Rectale/anale bloedingen: bloed uit anus, rectum, darm, maag

Rectale/anale bloedingen: bloed uit anus, rectum, darm, maag Bloed uit anus of een rectale bloeding kan verschillende oorzaken hebben. Het rectum is het laatste gedeelte van de dikke darm dat eindigt net voor de anus. In het rectum vindt opslag van ontlasting plaats, totdat het wordt uitgescheiden. Rectale bloedingen kunnen wijzen op een niet ernstige aandoeningen, maar het kan ook een symptoom zijn van een levensbedreigende aandoening. We bespreken de meest voorkomende oorzaken van rectale bloedingen, zoals aambeien, anale kloof, diverticulose, tumoren en poliepen, inflammatoire darmziekten en traumata.

Rectale of anale bloedingen: bloed uit anus

Rectaal bloedverlies kan anatomisch gezien ontstaan door een aandoening van de huid (fissura ani), het slijmvlies (ontsteking, ulcus, poliep, carcinoom), de bloedvaten (hemorroïden, angiodysplasieën) of door zwakte van het bindweefsel (diverticulose).

Een bloeding in het laatste deel van het spijsverteringskanaal geeft vaak helderrood bloed op of in de ontlasting, bloed op het toiletpapier, of bloedvlekken in de wc-pot of roodgekleurd water. De aanwezigheid van zwarte, teerachtige ontlasting (melena) wijst op een bloeding in de slokdarm, maag of de dunne darm. Uitzondering hierop is een hevige bloeding vanuit maag of dunne darm waarbij de passage van het bloed zo snel verloopt, dat er geen melena wordt gevormd. Ontlasting dat er zwart en teerachtig uitziet, is reeds in het darmkanaal geheel of gedeeltelijk verteerd.

Definitie:

Rectale bloedingen zijn bloedingen waarbij het bloed - al dan niet samen met de ontlasting - via de anus naar buiten komt.

Symptomen

Een rectale bloeding kan wijzen op allerlei aandoeningen. Daarom zullen zich over het algemeen ook andere symptomen manifesteren, zoals:

Oorzaken van rectale bloedingen

We bespreken hieronder de meest voorkomende oorzaken van rectale bloedingen.

Rectaal bloedverlies door aambeien

De meest voorkomende oorzaak van een rectale bloedig zijn aambeien. Aambeien zijn gezwollen aderen in de anus en de endeldarm. Het is op zich een onschuldige aandoening, maar het is wel heel vervelend en lastig want ze veroorzaken bloedingen, jeuk en pijnlijk ongemak. Mensen met deze aandoening zijn meestal ouder dan 40 jaar en met het voortschrijden der jaren is de kans op aambeien groter. Dikwijls worden aambeien veroorzaakt door obstipatie (verstopping), uitstel van aandrang en hard persen tijdens het ontlasten. Vaak neemt de persoon ook onvoldoende vezelrijke voeding en vocht in.

De meest voorkomende klacht van aambeien is pijnloos bloeden. Er is dan een klein beetje bloed op de ontlasting zichtbaar. Ook kan men last krijgen van afscheiding, irritatie en jeuk. Een andere klacht is een bultje aan de wand van de anus. Ook kan het voorkomen dat er een verzakking of uitstulping van één of meerdere aambeien optreedt.

Bloed uit anus door anale kloof (anale fissuur)

Een anale fissuur is een pijnlijk scheurtje in de lengterichting van de anus en is gelokaliseerd in de middellijn aan de voor- en/of achterkant van de anus. Het wordt meestal veroorzaakt door de passage van grote, harde ontlasting (obstipatie), bijvoorbeeld door verandering van dieet. Het is veelal pijnlijk en bij de toiletgang is er vaak helderrood bloedverlies te zien op toiletpapier in kleine hoeveelheid. Het is één van de meest voorkomende oorzaken van anaal bloedverlies bij kinderen.

