Polyneuropathie - Aandoening perifere zenuwen (zenuwziekte)

Polyneuropathie is een neuropathische aandoening, waarbij sprake is van een afwijking of beschadigingen in meer dan één perifere zenuw, wat pijnlijke paresthesieën (tintelingen) kan veroorzaken. Polyneuropathie oftewel zenuwziekte werd vroeger ook wel polyneuritis genoemd. De zogenaamde perifere zenuwen bestaan uit motorische, sensibele en autonome vezels. Polyneuropathie kan 3 soorten ziekteverschijnselen geven. Oorzaken, behandeling, medicatie, therapie en meer over poly-neuropathie.

Polyneuropathie - Afwijking of beschadiging perifere zenuwen - Ziekteverschijnselen

Polyneuropathie - Neuropathie. Polyneuropathie is een perifere zenuwaandoening (neuronen: zenuwen, poly: meerdere, pathie: verspreid over het hele lichaam). Er is sprake van een afwijking of beschadiging in meer dan één perifere zenuw in de extremiteiten (o.a. handen en voeten). De beschadigingen aan deze zenuwen worden geleidelijk aan steeds erger. Vroeger werd ook wel de benaming polyneuritis gebruikt (ontsteking van meerdere zenuwen). Daar er echter nauwelijks of geen sprake is van een ontsteking, wordt deze term niet vaak meer gehanteerd.

Verschijnselen polyneuropathie - Symptomen neuropathie

De mogelijke verschijnselen of kenmerken van polyneuropathie zijn onder andere:

• Tintelingen, prikkelingen en branderige pijn, vooral bij aanraking.
• Gevoelloosheid voor pijn, trillingen en temperatuur.
• Overbelasting van de gewrichten (Charcot-gewrichten)
• Spierverlies (spieratrofie) en spierzwakte (myastehnia)
• Open (huid)zweren (ulcus cruris)

Wat zijn perifere zenuwen - Uit welke soorten vezels bestaan de zenuwen

Perifere Zenuwen zijn zenuwen die het verst van de oorsprong -het ruggenmerg- liggen, bijvoorbeeld de handen of voeten. Een perifere zenuw bestaat uit 3 soorten vezels:

• Motorische vezels.
• Sensibele vezels.
• Autonome vezels.

Verschijnselen polyneuropathie

Bij polyneuropathie kunnen in principe dan ook drie soorten verschijnselen optreden.

Polyneuropathie - Motorische neuropathische verschijnselen

Door beschadiging van de motorische vezels ontstaat spierzwakte, hetgeen zich uit in krachtverlies en een moe gevoel. Soms laat dit zich blijken in de vorm van spieratrofie (vermindering spierweefsel), terwijl de van nature aanwezige spanning in de spier afneemt en er spierhypotonie (verlaagde spierspanning) optreedt. Bovendien heeft het invloed op de pees- en periost-reflexen (periost is beenvlies: bindweefselvlies aan de buitenkant rondom het bot).

Polyneuropathie - Sensibele neuropathische verschijnselen

Als gevolg van beschadiging van sensibele vezels ontstaan stoornissen in de gevoelswaarwording. Dit houdt in: stoornissen in de tastzin, de vibratiezin, de pijn- en temperatuurszin. Dit wordt door de patiënt als een hinderlijk doof gevoel ervaren, hetgeen soms tot gevaarlijke situaties kan leiden. Zoals bijvoorbeeld branden aan een sigaret of allerlei verwondingen in de huishouding of het bedrijf. Soms staan de prikkelingsverschijnselen op de voorgrond. Dit zijn zeer hinderlijke, vaak ook pijnlijke paresthesieën (tintelingen, prikkelingen).

Polyneuropathie - Autonome neuropathische verschijnselen

Autonome verschijnselen kunnen bijvoorbeeld zijn: stoornissen in de zweetafscheiding, een atrofie van de huid, die hierdoor glad en glanzend wordt, een verstoorde nagelgroei, doorbloedingsstoornissen van de huid en dergelijke.

Verschillen optredende verschijnselen - Diffuse polyneuropathie en mononeuropathie

Over het algemeen treden bovenstaande verschijnselen niet tegelijkertijd op. Bij de ene vorm van polyneuropathie staan de sensibele en bij de andere vorm overwegend de motorische verschijnselen op de voorgrond. Tevens kan het voorkomen dat bijvoorbeeld de armen meer getroffen zijn dan de benen of omgekeerd. Of dat het bovenste deel van een bepaald gebied sterker is getroffen dan het onderste deel.

Diffuse polyneuropathie

In de gevallen waarbij meerdere zenuwen gelijktijdig zijn aangedaan, wordt gesproken van diffuse polyneuropathie.

Mononeuropathie

Het kan ook voorkomen dat slechts één zenuw in zijn geheel is aangedaan of dat er enkele gelijktijdig zijn getroffen (mononeuropathie multiplex). Wat of welk gebied er van de perifere zenuwen precies is aangedaan, is belangrijk om te weten, daar dit soms een aanwijzing kan geven over de oorzaak van de polyneuropathie.

