Mondkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Mondkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose Mondkanker symptomen bestaan uit een zwelling, zweertje of wondje in de mond. In de mond komen zowel kwaadaardige als goedaardige gezwellen voor. Bij kwaadaardige gezwellen spreekt men van kanker. In Nederland komen per jaar per 100.000 mensen circa 3 gevallen van mondkanker voor. Deze kanker kan in de gehele mond ontstaan. Chronische irritatie van het slijmvlies speelt in veel gevallen een belangrijke rol in het ontstaan. Roken en overmatig alcoholgebruik zijn belangrijke risicofactoren. De meest toegepaste behandelingen bij kanker van de mond zijn een operatie en bestraling. Preventie van mondkanker kan onder meer door te stoppen met roken en niet te drinken of matig te drinken. Daarnaast is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten en dagelijks veel groente en fruit te eten.

Wat is mondkanker?

Mondholtecarcinomen kunnen zich voordoen in de gehele mond: tong, mondbodem (het deel van de mond onder de tong), wangslijmvlies, tandvlees en het harde verhemelte. Lipkanker valt er niet onder. In eenderde deel van de gevallen komt de kanker op de tong voor. Er wordt in dat geval ook wel gesproken van tongkanker.

Hoe vaak komt kanker in de mond voor?

De incidentie van mondkanker in Nederland is iets meer dan 3 op 100.000.¹ Daarvan vormt tongkanker ongeveer een derde deel. Het mondholtecarcinoom komt vaker voor in Aziatische landen. Wellicht komt dit door het gebruik van bepaalde voedings- en genotsmiddelen die het mondslijmvlies irriteren. In India wordt bijvoorbeeld veel op tabak en op bladeren en noten van de betel gekauwd.

Oorzaak van mondkanker

De precieze oorzaak van mondkanker is niet bekend. Mondkanker ontstaat wanneer cellen in de mond veranderingen (mutaties) in hun DNA ondergaan. Dit leidt tot ongecontroleerde celgroei (celwoekering). Door de ophoping van abnormale kankercellen in de mond, vormt zich allengs een tumor. De kankercellen verspreiden zich vervolgens naar het omliggende weefsel, waar ze binnendringen en schade veroorzaken. Ook kan kanker zich uitzaaien naar andere gebieden van het hoofd en nek of andere lichaamsdelen. De meeste orale kankers zijn plaveiselcelcarcinomen. Deze vorm van kanker verspreidt zich snel.

Het is niet duidelijk wat de precieze oorzaak is van de mutaties in plaveiselcellen die leiden tot mondkanker. Maar onderzoekers hebben een aantal factoren geïdentificeerd die het risico op mondkanker verhogen.

Roken is een belangrijke risicofactor voor mondkanker / Bron: WerbeFabrik, PixabayRoken is een belangrijke risicofactor voor mondkanker / Bron: WerbeFabrik, Pixabay

Risicofactoren

Leefwijze is een factor waar rekening mee gehouden moet worden in de ontwikkeling van mondholtecarcinomen. Naast het kauwen op tabak, zijn roken en langdurig overmatig alcoholgebruik niet te onderschatten risicofactoren. Andere mogelijke risicofactoren zijn een slechte mondhygiëne, chronische irritatie door ontstekingen en slechts passende gebitsprothesen, slechte voeding (gebrek aan bepaalde voedingsstoffen), vitaminegebrek en genetische factoren. Deze irritatie kan leiden tot een witte plek (leukoplakie) of een rode plek (erytroplakie). Sommige leukoplakieën ontaarden in kanker. In 5-7% van de gevallen leidt leukoplakie in het mondslijmvlies tot kanker. Vooral leukoplakieën op het slijmvlies van de tong, de mondbodem en de onderlip zijn daar gevoelig voor. Het komt in Nederland vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Het komt zelden voor bij mensen onder de 40 jaar.

Mondkanker symptomen

Een kwaadaardige mondtumor kan op verschillende manieren groeien:
  • als oppervlakkig zweertje;
  • als een 'bloemkoolachtige' poliep;
  • als 'een cyste'.

Oppervlakkige tumoren

Oppervlakkige tumoren veroorzaken zelden pijn of andere klachten. Pijn kan wel optreden als de tumor doorgroeit in de omliggende weefsels. De kans bestaat dat mensen bij een oppervlakkige tumor te lang doorlopen, ook als die al wat groter is - juist vanwege het ontbreken van pijn of andere klachten.

Diepere tumoren

Als de tumor verder doorgroeit, kunnen andere klachten optreden. Ingroei in de omliggende spieren kan leiden tot problemen bij het kauwen, slikken spreken. Later kan de persoon ook gaan kwijlen. En de problemen bij het kauwen en slikken kan leiden tot minder eten en gewichtsverlies. Ook kunnen er problemen met het gebit ontstaan, zoals bloedend tandvlees, gebitselementen die los gaan zitten en het niet meer passen van een gebitsprothese. Een tumor in de mondholte kan uitstralende pijn naar het oor veroorzaken. Metastasen (uitzaaiingen) kunnen een klierzwelling in de hals veroorzaken.

Zweer in de mond dat niet geneest

Bij een zweer in het mondslijmvlies die maar niet geneest of een gezwel ergens in de mond, is het zaak naar de huiarts te gaan voor onderzoek. Zonder behandeling verspreidt de kanker zich naar omringend weefsel, de regionale lymfklieren (kaak en hals) en van daaruit naar andere delen van het lichaam (longen, lever of skelet).