Diverticulose, uitstulpingen darmwand

Een divertikel is een uitstulping van de darmwand en de ontwikkeling daarvan wordt veroorzaakt door een afname van vezels in het dieet. Mensen met deze aandoening zijn meestal ouder dan 40 jaar. Pijn is meestal afwezig, maar indien wel aanwezig, dan treedt het meestal op in de linker onderbuik. Aanhoudend bloeden kan betekenen dat ziekenhuisopname noodzakelijk is.

Buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.comBuikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com

Bloed uit anus door infectieuze aandoeningen

Infectueuze aandoeningen kunnen gepaard gaan met dysenterie, een hevige vorm van diarree die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bloed in de ontlasting. Organismen die hier verantwoordelijk voor zijn, zijn onder andere Salmonella, Shigella, Escherichia coli en Clostridium difficile. Lichamelijke klachten zijn buikpijn, koorts en bloederige diarree.

Inflammatoire darmziekten

Een inflammatoire darmziekte zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en proctitis, is een veel voorkomende oorzaak van rectale bloedingen bij jongvolwassenen en mensen jonger dan 50 jaar. Het bloeden gebeurt in kleine tot matige hoeveelheid in de vorm van helder rood bloed, meestal vermengd met ontlasting en slijm. Bijkomende klachten zijn koorts, kramp en maagpijn.

Tumoren en poliepen

Een poliep is een in de holte van een orgaan uitpuilende, gesteelde, goedaardige slijmvliestumor.(1) Sommige poliepen kunnen uitgroeien tot kanker. Ongeveer 5% van de poliepen in de dikke darm wordt kwaadaardig. Bij grotere poliepen treden vaak bloedingen op.

Er kunnen zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren aangetroffen worden in de dikke darm en endeldarm. Bij een kwaadaardige tumor spreken we van kanker. Kanker van de dikke darm en endeldarm zijn geen zeldzaam verschijnsel. In 2006 werden er bij ongeveer 11.000 Nederlanders de diagnose 'dikkedarmkanker' gesteld. In Nederland overlijden elk jaar circa 4500 mensen hieraan.(2)

Mensen die ouder zijn dan 50 jaar, worden het meest getroffen. Jonge mensen kunnen echter ook getroffen worden door darmkanker. Minder dan 20% van de mensen met een tumor of een poliep hebben last van rectale bloedingen. Wanneer er wel bloed vrijkom, dan is het meestal minimaal.

Vermoeidheid / Bron: Istock.com/BartekSzewczykVermoeidheid / Bron: Istock.com/BartekSzewczyk
Symptomen die kunnen optreden bij darmkanker, zijn:
  • blijvende veranderingen in de frequentie van de stoelgang, veranderingen in het ontlastingspatroon en/of veranderingen in soort ontlasting;
  • buikpijn of andere aanhoudende ongemakken in de buik, zoals een opgeblazen gevoel of krampen (buikkrampen);
  • slijm en/of bloed bij de ontlasting;
  • pijn in de endeldarm of het gevoel dat de endeldarm niet geheel leeg is (loze aandrang genoemd);
  • onverklaarbaar (fors) gewichtsverlies;
  • permanente vermoeidheid en algehele malaise.

Er kan ook sprake zijn van anuskanker. Anale kanker kenmerkt zich door de volgende verschijnselen:
  • bloeden uit de anus - waarbij helderrood bloed op het wc-papier en op de ontlasting;
  • een bobbel, knobbel of een gezwel in de buurt van de anus;
  • pijn of irritatie in of bij de anus;
  • jeuk of afscheiding uit de anus;
  • verandering in het ontlastingspatroon, de stoelgang: frequente aandrang zich te ontlasten en soms afwisselend verstopping (constipatie/obstipatie) en diarree.

Iatrogene oorzaken van rectaal bloedverlies en traumata

Iatrogeen betekent: 'veroorzaakt door medische handelingen'. We kunnen hierbij denken aan de bijwerkingen van geneesmiddelen of een medische handeling of een onbedoeld effect van een operatie.

