Urine: moeilijk urineren (plassen), retentie, incontinentie
In het artikel 'Urine: bloed (oorzaak), uitdroging, problemen, aandoeningen', hebben we de kwaliteit en de verschillende zichtbare aspecten van urine besproken, zoals de kleur en hoeveel urine of plas die we dagelijks uitscheiden. In twee artikelen gaan we in op het plaspatroon, dat wil zeggen hoe vaak en de wijze waarop de blaas geleegd wordt. In een eerder artikel bepraken we pijn bij het plassen. Nu bespreken we andere aspecten van een verstoord mictiepatroon: moeilijk urineren, urineretentie en incontinentie.
Moeilijk kunnen plassen
- Nycturie: 's nachts het bed uit moeten om te plassen/urineren
- Moeilijk plassen door vergrote prostaat
- Symptomen
- Urethrastrictuur
- Urine-retentie: niet kunnen plassen/urineren
- Acute retentie
- Chronische retentie
- Onderliggende aandoeningen
- Urine-incontinentie: het niet meer kunnen ophouden van de plas/urine
- Inspanningsincontinentie
- Aandrangincontinentie
- Overloopincontinentie
- Neurogene incontinentie
- De ontremde neurogene blaas
- De atonische neurogene blaas
- De spastische neurogene blaas
- Operatie bij urine-incontinentie effectiever dan fysiotherapie
Nycturie: 's nachts het bed uit moeten om te plassen/urineren
Nycturie is een veel voorkomend verschijnsel wanneer we een feestje hebben gehad of als we vlak voor het slapen gaan, nog wat hebben gedronken Bij het drinken van normale hoeveelheden, is een nachtelijk toiletbezoek niet nodig. Alleen zwangere vrouwen die ver in hun zwangerschap zijn, kunnen last hebben van nycturie als gevolg van druk van de baarmoeder op de blaas. Verhoogde urinelozing gedurende de nacht kan een onschuldig verschijnsel zijn, maar het kan ook het gevolg zijn van bepaalde aandoeningen zoals:- hartfalen (= hartinsufficiëntie, decompensatio cordis);
- bij mannen: een goedaardige vergroting van de prostaat (= BPH, Benigne Prostaat Hyperplasie);
- een blaas- of een nieraandoening.
Moeilijk plassen door vergrote prostaat
Normale en vergrote prostaat / Bron: Akcmdu9, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Symptomen
Heel veel oudere mannen hebben vaak moeite met plassen en dit hangt dan samen met een steeds groter wordende prostaat, die op den duur de urinebuis kan afknellen en vervormen. De volgende klachten en symptomen zijn kenmerkend voor een vergrote prostaat:- het traag en langzaam op gang komen van het plassen;
- lang over het urineren doen vanwege een zwakke, slappe straal;
- soms wel minutenlang nadruppelen van urine;
- niet volledig kunnen uitplassen en daarom blijft men aandrang houden.
Urethrastrictuur
Een dergelijk klachtenpatroon kan ook duiden op een vernauwing van de blaasuitgang (= urethrastrictuur), in de meeste gevallen veroorzaakt door een complicatie bij een ontsteking (postinfectieuze urethrastrictuur) of door een verwonding (posttraumatische urethrastrictuur). Bij deze aandoening kan men ook last krijgen van hematurie (= bloed in de urine).Urine-retentie: niet kunnen plassen/urineren
Urine-retentie is het ongewild ophouden van de urine. Retentie betekent letterlijk 'vasthouden'. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:- acute retentie; en
- chronische retentie.
Acute retentie
Acute retentie ontstaat een plotselinge, pijnlijke ophoping van urine; de blaas zit op een gegeven ogenblik vol met urine. De symptomen zijn buikpijn en een zeer pijnlijke aandrang om te urineren zonder daartoe in staat te zijn. Het blijkt dat vooral mannen met een prostaatzwelling kwetsbaar zijn voor het ontwikkelen van acute retentie. Acute retentie kan de volgende oorzaken hebben:- in korte tijd veel (alcohol) drinken;
In korte tijd veel alcohol drinken / Bron: Istock.com/Csaba Deli - lang zitten in een diepe stoel (denk aan een lange autorit zonder te pauzeren);
- seksuele opwinding;
- verstopping (obstipatie/constipatie) met ophoping van ontlasting in de endeldarm;
- het zeer lang ophouden van urine, terwijl men steeds grotere wordende aandrang heeft ('hoge nood');
- het gebruik van sommige medicijnen.
