Miosis: Oorzaken van vernauwde pupil of pupillen in het oog

Miosis: Oorzaken van vernauwde pupil of pupillen in het oog In het midden van het oog bevindt zich een zwarte cirkel, gekend als de pupil. De pupil is verantwoordelijk voor de hoeveelheid licht die in het oog terechtkomt. Wanneer het donker is, vergroten de pupillen om zo meer licht door te laten. Het omgekeerde geldt voor verlichte omstandigheden, waarbij de pupillen vernauwen omdat reeds voldoende licht in het oog komt. Miosis is een symptoom waarbij de sfincter (sluitspier) van de iris (het regenboogvlies) samentrekt (contracteert), waardoor een pupilvernauwing ook in donkere omstandigheden tot stand komt. Dit symptoom, dat tot stand komt door diverse aandoeningen of door medicatiegebruik, verschijnt in één oog of in beide ogen. Patiënten met miosis kunnen in de duisternis moeilijker zien. Afhankelijk van het onderliggend probleem, komen ook andere symptomen voor. De arts zet eventueel pupil verwijdende oogdruppels in om de gekrompen pupillen weer te verwijden.

Synoniemen miosis

Miosis kent twee synoniemen, namelijk ‘miose’ en ‘corestenoma’.

Normale oorzaken van kleine pupillen

Baby’s

Bij baby’s blijven de pupillen de eerste weken na de geboorte klein. De ogen zijn hierbij extra beschermd tegen fel licht.

Ouderen

Bij het verouderen verkleinen de pupillen. De spieren die verantwoordelijk zijn voor de pupilwerking, verzwakken namelijk bij het verouderen van het oog. Hierdoor is het voor ouderen lastiger om ’s nachts te zien.

Aandoeningen met pupilvernauwing van het oog

Bij enkele aandoeningen komt een pupilvernauwing voor als symptoom.

Chronisch alcoholgebruik leidt tot schade in de hersenen waardoor mogelijk pupilvernauwing tot stand komt / Bron: Jarmoluk, PixabayChronisch alcoholgebruik leidt tot schade in de hersenen waardoor mogelijk pupilvernauwing tot stand komt / Bron: Jarmoluk, Pixabay
Hersenen
Door schade of problemen in de hersenen, komt miosis tot stand:

Horner-syndroom
Het Horner-syndroom is een zeldzame neurologische aandoening waarbij een deel van de hersenen is aangetast dat zorgt voor alle functies aan één gezichtszijde. Door de ziekte is de éne pupil kleiner dan de andere pupil. Miosis verschijnt in combinatie met een gedeeltelijk afhangend ooglid (ptosis), een lichtere oogkleur in één oog (heterochromie) en niet kunnen zweten (anhidrosis) aan één gezichtshelft. De aandoening komt tot stand na een nekbeschadiging of na een nekoperatie, maar sommige patiënten krijgen deze ziekte via de ouders. Het Horner-syndroom verschijnt ook bij afwijkingen aan de borstkas, de nek of de hersenen. Verder krijgen soms kinderen met een neuroblastoom te maken met het Horner-syndroom. Een neuroblastoom is een zeldzaam type kanker dat uitgaat van de zenuwcellen.

Ogen

Oogproblemen die leiden tot miose, omvatten:

Andere aandoeningen

Bij enkele andere aandoeningen komt tot slot ook een pupilvernauwing voor:

Omgevingsfactoren en kleine (gekrompen) pupillen

Blootstelling aan chemicaliën en toxische stoffen

Bepaalde insecticiden en chemische zenuwmiddelen (zoals sarin) waaraan de patiënt is blootgesteld, zorgen ook voor vernauwde pupillen. Ook het nemen van bepaalde drugs zoals heroïne leidt tot pupilvernauwing.

Medicatie

Bepaalde medicijnen tegen angst, spierkrampen en epilepsie (anti-epileptica) zoals diazepam (Valium) of antihistaminica (geneesmiddelen tegen een allergische reactie) zoals diphenhydramine (Benadryl) doen de pupillen krimpen. Andere bijwerkingen van deze medicijnen omvatten onder andere misselijkheid, braken, een maagontsteking, zwakte, duizeligheid, aanvallen, … Verder veroorzaken verdovende pijnstillers zoals codeïne, morfine en methadon sneller kleinere pupillen. Hierbij komen ook andere symptomen tot uiting zoals onder andere en vermoeidheid, een ondiepe ademhaling, angst, euforie, braken, verwardheid en obstipatie. Miosis is eveneens een ongewenste bijwerking van diverse oogmedicijnen. Cholinergische geneesmiddelen (pilocarpine, demecariumbromide) die de arts inzet voor het behandelen van glaucoom (oogziekte met een verhoogde oogboldruk waarbij de oogzenuw schade oploopt), resulteren in miosis.

