweetklieren worden dan gestimuleerd om het zweet los te laten, wat vervolgens verdampt bij het afkoelingsproces. Bij koud zweten gebeurt een abnormale stimulatie van de zweetklieren. Bijgevolg gaat een patiënt koud of klammig zweten.

Oorzaken van koud zweten

Gebrek aan zuurstof

Een gebrek aan zuurstof in het bloed is gekend als ‘hypoxie’. Bij een gebrek aan zuurstof in het bloed ontstaat kortademigheid. De hersenen gaan hierdoor op zoek naar zuurstof, wat zorgt voor een soort ‘stressrespons’ die resulteert in koud zweten. Ademhalingsproblemen, een cognitieve achteruitgang, concentratieproblemen en loop-, evenwichts- en coördinatieproblemen (ataxie) zijn hierbij kenmerkend. Patiënten met ernstige hypoxie krijgen te maken met bewustzijnsverlies en een shock.

Hartaanval

Bij een hartaanval gaan diverse symptomen gepaard zoals onder andere pijn of druk op de borst en pijn of druk in de arm en nek, maar ook koud zweten komt voor.

Lage bloeddruk

Van een lage bloeddruk (hypotensie) is sprake wanneer de bloeddruk onder 90/60 mmHg daalt. Hierbij ervaart de patiënt duizeligheid, misselijkheid, uitputting, een klamme huid en koud zweten.

Lage bloedsuikerspiegel

‘Hypoglykemie’ is de medische term van een lage bloedsuikerspiegel. Wanneer de suikerwaarden dalen in het bloed, ontstaan symptomen zoals duizeligheid, bevingen (tremoren), een wazig gezichtsvermogen en koud zweten.

Levensstijl

Overmatig alcoholgebruik en roken leiden mogelijk tot dit symptoom.

Menopauze

Door hormonale veranderingen in de menopauze, krijgt een vrouw mogelijk te maken met koud zweten.

Migraine

Migraine, een aandoening met aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn is het gevolg van stress of omgevingsfactoren. De intense hoofdpijn die hoort bij deze aandoening, veroorzaakt mogelijk koud zweten.

Nierstenen

Wanneer een patiënt kampt met nierstenen, bevinden zich erg veel kristallen in de urinewegen (deze opbouw van mineralen vormt een niersteen). Pijn in de buik en rug en koud zweten zijn mogelijk.

Overmatig zweten

Overmatig zweten is in medische termen gekend als ‘hyperhidrose’. Dit gebeurt aan één of meer lichaamsdelen of aan het hele lichaam. De aandoening is het gevolg van overactief sympathisch zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is voor het stimuleren van de zweetklieren. Deze aandoening is niet levensbedreigend maar wel erg vervelend.

Pijn

Wanneer de patiënt lijdt aan interne pijn door een fractuur (breuk), een amputatie of migraine, dan reageert het lichaam hierop door koud te gaan zweten.

Shock

Diverse soorten shocks leiden tot koud zweten zoals:

• een anafylactische shock (ernstige allergische reactie) (ernstige allergische reactie)
• een cardiogene shock (onvoldoende bloedtoevoer door hartschade)
• een hypovolemische shock (bloedverlies en laag bloedvolume)
• een neurogene schok (verstoring van het zenuwstelsel of schade).
• septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk)

De organen krijgen bij een shock onvoldoende zuurstof en bloed hetgeen na verloop van tijd leidt tot orgaanschade. Een shock kenmerkt zich mogelijk door volgende klachten:

• abnormaal grote (verwijdde) pupillen (mydriasis)
• abnormale angst of stress
• ademhalingsproblemen
• duizeligheid
• een abnormaal bleke huid
• een abnormaal hoge polsslag
• een snelle ademhaling (tachycardie)
• een verlies van bewustzijn
• een ziek gevoel (malaise)
• hoge koorts
• koude rillingen
• uitputting en zwakte
• verwardheid of desoriëntatie

Stress of angst

Erg veel stress en angst leidt tot een vecht- en vluchtreactie van het lichaam, waarbij de zweetklieren abnormaal gaan werken en koud zweten tot uiting komt.