Klachten na radiotherapie (bestraling) van de prostaat / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comKlachten na radiotherapie (bestraling) van de prostaat / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.com
Na radiotherapie (bestraling) van de prostaat kan er sprake zijn van loze aandrang, bloederige diarree en buikpijn. Een latere complicatie van bestraling is een chronische proctitis, dat wil zeggen een steeds terugkerende ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm. Mogelijke verschijnselen zijn onder andere:
  • bloederige zweertjes en abcessen op het darmslijmvlies;
  • bloederige en slijmerige diarree;
  • buikpijn;
  • koorts;
  • uitdroging (dehydratie);
  • gewichtsverlies;
  • gewrichtsontstekingen.

Rectaal bloedverlies kan ook optreden door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals:
  • coumarinederivaten (antistollingsmiddelen),
  • acetylsalicylzuur (een medicijn dat pijnstillend, koortsverlagend en ontstekingsremmend werkt, beter bekend onder de merknaam Aspirine),
  • NSAID’s (afkorting van Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs, ontstekingsremmende middelen).

Traumata kunnen veroorzaakt worden door seksueel misbruik of door vrijwillige seksuele handelingen, zoals anaal-genitale seks, 'fisting' (een seksuele activiteit waarbij een hand in het rectum wordt ingebracht) of door het inbrengen van bepaalde voorwerpen in de anus. Dit kan al dan niet gepaard gaan met het oraal en/of rectaal gebruik van drugs.(3)

Ook thermometerlaesies kunnen rectaal bloedverlies veroorzaken. Bij het anaal opmeten van de temperatuur met een thermometer ontstaan in sommige gevallen (kleine) beschadigingen in het rectum, hetgeen bloedverlies teweeg kan brengen.

Aandoeningen in het bovenste deel van het spijsverteringsstelsel of gastro-intestinaal systeem

Een hevige bloeding vanuit de maag of dunne darm kan ook rectaal bloedverlies veroorzaken. De passage van het bloed verloopt in dat geval in die mate, dat er geen melena gevormd wordt. Dit kan gebeuren nadat iemand een vreemd voorwerp ingeslikt heeft dat ernstige schade veroorzaakt aan het maagslijmvlies.

Wanneer medische bijstand inschakelen bij bloed uit anus?

Wanneer rectaal bloedverlies voorkomt met één of meer van de volgende symptomen, neem dan telefonisch contact met uw huisarts op:

Flauwvallen / Bron: Andrey_Popov/Shutterstock.comFlauwvallen / Bron: Andrey_Popov/Shutterstock.com
Als één van deze tekenen, klachten of symptomen aanwezig zijn, is een bezoek aan de eerste hulp afdeling van het ziekenhuis geboden:
  • zwarte of kastanjebruine ontlasting
  • grote hoeveelheid bloedverlies
  • rectale pijn
  • duizeligheid, zwakte of flauwvallen
  • snelle of onregelmatige hartslag
  • ademhalingsmoeilijkheden

Behandeling en zelfzorg

Uiteraard is de behandeling van rectale bloedingen afhankelijk van de oorzaak. U kunt zelf ook een aantal maatregelen in acht nemen, zeker in geval van aambeien of een anale kloof:
  • drink 8-10 glazen water per dag
  • eet voldoende tarwezemelen (u kunt deze kopen in de winkel en dagelijks gebruiken in muesli, pap of yoghurt)
  • reinig dagelijks de huid rond de anus
  • pers zo min mogelijk tijdens de stoelgang.
  • vermijd om te lang op het toilet te zitten
  • koelelementen kunnen de pijn verminderen in het aangedane gebied