Diagnose en onderzoeken

Een uitgebreid oogonderzoek is nodig / Bron: Jeff Dahl, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Een uitgebreid oogonderzoek is nodig / Bron: Jeff Dahl, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Oogonderzoek
De oogarts noteert de aanwezige oogklachten en andere symptomen en voert daarna een grondig oogonderzoek uit. Hij bekijkt de pupillen in een verduisterde ruimte, en bemerkt zo een vernauwde pupil of twee vernauwde pupillen op. De oogarts controleert hierbij de grootte en vorm van het oog, de eventuele ongelijkheid in grootte van de pupillen (anisocorie), de positie van de pupillen en de pupilreactie op licht. Normale pupillen zijn twee tot vier millimeter in fel licht en vier tot acht millimeter in het donker. De arts meet de pupillen in beide ogen in zowel lichte als donkere omstandigheden om te zien of ze verkleinen of vergroten. Het is eveneens mogelijk dat de oogarts pupil verwijdende oogdruppels (mydriatica) in de ogen van de patiënt plaatst en dan kijkt naar de reactie van de pupillen.

Diagnostisch onderzoek

Bijkomende onderzoeken zijn nodig wanneer de arts niet in staat is om de oorzaak te achterhalen. Dit gebeurt bijvoorbeeld met een oog- en oogkasechografie. Ook beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto, MRI-scan en/of CT-scan van de borstkas, de hersenen of de nek zijn in sommige omstandigheden aangewezen om neurologische problemen op te sporen of uit te sluiten. Bij een vermoeden van vergiftiging of een bijwerking van een medicijn, voert de arts tot slot een urineonderzoek en/of een bloedonderzoek uit.

Behandeling van vernauwde pupil of pupillen

De arts bekijkt de oorzaak van miosis en stemt hierop een behandeling af. Wanneer medicijnen de vernauwde pupillen veroorzaken, is soms andere medicatie nodig of anders is het probleem opgelost als de patiënt stopt met de medicatie. Bij een oogontsteking zoals uveïtis, zet de arts pupil verwijdende oogdruppels in zoals atropine of homatropine zodat de pupillen verbreden. Verder zijn ook topische (op de huid aangebrachte) zalven en corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) inzetbaar om de symptomen van de ontsteking te verminderen. Bij het Horner-syndroom alsook bij andere hersenproblemen voert de arts soms een chirurgische ingreep uit.
© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Anisocorie: twee ongelijke pupillenAnisocorie: twee ongelijke pupillenAnisocorie verwijst naar het hebben van pupillen met ongelijke groottes. Het verschil kan van dag tot dag verschillen en…
Horner syndroom: hangend ooglid en pupilvernauwingHorner syndroom: hangend ooglid en pupilvernauwingHet syndroom van Horner wordt ook wel het syndroom van Claude Bernard, Bernard-Horner syndroom of oculosympathetic palsy…
Syndroom van HornerHet syndroom van Horner, ook wel het syndroom van Claude Bernard of oculopupillair syndroom genoemd, is een neurologisch…
Anisocorie: Oogafwijking met ongelijke pupilgroottesAnisocorie: Oogafwijking met ongelijke pupilgroottesDe in half januari 2016 overleden Engelse zanger David Bowie had twee heel bijzondere ogen. Hij leed namelijk aan anisoc…

Trigeminusneuralgie: Aangezichtspijn met pijnscheutenTrigeminusneuralgie: Aangezichtspijn met pijnscheutenTrigeminusneuralgie (aangezichtspijn) is een chronische zenuwstoornis waarbij pijnscheuten ontstaan in delen van het gez…
Onverteerde stukjes in ontlasting: oorzaak onverteerd etenOnverteerde stukjes in ontlasting: oorzaak onverteerd etenIedereen merkt wel eens onverteerde stukjes in de ontlasting op. Wat kan de oorzaak zijn van onverteerd eten in je poep?…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: GiselaFotografie, Pixabay
  • Geraadpleegd op 11 september 2017:
  • Boek: Interpreting Signs and Symptoms, Lippincott Williams & Wilkins, 2007 - 665 pagina's, ISBN-13: 978-1582556680, ISBN-10: 1582556687, digitale versie dus pagina onbekend
  • Boek: Ophthalmic Toxicology, Second Edition, G. C. Y. Chiou, CRC Press, 12 aug. 1999 - 379 pagina's, ISBN 9781560327226 - CAT# TF2511, digitale versie dus paginanummer onbekend
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Pinpoint Pupils, http://www.healthline.com/health/pinpoint-pupils
  • Small (constricted) pupils, http://symptomchecker.webmd.com/multiple-symptoms?symptoms=small-(constricted)-pupils&symptomids=515&locations=3
  • What does it mean if your pupils are very small?, https://www.quora.com/What-does-it-mean-if-your-pupils-are-very-small
  • What is eye miosis?, http://www.webmd.com/eye-health/eye_miosis_facts#1 en
  • Afbeelding bron 1: Jarmoluk, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Jeff Dahl, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 14-02-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.