Deze aandoening kan worden verholpen door blaaskatheterisatie.
Chronische retentie
Chronische retentie ontstaat zeer langzaam, doordat de blaasspier niet voldoende kracht heeft om de blaas volledig leeg te plassen. De hoeveelheid urine die in de blaas achterblijft, wordt allengs groter. De symptomen en verschijnselen van chronische retentie zijn:- een frequente aandrang tot plassen;
- een opgezette buik;
- het urineren komt moeizaam op gang;
- zwakke urinestraal, eindigend in druppelen;
- soms kan er een overloopblaas ontstaan, de blaas wordt steeds voller waardoor incontinentie optreedt.
Onderliggende aandoeningen
Retentie kan het gevolg zijn van de volgende aandoeningen:- een verstopping (bijvoorbeeld door een blaassteen);
- een vergrote prostaat bij mannen;
- zenuwbeschadiging (bij multipele sclerose of door ruggenmergletsel);
- door vernauwing van de voorhuid van de penis (= fimosis);
- door een plasbuisvernauwing; en
- bij vrouwen in het begin van hun zwangerschap doordat de groeiende baarmoeder druk op de plasbuis uitoefent (later kan deze druk verdwijnen omdat de baarmoeder hoger in de buikholte komt te liggen).
Urine-incontinentie: het niet meer kunnen ophouden van de plas/urine
Bij een geheel of gedeeltelijk verlies van de beheersing van de blaasfunctie, spreekt men van urine-incontinentie. Er worden vier hoofdtypen onderscheiden:- inspanningsincontinentie;
- aandrangincontinentie;
- overloopincontinentie; en
- totale incontinentie.
Inspanningsincontinentie
Inspanningsincontinentie wordt ook wel 'stressincontinentie' genoemd. Het woord 'stress' verwijst naar een verhoogde buikdruk; het heeft in dit geval niets met psychische stress of spanning te maken. Het wordt veroorzaakt door zwakke bekkenbodemspieren. Doordat deze spieren aan kracht verliezen, kan de blaashals zakken hetgeen tot onbeheerst en ongewild verlies van kleine hoeveelheden urine kan leiden bij inspanning, alsook bij hoesten of niezen. Deze vorm van incontinentie treft vaak vrouwen, maar soms ook mannen na een prostaatoperatie. Inspanningsincontinentie komt vaak voor tijdens en na de zwangerschap als de sluitspier is beschadigd, als de bekkenbodem is verslapt door hormonale veranderingen - door vermindering van het hormoon oestrogeen na de overgang - of veroudering, baarmoederverzakking, endeldarmverzakking, of een verzakte blaas. Obesitas en chronisch hoesten zijn risicofactoren. De behandelmogelijkheden zijn bekkenfysiotherapie, een pessarium (ring) of een operatie ten einde de plasbuis een nieuwe ondersteuning te geven.Aandrangincontinentie
Aandrangincontinentie wordt ook wel 'urge-incontinentie' genoemd. Het houdt in dat de persoon herhaaldelijk urineverlies heeft, voorafgegaan door een plotseling zeer dringende neiging en aandrang tot plassen. Het kan variëren in ernst. Sommige personen halen nog net op tijd het toilet om hun blaas te legen en weer anderen laten de urine voortijdig ongewild stromen. De oorzaak van deze aandoening is vooralsnog onbekend. Overactiviteit van de blaas lijkt een rol te spelen. Men spreekt daarom ook wel van een prikkelbare of hyperactieve blaas. Zodra de blaas een bepaalde vulling heeft bereikt, voelt de persoon aandrang en moet hij direct naar de wc. Het komt vaker voor bij vrouwen en bij het ouder worden. De behandelmogelijkheden zijn bekkenfysiotherapie (blaastraining) en eventueel medicatie.Overloopincontinentie
Overloopincontinentie wordt ook wel 'druppelincontinentie' genoemd. Bij deze vorm van incontinentie verliest de persoon urine, zonder van tevoren aandrang te hebben gevoeld. Dit urineverlies ontstaat door een overvolle blaas als gevolg van een vergrote prostaat bij mannen of een verzakte blaas bij vrouwen. Men spreekt van een overloopblaas: iedere keer blijft er wat urine achter in de blaas nadat de persoon naar de wc is gegaan, er ontstaat chronische retentie en de blaas vult zich steeds meer. Op een gegeven moment is de druk zo groot, dat de sluitspier zich ontspant en de urine spontaan wegloopt. De behandelmogelijkheden zijn bekkenfysiotherapie, medicatie en/of een operatie.Neurogene incontinentie