Oorzaken polyneuropathie - Metabole stoornis - Intoxicaties - Infecties en tumoren

Er kunnen vele verschillende oorzaken zijn voor polyneuropathie en dit vergt dan ook grondig en uitgebreid onderzoek om een en ander op het spoor te komen. Er worden hieronder een aantal (lang niet alle) vaker voorkomende oorzaken genoemd:

Metabole stoornissen

Bij stofwisselingsaandoeningen (metabolisme: stofwisseling), onder andere Diabetes mellitus (diabetische neuropathie). Bij suikerziekte is er sprake van een tintelend en branderig gevoel in handen en voeten. Ook bij nieraandoeningen, uremie (bloedvergiftiging door onvoldoende werking nieren) of bij een vitaminetekort.

Intoxicaties

(vergiftiging) die door diverse bronnen kunnen worden veroorzaakt, zoals onder andere:

• Door het werk - schadelijke stoffen als lood, kwik, thallium en tal van organische stoffen.
• Medicamenten - streptomycine, furadantine en meerdere cytostatica (remmen celgroei en celdeling)
• Genotmiddelen - door (overmatig) gebruik van alcohol. Zware drinkers eten vaak ook slecht, hetgeen tot vitamine B gebrek kan leiden. Bovendien kan alcohol ook rechtsstreeks de perifere zenuwen beschadigen. De kans op neuropathie neemt aanzienlijk toe bij mensen die langer dan tien jaar zwaar drinken.
• Verkeerde voeding - bij neuropathie ten gevolge van verkeerde voeding zijn de perifere zenuwen aangetast door gebrek aan essentiële voedingsstoffen (m.n. vitaminen behorend tot het B-complex). Voedingstekorten kunnen ook ontstaan als gevolg van een eetstoornis, zoals anorexia nervosa. Een chronische darmziekte (verstoring opname van voedingsmiddelen vanuit de darm) kan ook neuropathie tot gevolg hebben.

Infecties

Door toxinen van bacteriën zoals difterie en tyfus of door de bacterie zelf, zoals bij lepra of syfilis.

Auto-immuunreacties

Onder andere het syndroom van Guillain-Barré

Tumoren

Bij sommige tumoren (leucemieën, reticulosen) is er sprake van een directe lokalisatie in of nabij perifere zenuwen en veroorzaken op deze wijze verschijnselen van een zenuwbeschadiging. Bij andere kwaadaardige aandoeningen kan er sprake zijn van polyneuropathie zonder dat er een directe beschadiging is. Al is het niet precies bekend hoe dit precies werkt, heeft men het vermoeden dat stofwisselingsproducten van de tumor het metabolisme van de perifere zenuw beïnvloeden. In dit geval spreek je van paraneoplastische polyneuropathie, hetgeen zelfs het eerste teken van de tumor kan zijn. Voorbeelden van tumoren die dit beeld kunnen geven zijn o.a. een longcarcinoom en Grawitztumor.

Symptomen neuropathie door verkeerde voeding

Neuropathie als gevolg van verkeerde voeding komt het eerst tot uiting bij de tenen en voeten en later aan de vingertoppen. De symptomen ontstaan geleidelijk en breiden zich uit van de voeten naar de benen en van de vingers naar de armen. De symptomen zijn o.a:

• Gevoelloosheid.
• Pijn en tinteling.
• Pijn in voeten en/of handen.

Het lopen kan moeilijk worden door de gevoelloosheid in voeten en benen. Wanneer motorische zenuwcellen en zenuwvezels zijn aangedaan, kan er geleidelijk aan ook sprake zijn van spierzwakte en slinken van de spieren.

Behandeling polyneuropathie - Gericht op de oorzaak - Medicijnen en fysiotherapie

De behandeling van polyneuropathie richt zich eerst en vooral op de oorzaak. Zo zal de alcoholconsumptie geheel gestaakt moeten worden, indien er sprake is van een alcoholische neuropathie. Bij de medicamenteuze polyneuropathie moet er met de betreffende medicamenten gestopt worden en eventueel vervangen worden door andere middelen. Bij diabetes mellitus dient goed te worden bekeken of de patiënt goed is gereguleerd (ingesteld). Neuropathiën door verkeerde voeding worden behandeld door aanvulling van de ontbrekende voedingsstoffen of in sommige gevallen door het injecteren ervan. De huisarts zal de bewegingen, de reflexen en de verschillende gevoelswaarden onderzoeken. Vitaminegebrek of leverbeschadiging door overmatig alcoholgebruik kunnen door middel van bloedonderzoek aangetoond worden. Indien nodig volgt er een verwijzing naar de neuroloog voor nader onderzoek.

Behandeling - Medicatie

Naast bovenstaande maatregelen zal de patiënt baat kunnen hebben bij behandeling van de ziekteverschijnselen, waarbij echter helaas opgemerkt dient te worden dat vooral de meest hinderlijke en pijnlijke paresthesie (prikkelingen, tintelingen) dikwijls moeilijk te bestrijden of te behandelen zijn. In sommige gevallen brengen medicamenten als vitamines, psychofarmaca of pijnstillers enige uitkomst. In bepaalde gevallen hebben pijnstillers onvoldoende resultaat en worden er anti-epileptica of antidepressiva aan toegevoegd. Soms kan fysiotherapie (elektrotherapie) enige verlichting geven. Een zenuwbeschadiging is veelal onomkeerbaar; een verdere uitbreiding ervan kan echter meestal wel worden afgeremd.