Noten:
  1. Poliepen, natuurgeneeskundige behandeling en preventie: http://www.natuurlijk-welzijn.org/artikel/Poliep148.html (voor de laatste keer geraadpleegd op 12 oktober 2009)
  2. Dikkedarmkanker: http://www.darmkanker.info/darmkankerinfo/pages/view.php?page_id=23 (voor de laatste keer geraadpleegd op 29 juni 2009)
  3. Cohen, C.E.; Giles, A; Nelson, M (2004). Sexual trauma associated with fisting and recreational drugs. Sexually Transmitted Infections Vol. 80(6)(pp 46469-47470)

Lees verder

© 2009 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Aambeien en rectale bloedingen: oorzaken en behandelingAambeien en rectale bloedingen: oorzaken en behandelingAambeien kunnen pijnlijk en hinderlijk zijn, maar het is niet levensbedreigend. Wie echter last heeft van rectale bloedi…
Bloed bij ontlasting kat en kitten: symptomen en oorzakenBloed bij ontlasting kat en kitten: symptomen en oorzakenBloed bij de ontlasting kan voor de eigenaar van een kat verontrustend zijn. Bloed bij de ontlasting bij katten hoeft ec…
Rode ontlasting: oorzaken van rode poep of diarreeRode ontlasting: oorzaken van rode poep of diarreeRode ontlasting of rode diarree hoeft niet per se te wijzen op bloed in ontlasting. Rode poep of rode diarree kan wijzen…
Bloed in de ontlasting – Wat kan de oorzaak zijn?Bloed in de ontlasting – Wat kan de oorzaak zijn?Bloed in de ontlasting kan natuurlijk nooit een goed teken zijn. Het advies in zo’n geval is dus om meteen de huisarts t…

Medicamenteuze behandeling van angststoornissenMedicamenteuze behandeling van angststoornissenAngststoornissen worden gekenmerkt door angst. Niet verwonderlijk daarom dat angsstoornissen dikwijls behandeld worden m…
Voetbalknie: Pijnlijke blessure, waarbij de meniscus scheurtWat is nou eigenlijk een voetbalknie? Een voetbalknie loopt je helaas niet alleen op bij voetballen: Bij elke sport, waa…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/RicardoImagen
  • Cohen, C.E.; Giles, A; Nelson, M (2004). Sexual trauma associated with fisting and recreational drugs. Sexually Transmitted Infections Vol. 80(6)(pp 46469-47470)
  • http://www.emedicinehealth.com
  • http://www.medicinfo.nl
  • http://nhg.artsennet.nl
  • http://ongesteld.startpagina.nl/menstruatie
  • http://nl.wikipedia.org/wiki
  • http://www.natuurlijk-welzijn.org
  • http://www.darmkanker.info
  • Afbeelding bron 1: Andrey Popov/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/BartekSzewczyk
  • Afbeelding bron 3: Adriaticfoto/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Andrey_Popov/Shutterstock.com
Reacties

Aly, 01-12-2013
Hallo,
ik heb al 4 maanden last van bloedverlies bij de grote boodschap op toilet. Ik had het wel tegen m'n ma gezegd en die wilde naar de dokter maar ik niet omdat ik me schaam. de dokter is een man en ik ben een meisje van 15, begrijpelijk dan denk ik. Het bloeden bleef aanhouden en sinds vorige week komt er ook bloed uit mijn anus als ik zelfs gewoon al plas.
Ik spreek over meer dan een paar druppeltjes bloed. Moet ik me zorgen maken en naar de specialiste gaan of gewoon zelf soort zalfje eraan doen in de hoop dat het ooit wel weg gaat? Reactie infoteur, 29-12-2013
Ik begrijp dat je niet naar de huisarts wilt uit schaamte, toch is het niet iets om je voor te schamen. Anale problemen komen erg vaak voor. Een huisarts krijgt dagelijks te maken met allerlei voor patiënten gênante klachten. Het is van belang om je klacht te laten beoordelen door je huisarts. De huisarts kan bekijken of je bijvoorbeeld last hebt van aambeien, wat veroorzaakt kan worden door veel drukken (vaak en hard persen) en lang op de wc zitten. Er is niets om je voor te schamen. De huisarts zal je op je gemak stellen en je eerst wat vragen stellen over je klachten. Blijf er niet mee doorlopen.