Toxische shock

Een van de andere bronnen van koud zweten is het toxisch shock syndroom (ernstige bacteriële infectie met koorts en schade aan organen). Hierbij ontstaat een ernstige shock als gevolg van een toxine die de Staphylococcus aureus-stafylokokkenbacterie produceert. Dit gaat gepaard met een hele resem van klachten zoals:

• ARDS (acute respiratory distress syndrome: longaandoening)
• erytrodermie (huidaandoening met rode huid, verspreid of alleen van de handpalmen) gevolgd door vervelling
• hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• hoge koorts
• hyperemie (overmatig bloedgehalte) van de slijmvliezen
• hypocalciëmie (verlaagd calciumgehalte in het bloed)
• hypotensie (een lage bloeddruk)
• koud zweten
• massale vasodilatatie (verwijding van de bloedvaten) en diffuse intravasale stolling (bloedstollingsziekte)
• meningisme (prikkeling van de hersenvliezen zonder de aanwezigheid van een hersenontsteking of problemen met de hersenvloeistof)
• trombocytopenie (verlaagd aantal bloedplaatjes)
• voorbijgaande nierinsufficiëntie (onvoldoende werking van de nieren)

Andere aandoeningen

Enkele andere aandoeningen die zorgen voor dit symptoom omvatten:

• een vasovagale reactie
• herhaald braken wat bijvoorbeeld optreedt bij een maagvirus dat naast braken ook diarree veroorzaakt
• flauwvallen
• infecties zoals een hiv-infectie en tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen), een longontsteking (pneumonie), een nierontsteking (nefritis)
• kanker
• koorts
• misselijkheid
• wagenziekte

Bijkomende symptomen geassocieerd met koud zweten

Koud zweten is soms het enige of belangrijkste symptoom van een ziekte, maar het is ook mogelijk dat vele andere tekenen verschijnen. Begeleidende symptomen zijn onder andere pijn, angst, stress, koude rillingen, duizeligheid, kortademigheid, misselijkheid en braken, een bleke huid (pallor) en zwakte. Het koud zweten verschijnt mogelijk overal op het lichaam, maar de voetzolen, de handpalmen en de oksels zijn het vaakst getroffen. Een verschil met nachtzweten is dat koud zweten niet vaak tot uiting komt over het hele lichaam. Daarnaast komt nachtzweten enkel ’s nachts voor terwijl koud zweten altijd kan verschijnen.

Diagnose en onderzoeken

Contact met de arts
Als koud zweten verslechtert of gepaard gaat met andere, ernstiger symptomen, dan is het verstandig om een arts op te zoeken. Volgende symptomen zijn alarmtekens:

• bloed braken
• bloed in de ontlasting
• een dichtgeknepen keel
• een epileptische aanval
• een grijze of blauwachtige verkleuring van lippen en nagels (cyanose)
• ernstige pijn
• hartkloppingen (palpitaties)
• hogere koorts
• kortademigheid
• ongecontroleerde bloedingen
• pijn op de borst
• veranderingen in alertheid of bewustzijn
• veranderingen in de mentale status of het gedrag

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts bekijkt de klachten en voert een lichamelijk onderzoek uit, waarbij hij eveneens de bloeddruk neemt. Afhankelijk van de extra symptomen voert hij mogelijk nog bijkomende beeldvormende onderzoeken uit.

Zelfzorgtips bij zweetproblemen

De behandeling van koud zweten hangt helemaal af van de oorzaak hiervan. Een gezonde levensstijl vermindert reeds veel klachten. Volgende zelfzorgtips verminderen de aanvallen van koud zweten van mildere oorzaken.

• afleiding: Afleiding tijdens aanvallen van koud zweten vermindert stress en uiteindelijk ook de zweetaanvallen.
• drinken: het is belangrijk om overdag voldoende te drinken om uitdroging (dehydratie) te voorkomen.
• bloedsuikerspiegel: Onvoldoende eten of streng gaan diëten doet de bloedsuikerspiegel soms dalen, waardoor koud zweten sneller tot stand komt. Een gezonde en evenwichtige voeding consumeren is nodig om hypoglykemie te voorkomen.
• eten voor bedtijd: Eten voor bedtijd veroorzaakt mogelijk koud zweten; dit moet de patiënt vermijden.
• regelmatige lichaamsbeweging: zich regelmatig fysiek inspannen verbetert de algemene gezondheid.
• roken: Stoppen met roken is essentieel.
• slaapgewoonten: losse kledij dragen, lichten uitdoen en temperatuur verlagen
• stress: Stress verminderen of vermijden aan ontspanningstechnieken deelnemen. Ademhalingsoefeningen herstellen tevens de zuurstofvoorziening van het bloed.

Medische behandelingen: Medicatie

Wanneer echter sprake is van een (ernstige) aandoening zoals een hartaanval, is een medische behandeling echter noodzakelijk. Deze bestaat veelal uit medicatie:

• antidepressiva (bij angst en stress)
• botoxinjecties (gaan net zoals zenuwblokkers de zenuwen afremmen die informatie geven aan de hersenen om te gaan zweten).
• voorgeschreven antiperspiranten (middelen die het zweten voorkomen)
• zenuwblokkers (zenuwen die informatie aan de hersenen geven om te gaan zweten, worden afgeremd met deze medicijnen)

Lees verder

• Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid