Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn

Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn Mond- en tongaandoeningen: aften, zweertje in de mond of ontstoken mondslijmvlies. In de mond begint de spijsvertering. In de mond zitten speekselklieren en door het eten te kauwen met de kiezen en het te mengen met behulp van de tong met speeksel, begint de vertering van het voedsel. Door de substantie door te slikken, komt het in de slokdarm terecht. Via spierbewegingen wordt het naar de maag geleid. Mond, tong en slokdarm staan voortdurend bloot aan allerlei (ziekmakende) deeltjes in het voedsel en de lucht.

Mond- en tongaandoeningen


Zweertje in de mond / Bron: Istock.com/FeelPicZweertje in de mond / Bron: Istock.com/FeelPic

Aften: pijnlijke zweertjes van het mondslijmvlies

Mondzweertje

Iedereen heeft wel eens last gehad van een afte in de mond. Ongeveer 20% van de bevolking wordt op gezette tijden geplaagd door een afte of mondzweertje. Vaak genezen ze na één tot twee weken spontaan. Het zijn grijswitte, ondiepe puntjes met een rode rand. Er wordt onderscheid gemaakt tussen kleine en grote aften.

Kleine aften en grote aften

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen grote en kleine aften.

  • Kleine aften komen in ongeveer 90% van alle gevallen voor. De zweertjes zijn >1 cm, zijn een beetje pijnlijk en genezen normaliter op spontane wijze binnen 1-2 weken zonder littekenvorming. Deze aften komen vaak terug.

  • Grote aften zijn ernstiger en komen bij ongeveer 10% van alle gevallen voor. Ze zien er hetzelfde uit, doch ze zijn groter en dieper. Ze genezen slechts langzaam in een periode van circa 10-30 dagen en ze laten een litteken achter. Deze grote aften kunnen gepaard gaan met veel pijn, koorts, opgezette lymfklieren en een gevoel van algemene malaise.

Oorzaken en uitlokkende factoren aften

De oorzaak van aften is nochtans onbekend. Wel komen ze vaak voor bij mensen die (over)vermoeid of een verminderde weerstand hebben door ziekte. Ze kunnen ook voorkomen bij vrouwen voorafgaande aan de menstruatie. Er worden de volgende mogelijke uitlokkende factoren onderscheiden:
  • beschadiging van het mondslijmvlies door bepaald voedsel of tanden poetsen;
  • emotionele stress en spanning;
  • hormonale factoren samenhangende met de menstruatie cyclus van de vrouw;
  • virussen en bacteriën;
  • erfelijke factoren, in sommige families komen aften vaker voor;
  • overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen, conserveermiddelen en kleurstoffen;
  • geneesmiddelen, bijvoorbeeld door medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken.

Grote aften kunnen samenhangen met de ziekte van Behçet, bloedziekten door gebrek aan ijzer, vitamine B12 of foliumzuur, ingewandsaandoeningen zoals de ziekte van Crohn en coeliakie (overgevoeligheid voor gluten), colitis ulcerosa, alsook auto-immuunziekten.

Behandeling van aften

De behandeling bestaat door de uitlokkende factor op te sporen en te neutraliseren. In 90% van de gevallen zal de oorzaak niet te achterhalen zijn. Zij moeten zich tevreden stellen met symptomatische therapie. Er zijn mondspoelingen, gels en zalven te krijgen.

Tandbederf / Bron: KDS4444, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Tandbederf / Bron: KDS4444, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

Stomatitis: ontsteking van het slijmvlies in de mond

Mondslijmvliesontsteking

Een algemene ontsteking van de mondslijmvliezen inclusief de tong, is een pijnlijke ontsteking die gewoonlijk wordt veroorzaakt door een infectie. Als de tong ontstoken is, dan wordt dit glossitis (zie hieronder) genoemd. Ontstoken tandvlees heet ginggivitis. Stomatitis duurt doorgaans kort en is meestal niet zo ernstig. De meest gebruikelijke oorzaken zijn:
  • slechte mondverzorging;
  • slecht passend gebit;
  • cariës of tandbederf;
  • xerostomie (droge mond, meestal veroorzaakt door een af­name van de speekselproductie);
  • slechte algemeen lichamelijke conditie of toestand;
  • slechte voeding, of een gebrek aan ijzer, vitamine B12 of foliumzuur in het dieet;
  • infecties (viraal, bacterieel, schimmelinfectie);
  • ontsteking van het tandvlees (gingivitis/parodontitis);
  • Sjögren Syndroom (SS), een ziekte waarbij de traan- en speekselklieren chronisch ontstoken zijn;
  • als gevolg van sommige medicijnen zoals antibiotica of bij het inhaleren van steroïden tegen astma.

Symptomen en klachten van stomatitis

De symptomen en verschijnselen zijn:
  • pijn, irritatie of branderig gevoel in de mond of keel, die kan verergeren bij eten, drinken en spreken;
  • slechte adem (uit de mond stinken);
  • soms aften;
  • toegenomen gevoeligheid voor de temperatuur van eten en drinken en voor zure of gekruide spijzen en dranken;
  • smaakveranderingen (eten en drinken smaakt anders dan normaal);
  • droge mond en tong;
  • taai of plakkerig speeksel;
  • snel bloedend tandvlees
  • in ernstige gevallen koorts.

In geval van tandvleesontsteking kan het tandvlees pijnlijk zijn en gaan bloeden bij poetsen.

Behandeling van stomatitis

Naast het verlichten van de pijnklachten, is behandeling van de onderliggende oorzaak geboden. Een infectie kan met antibiotica bestreden worden. Virusinfecties verdwijnen meestaal spontaan. De huisarts kan ook antivirale middelen voorschrijven. Voorlichting over goede mondverzorging kan ook tot de behandeling horen. Het is verstandig minimaal viermaal per dag minimaal 20 seconden 20 ml zoutoplossing door de mond laten gaan (spoelen).

Glossitis: ontsteking van de tong

Tongontsteking

Bij glossitis raakt de tong ontstoken waardoor deze glad en rood wordt en opzwelt. Het is doorgaans en tijdelijke aandoening die meestal vrij snel geneest. Doordat de tong gewoonlijk opzwelt, wordt het spreken en slikken bemoeilijkt. Tongontsteking gaat vaak samen met ontsteking van het mondslijmvlies (stomatitis, zie boven).

Symptomen van glossitis

De symptomen zijn:
  • een pijnlijk, gezwollen en gevoelige tong;
  • glad en rood worden van de tong (zie afbeelding bovenaan artikel);
  • het beslaan van de tong (bijvoorbeeld bij een herpes simplex-infectie gladde witte plekjes op de tongen bij candidiasis pijnlijke witachtige plekjes op de tong);
  • barstjes in de tong.

Behandeling van glossitis

De behandeling bestaat uit het wegnemen of bestrijden van de achterliggende oorzaak. Bij candidiasis bijvoorbeeld wordt er een schimmelbestrijdend middel gegeven. Ook hierbij geldt dat en goede mondverzorging van kardinaal belang is.

Gingivostomatitis

Gingivostomatits, ook wel 'herpetische stomatitis' genoemd, is een besmettelijke ziekte die zich verspreidt door direct contact met het herpes-simplex-virus, bijvoorbeeld via huid- of slijmvliescontact (zoenen of seksueel contact) en de aandoening komt het meest voor bij kinderen, tieners en jongvolwassen. Symptomen zijn onder meer pijnlijk slikken, hoofdpijn, koorts, zwelling van tandvlees en pijnlijke zweren in de mond; op de tong, de binnenkant van de lippen en de wang ontstaan meerdere kleine blaasjes. Deze blaasjes gaan vrij gemakkelijk kapot en laten dan een klein zweertje achter. Binnen twee of drie weken zijn de weertjes genezen.

Oral allergy syndrome

Jeuk in de mond, gehemelte en keel kan veroorzaakt worden door het oral allergy syndrome, een milde vorm van voedselallergie waarbij de verschijnselen zich beperken tot het mond- en keelgebied. Het oral allergy syndrome wordt vaak veroorzaakt door kruisreagerende allergenen in zowel pollen als rauwe vruchten, groenten of noten. Deze reactie treedt op als iemand allergisch is geworden voor een stof en vervolgens ook allergisch reageert op een andere stof met een vergelijkbaar allergeen. Het immuunsysteem herkent de pollen en soortgelijke eiwitten in de voeding en reageert met een allergische reactie.

Lees verder

© 2009 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Tongontsteking: symptomen, diagnose, behandeling en oorzakenTongontsteking: symptomen, diagnose, behandeling en oorzakenEen ontstoken tong is een vervelende aandoening, doordat de tong flink opzwelt en glad en rood wordt. Deze infectie staa…
Wat kan je tong je vertellen over je gezondheid?Wat kan je tong je vertellen over je gezondheid?Voor aanwijzingen van problemen in de mond, steek je tong uit en kijk in de spiegel. Een gezonde tong hoort roze te zijn…
Wat is een landkaarttong?Wat is een landkaarttong?Een landkaarttong (lingua geographica) is de benaming voor een aandoening aan de tong. Wat is een landkaarttong en is er…
Pijn aan de tongPijn aan de tongIedereen bijt wel eens op de tong: dit veroorzaakt veel pijn en soms een bloeding. Maar de tong kan ook om andere oorzak…

Buikvliesontsteking: Oorzaken, symptomen en behandelingEen buikvliesontsteking is vaak het gevolg van een ontsteking van de blinde darm, die niet tijdig wordt behandeld. Het b…
Borstvliesontsteking: Oorzaken, symptomen en behandelingBij borstvliesontsteking ofwel pleuritis raakt het borstvlies net buiten de longen ontstoken. Dit kan gebeuren door een…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Istock.com/AW
  • Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
  • Hans Koch & Peter van Druenen. Diagnosewijzer - 200 aandoeningen: symptomen, diagnose, behandeling. Terra Lannoo BV, Arnhem, 2009.
  • Prof. dr. D.H. Ford, prof. dr. J.P. Schadé, dr. J. Tomson (hoofdredactie). Het grote medische handboek. Rebo Productions, Lisse, 2009.
  • www.huidinfo.nl/aften.html
  • Afbeelding bron 1: Istock.com/FeelPic
  • Afbeelding bron 2: KDS4444, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 20-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.