Bij neurogene incontinentie of neurogene blaas is er sprake van een niet adequaat werkende blaas als gevolg van beschadiging van een gedeelte van het zenuwstelsel. Deze aandoening kan het gevolg zijn van ziekten van het zenuwstelsel, zoals dwarslaesies, multiple sclerose (MS), spina bifida ('open ruggetje'). Er worden drie vormen neurogene incontinentie onderscheiden:De ontremde neurogene blaas
De aandrang wordt bij een volle blaas wel gevoeld, maar de plas kan niet worden opgehouden; als in een reflex wordt de urine geloosd.De atonische neurogene blaas
als gevolg van een aandoening in het zenuwstelsel is de spier van de blaas verslapt en reageert het niet meer op prikkels. De raakt steeds overvol, dit wordt niet gevoeld door de persoon en de blaas loop bij maximale vulling leeg.De spastische neurogene blaas
aandrang wordt niet meer waargenomen en bij een bepaalde vulling (150-300 ml), zal lediging van de blaas plaatsvinden.Hier kun je meer lezen over allerlei blaasaandoeningen.
Operatie bij urine-incontinentie effectiever dan fysiotherapie
Vrouwen met matige tot ernstige inspanningsurine-incontinentie hebben meer baat bij een operatie dan fysiotherapie. Dat blijkt uit onderzoek van het UMC Utrecht, waar 460 vrouwen van 35 jaar en ouder met matige tot ernstige inspannings (‘stress‘) urine-incontinentie aan meededen. De helft van de vrouwen werd behandeld met bekkenfysiotherapie en dan de andere helft kreeg een operatie. De operatie bestond uit het plaatsen van een kunststof bandje (’mid-urethral sling’) onder de urinebuis. Deze band biedt ondersteuning en gaat ongewenst urineverlies tegen. Fysiotherapie is op dit moment de standaardbehandeling voor deze aandoening. Het onderzoek laat zien dat het roer om moet. Als het aan de onderzoekers ligt, moeten patiënten kunnen kiezen tussen bekkenbodemfysiotherapie en een operatie. (Bron: www.ziekenhuis.nl, 20 september 2013)Lees verder
Gerelateerde artikelen
Plasproblemen: is je plas ophouden ongezond voor de blaas?Iedereen heeft zich wel eens in een situatie bevonden waarin het praktisch niet mogelijk was om te gaan plassen. Je plas…
Pijn bij het plassen bij de man: oorzaken, behandeling, tipsPijn bij het plassen kan samengaan met een branderig, stekend gevoel dat erg hinderlijk is. Plasklachten bij de man kunn…
Plasproblemen (mictiemoeilijkheden): Problemen met urinerenUrineproblemen ontstaan mogelijk door fysiologische factoren, zoals de leeftijd, de anatomie en de hormonale spiegel. Mi…
Medicamenteuze behandeling van persoonlijkheidsstoornissenGedurende lange tijd overheerste de puur psychologische benadering van persoonlijkheidsstoornissen. Tegenwoordig wordt e…Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: istock.com/dolgachov
- C. van Heycop ten Ham, H.J.C. Hendriks, J.H. in de Bosch, J.H.M. Schormans, J.W. van der Krans (redactie): Basisboek Pathologie, ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen, eerste druk, tweede oplage, 2000, p. 279.
- Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
- http://www.isala.nl
- http://www.azm.nl
- http://www.medgle.nl/rw/symptoms/causes/rokerige+bruine+urine
- Afbeelding bron 1: Akcmdu9, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
- Afbeelding bron 2: Istock.com/Csaba Deli
Reacties
Coupe Betty, 28-04-2017
Ik lag al in het ziekenhuis toen ik plots niet meer kon plassen ervoor was het al moeilijk en moest ik maar voor en achteruit gaan zitten om te kunnen urineren.nu zit ik voorlopig met een verblijdende.maar dat kan ook zo niet blijven.ze hebben wel een verdikking gezien TSSN de blaas en de nier.waarom kan ik plots niet meer plassen en wat kan er aan gedaan worden grtjs.betty
Reactie infoteur, 01-05-2017
Bij een urineretentie is het belangrijk om de urine weg te laten stromen omdat anders schade aan de nieren ontstaat. Urineafvoer gebeurt middels een katheter. Ook zal de arts verder onderzoek moeten doen om te achterhalen wat de oorzaak is van de urineretentie en of er gevolgen zijn. Daarna kan een behandeling ingezet worden die op de oorzaak is afgestemd.
Gwen, 26-09-2015
In maart dit jaar zijn de problemen begonnen : branderigheid bij t plassen, soms vaak naar t toilet gaan, bloed in de urine. eert werd gedacht aan een blaasontsteking, maar dit was niet het geval. in juli werd dan een vastzittende niersteen ontdekt. die heeft men operatief moeten verwijderen langs de blaas. na de operatie bleef ik last houden van een " drukkende spanning " op de blaas. het pijnlijke plassen is voorbij. ik ga een 5 tal keren per dag plassen. mijn blaasinhoud is al meerdere malen getest : rond de 400ml. op 350ml krijg ik een dringende plasdrang. geen urineverlies. maar wel een constante spanning op de blaas. precies alsof ik kan voelen hoe de blaas zich vult. erg vervelend! de eerste uroloog dacht aan interstitiele cystitis. volgens de prof in Leuven is hiervan geen sprake aangezien het aantal keren dat ik ga plassen normaal is en ook geen pijn heb tijdens t plassen. prof schrijft mijn probleem toe aan een overactieve bekkenbodem. fysioterapie geeft een spannning van 6 vd bekkenbodemspieren terwijl dit bij een gezonde bekkenbodem 1-2 mag zijn. de oefeningen ( ben nu een 6 tal sessies geweest ) helpen me niet echt vooruit. mijn plascurve op de flow meting toilet was niet goed. blijkbaar ontspant mijn bekkenbodem zich niet goed. ik plas de blaas wel leef ( getest door een echo ). kan het kloppen wat de prof zegt en dat mijn probl ( drukkende spanning op blaas ) te wijten is aan mijn bekkenbodem? graag raad, aub!
Reactie infoteur, 13-10-2015
De bekkenbodem is een groep spieren die als een hangmatje onder in het bekken ligt en die samen de 'bodem' van uw buik vormen. De bekkenbodem ondersteunt de organen die onder in de buik liggen: de blaas met de urinebuis; de prostaat bij de man; de baarmoeder met de vagina bij de vrouw; de endeldarm of het rectum. Bekkenbodemspieren kunnen te zwak maar ook te gespannen zijn (overactief). In beide gevallen kan dit leiden tot klachten. In deze folder leest u welke klachten een overactieve bekkenbodem kan veroorzaken en wat daartegen te doen is: http://goo.gl/XhY2o4
Opdebeeck Nicole, 14-02-2015
Ik kan sinds augustus vorig jaar niet meer plassen. Oorzaak: na operatie hebben ze mij een aantal keren met overvolle sondezak laten liggen, gevolg uitgerekte blaas. Geen behandeling gekregen in UZ Leuven, daar werd mijn probleem weggelachen. Dus in behandeling in ander ziekenhuis maar tot op heden nog geen verbetering. Ik heb nu een verblijfssonde maar met weinig resultaat. Wat kan ik nog doen?
Reactie infoteur, 29-03-2015
Als je niet meer goed kunt plassen, kan (soms) een blaaskatheter nodig zijn. De blaaskatheter helpt urine af te voeren uit de blaas. Lees hier verder: http://goo.gl/50bJ75
Jan Gh van Dien, 26-08-2013
Ik merk dus dat er vele oorzaken bestaan. Ik heb enkele dagen met een catheter gelopen geregeld via de huisarts, catheter is nu verwijderd. Maar als ik er voor ga zitten dan komt er wat urine. Is het verstandig als een vervolg om om een verwijskaart te vragen om wegwijs te worden in verder handelen?
Reactie infoteur, 26-08-2013
Het is inderdaad verstandig om dit met uw huisarts te bespreken.
Ilona, 30-11-2012
Vandaag ben ik wezen sporten (fitnessen) en kreeg spontaan last van incontinentie. Ik voelde het wel maar kon er niks aan doen. Dit is nog nooit gebeurd, ik ben nu erg bang dat het misschien nog een keer gebeurd. vraag me af wat ik moet doen. Ik ben een vrouw van 21 jaar dus ik denk dat ik nog iets te jong ben voor de standaardvormen van incontinentie. Wat kan ik nu het beste doen?
Reactie infoteur, 15-12-2012
Urineverlies (incontinentie) is niet iets dat alleen bij oudere vrouwen voorkomt. Zo is bekend dat ongeveer de helft van alle vrouwen hier in meer of mindere mate last van heeft tijdens het sporten. De Atletiekunie heeft hier een verhelderend artikel over geschreven: http://www.atletiekunie.nl/index.php?page=842
In het betreffende artikel wordt besproken dat deze klachten bij de meeste vrouwen goed verholpen kunnen worden door relatief eenvoudige maatregelen, zoals het goed uitplassen en het uitvoeren van versterkende oefeningen voor de spieren van de bekkenbodem.
Grace Methorst, 14-08-2011
In dec. 2010 heeft mijn man mij in huis gevonden, ben naar het ziekenhuis gebracht waar ik 5dagen in coma lag. Eerst dacht men een hersenbloeding maar dat was allemaal goed en werd er een ernstige blaasontsteking ontdekt waar ik nooit iets van heb gemerkt. heb 2maanden een katheter gehad om de blaas weer in vorm te krijgen, nu katheteriseer ik mezelf alweer 5maaden iedere 4uur, gaat snachts ook door erg vermoeiend, plas nog steeds niet zelf doe heel veel therapyen hoop dat nog goed komt, is er iemand die dit ook heeft meegemaakt en wat is haar ervaring kan dit nog verbeteren. Al word dit katheteriseren wat minder zou al een hele verbetering zijn. Ben 72jaar. Ik doe bekkenbodum therapy accupunctuur hoop dat iemand mij iets kan vertellen.
Reactie infoteur, 18-08-2011
In sommige gevallen is elektrostimulatie de aangewezen therapie. Bij elektrostimulatie worden de zenuwvezels van de bekkenbodemspieren gestimuleerd met milde elektrische prikkels. Vraag uw bekkenfysiotherapeut om advies.
N. Bakker, 02-08-2011
Ik heb circa 4 jaar gelopen met een te volle urineblaas (volume groter dan 500 ml). Recent werd een blaasontsteking bij mij vastgesteld. Hoe valt dit te rijmen met de talloze waarschuwingen dat men de blaas moet legen bij een volume van 400 ml? Dan was er toch eerder blaasontsteking bij mij opgetreden?
Reactie infoteur, 04-08-2011
Dat vergroot het risico.
Probleempje, 15-07-2011
Ik heb een afspraak bij de dokter op woensdag volgende week en dat duurt nog wel even. Nu heb ik al een aantal dagen dat ik niet kan plassen. Heel af en toe als ik goed pers komen er een paar druppeltjes. Ik ben een vrouw van 21 jaar. Ik maak me zorgen, ik kan niets op internet vinden alleen uw artikel over acute retentie. Ik heb inderdaad heel lang in de auto gezeten en erna een tijd in het vliegtuig. Ook heb ik het gevoel dat het GEEN blaasontsteking is, heb dat eerder gehad en toen kon nik nog wel plassen. Ik hoop op een antwoord, alvast bedankt.
Reactie infoteur, 15-07-2011
Ik adviseer u telefonisch contact op te nemen met de huisarts, uw klachten aan hem/haar voor te leggen en niet te wachten tot woensdag.
Mevr M. Komen, 08-12-2009
Na een oiderwetse galblaasoperatie heeft de verpleging er nietop gelet dat ik 30 uur niet heb geurineerd. Eindelijk ontdekte men mijn opgezette onderbuik. Er werd 1400cc urine uitge kathetirizseerd. Daarna kon iok niet meer plassen en de uroloog zei dat ik een uitgerekte slappe blaaswand had, waarschijnlijk door mijn ouderdom (86) Ok heb nu al 14 dagen een cad. Ik geloog niets in zijn verhaal en ik wil ervan af, want ik heb voor ddie tijd nog nooit een blaasontsteking gehad. Wel had ik soms moeite om de plas op gang te laten komen, maar ik denk dat dat komt door de medicijnen die ik slik voor hartritme stoornis. Kunt U hier iets over zeggen? Graag uw reactie.
Reactie infoteur, 09-12-2009
Hall mevrouw M. Komen,
Ik raad u aan de bijsluiter te lezen van het medicijn dat u slikt. Verder kunt u deze vraag voorleggen aan uw (behandelend) arts.
Succes ermee, Tartuffel.
Laatste update: 16-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.