Marielle, 19-07-2012
Ik heb al 14 weken last van bloed verlies met slijm bij mijn ontlasting.Ik ben bij mijn huisarts al twee keer geweest en die zegt dat ik een scheurtje bij mijn anus heb zitten, ik heb zalf gekregen en ben nu al 10 weken aan het smeren en het bloedverlies en slijm worden alleen maar erger naar mijn idee.Moet ik weer contact opnemen met de huisarts(ben er 3 weken geleden nog geweest) of moet ik er op vertrouwen dat het zeker alleen een scheurtje is. De slijm bij mijn ontlasting is ook met bloed vermengd en er liggen af en toe ook klontjes bloed bij.Is dit normaal bij deze aandoening want ik ben zelf bang dat er veel meer aan de hand is. Reactie infoteur, 19-07-2012
U kunt uw zorgen en klachten het beste bespreken met uw huisarts. Dat u er drie weken geleden nog bent geweest, maakt niet uit. De huisarts kan u onderzoeken en doorvragen naar andere klachten, zoals verandering in uw stoelgangpatroon, obstipatieklachten, enz.

Berry, 23-05-2012
Hallo, ik ben een jongen van 18 en heb nu sinds drie dagen een irritant/pijnlijk gevoel ivm. onderbroeken dragen en het afvegen. Ik heb gekeken vandaag en schrok best hard. Het is een zwart knobbeltje vlakbij mijn anus eigenlijk op mijn kringspier wat zacht is maar als ik erin knijp lijkt het als of er een hard bobbeltje in zit en het is een prikkelend/irritant gevoel als ik dat doe. Ik ben dus opzoek gegaan op het internet maar kon maar weinig mensen vinden met ook een zwart knobbeltje en dat maakt mij bang. Weet u wat het is? Wat ik er tegen kan doen? En of het wegblijft? (ps: ik ga nooit naar de huisarts dus wil ik dit liever ook zo houden) alvast bedankt. Reactie infoteur, 29-05-2012
Ik kan geen diagnose stellen, uw huisarts daarentegen wel. Ik kan alleen maar in het algemeen antwoord geven.

Er bestaat zoiets als (een) blauw, zwart of paarse gekleurde aambei(en). Dit zijn getromboseerde aambeien: aambeien die gedurende een langere periode zijn afgekneld in het rectale gebied bij de anus. Als gevolg van de afknelling is er een ader binnenin de aambei geknapt waardoor er een bloedstolsol is ontstaan. Een 'trombose aambei' is te herkennen aan de harde huid met blauw-zwarte kleur. Deze kleur heeft het doordat het bloedstolsol tegen het omhulsel -welke bestaat uit huid en slijmvlies- van de aambei aandrukt. Het ziet er vaak afschrikwekkend uit en mensen schrikken er van als ze het constateren. Vaak is een getromboseerde aambei pijnlijk, maar dat hoeft niet per se.

Hiermee niet gezegd dat u last hebt van een getromboseerde aambei. Raadpleeg altijd een arts. Deze kan een diagnose stellen, en op basis daarvan bepalen of en welke behandeling nodig is. U hoeft zich niet te schamen voor uw huisarts, want een huisarts wordt dagelijks geconfronteerd met allerlei aandoeningen, ook in het anale gebied.

Pedro, 16-02-2012
Ik heb sinds een lange tijd (1 maal per twee weken ongeveer) last van pijn bij de anus (alsof iets eruit wil maar wat er niet is.) Als de pijn komt, word het heviger en kan ik hierdoor niets meer bewegen want alle energie gaat naar dat punt. (geen bloedingen aanwezig) Duizeligheid, ademhalingsproblemen, hartkloppingen en hoge koorts is het gevolg, waardoor ik een half uur moet vechten om bij kennis te blijven. (meestal gebeurt het tijdens de nachtrust.) In het begin dacht ik dat ik naar de wc moest, maar dat bleek goed fout te zijn, want ik kon me daarna ook niet meer bewegen op de wc en had hoge koorts ineens. Duizeligheid pijn in anus en hartkloppingen is meestal (niet altijd) aan de orde. Wat kan ik doen hiertegen of wat kan ik gebruiken om de pijn te verzachten als het er weer is? gisteren om 4 uur snachts had ik er namelijk weer een helse pijn, ik hoop dat het te verhelpen is. Reactie infoteur, 24-02-2012
U doet er verstandig deze klachten te bespreken met uw huisarts. Hij zal u een aantal vragen stellen en u daarna lichamelijk onderzoeken. Als er reden voor is, zal uw huisarts verder onderzoek laten doen of u verwijzen naar een specialist. Stel een bezoek aan de huisarts niet uit.

Daan, 18-01-2012
Ik heb sinds enkele maanden regelmatig rectaal bloedverlies, met pauzes van maximaal een week. De laatste paar weken heb ik regelmatig pijn linksonder in mijn buik. Ik ben nog maar 17 jaar en zie dat deze klachten vooral voorkomen bij mensen van boven de 40 en eerlijk gezegd schaam ik me er nogal voor. Heeft er iemand advies? Reactie infoteur, 19-01-2012
Er is helemaal niets om je voor te schamen. Rectaal bloedverlies kan om diverse redenen ook op jongere leeftijd optreden; het is niet typisch iets voor oudere mensen. Het is niet verstandig om met rectaal bloedverlies door te blijven lopen. Het moet onderzocht waardoor het veroorzaakt wordt. Ik raad je aan om een afspraak te maken met de huisarts. Voor de huisarts hoef je je al helemaal niet te schamen. Die krijgt dagelijks te maken met allerlei soorten klachten en vindt niets gek. Dus trek de stoute schoenen aan en ga naar de huisarts.

Daisy, 25-05-2010
Hallo ik heb al een aantal dagen rectaal bloedverlies. Op het toilet verlies ik druppels helder bloed. Ik heb een sterk wisselend ontlastingspatroon. Lange tijd gebruikte ik Indometacine zetpillen vanwege reumatische aandoeningen.
Nadat er bloedverlies ontstond heb ik het gebruik hiervan gestaakt. Na maanden van geen bloedverlies is het nu toch weer terug. De zetpillen kunnen nu geen oorzaak meer zijn, maar wat dan wel? Veder heb ik geen pijn in het anusgebied maar wel veel last van mijn buik, op wisselende plekken. Mijn moeder heeft de ziekte van Crohn maar zij heeft echter nooit last van bloedverlies gehad. Zou ik desalniettemin dit ook kunnen hebben? Reactie infoteur, 25-05-2010
Hallo Daisy,

Als het om helderrood bloed aan de buitenkant van de ontlasting gaat, dan gaat het meestal om een onschuldige oorzaak, zoals een wondje aan de anus, darmwand of aambeien. Strepen of klonten bloed vermengd met de ontlasting, kan wijzen op een ontsteking in het maag-darmkanaal. Dit gaat vaak gepaard met koorts en diarree.

De ziekte van Crohn is een chronische ontsteking van de ingewanden en kan zich in het hele spijsverteringstelsel voordoen: van de maag tot aan de dikke darm. Symptomen zijn: diarree, buikpijn, gewichtsverlies en koorts.

Hoe dan ook, het is verstandig om met uw klachten naar de arts te gaan en er niet mee rond te blijven lopen. Ik kan mij voorstellen dat u bang bent ook de ziekte van Crohn te hebben, doch is het belangrijk dat de huisarts uw klachten beoordeeld.

Mvg, Tartuffel

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 31-03-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.