Bijkomende klachten

Mondkanker kan gepaard gaan met bijkomende klachten, zoals onder meer:
  • gezwollen lymfeklieren in de hals;
  • gewichtsverlies;
  • aanhoudende keelpijn;
  • droge mond (xerostomie);
  • een verandering in de manier waarop het (kunst)gebit of kunstgebit op elkaar past;
  • een verandering in de stem of heesheid;
  • een verplaatste kaak of tong;
  • kaakpijn;
  • kauwproblemen;
  • pijn bij het slikken en slikproblemen;
  • loszittende tanden;
  • onverklaarbare bloedingen in de mond;
  • onverklaarbare gevoelloosheid of pijn in een deel van het gezicht, de mond of de nek;
  • oorpijn;
  • brok in de keel gevoel of brokgevoel in de keel;
  • spraakproblemen
  • tongafwijkingen en pijn aan de tong.

Complicaties

Radiotherapie kan complicaties geven zoals een droge mond, slikproblemen en ondervoeding. Onbehandelde mondkanker kan zich verspreiden naar omliggende weefsel en regionale lymfeklieren. Daarna kan verspreiding plaatsvinden naar andere plaatsen in het lichaam.

Onderzoek en diagnose

Weefselonderzoek

De tandarts zal je nek, mond en lippen op knobbels inspecteren en op wondjes in je mond letten die slecht helen. Bij vermoeden van mondkanker, kan weefselonderzoek (biopsie) worden verricht.

CT-scan / Bron: IStock.com/Pavel LosevskyCT-scan / Bron: IStock.com/Pavel Losevsky

Stadia van mondkanker

Zodra mondkanker is gediagnosticeerd, zal de arts onderzoeken wat de omvang, of het stadium van de kanker is. De volgende onderzoeken kunnen daarbij worden ingezet:
  • Endoscopie, waarbij met behulp van een flexibele slang met daarop een camera je mond, keel en slokdarm wordt bekeken.
  • Beeldvormende diagnostiek: een verscheidenheid aan beeldvormende tests kunnen helpen bepalen of de kanker zich heeft verspreid buiten je mond. Beeldvormend onderzoek kan onder meer bestaan uit röntgenstraling, computertomografie (CT) scans, magnetische resonantie beeldvorming (MRI) en positron emissie tomografie (PET) scans. De arts bepaalt wat voor onderzoek nodig is.

Stadia van mondkanker wordt aangegeven met behulp van Romeinse cijfers I tot en met IV. Een lagere graad, zoals stadium I, geeft aan dat de kanker zich beperkt tot één gebied. Een hogere graad, zoals stadium IV geeft een grotere tumor aan die is uitgezaaid naar andere delen van het hoofd of de nek, of andere delen van het lichaam. Stadiumindeling van de kanker helpt de ​​arts te bepalen welke behandeling geïndiceerd is.

Radiotherapie (bestraling) bij mondkanker / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comRadiotherapie (bestraling) bij mondkanker / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.com

Behandeling van mondkanker

Een vroegtijdig ontdekte tumor kan middels een laserbehandeling of een operatie worden behandeld. Bij een grote(re) tumor zal men overgaan tot een operatie, zo nodig gecombineerd met bestraling (radiotherapie). Na bestraling kan de patiënt last krijgen van een droge mond en daarmee samenhangende problemen zoals cariës. Behandeling met kankerremmende medicijnen (chemotherapie) heeft meestal weinig invloed heeft op tumoren in de mond- en keelholte. Chemotherapie kan gebruikt worden als aanvullende behandeling om bijvoorbeeld klachten te verminderen.

Prognose en overleving

Na behandeling van een klein carcinoom zonder halsklier-uitzaaiingen, is de vijfjaarsoverleving 70-80%. Patiënten die met succes zijn behandeld, krijgen in circa 5-10% van de gevallen een tweede tumor op een andere plek in de mond. De kans hierop wordt vergroot als de patiënt blootgesteld blijft aan inwerking van één of meerdere van de risicofactoren. De vijfjaarsoverleving daalt rap naar 20% bij grotere, zwerende tumoren met meerdere halskier-uitzaaiingen. Levenslange follow-up is vanwege de kans op een recidief gewenst. Met het oog op een succesvolle behandeling, is het belangrijk dat tumorprocessen in een vroegtijdig stadium worden opgespoord.

Voorkom overmatig alcoholgebruik / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.comVoorkom overmatig alcoholgebruik / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com

Preventie van mondkanker

Tabakgebruik en overmatig alcoholgebruik zijn de twee belangrijkste factoren bij het ontstaan van kanker in de mond- en keelholte. Als je zowel rookt als drinkt, heb je een extra verhoogd risico op deze ziekte. Je lichaam begint echter direct te herstellen zodra je stopt met roken en matig gaat drinken. Daarnaast helpen groenten en fruit het risico op kanker te verminderen. Met name de vitamine C in deze voedingsmiddelen is daarvoor bijzonder geschikt. Daarom is het belangrijk om dagelijks volop zwarte bessen, sinaasappels, kiwi's, nectarines, aardbeien, kool en broccoli, spruitjes of tomaten te eten.

Noot:
  • Prof. dr. C.J.H. van de Velde e.a. (red.). Oncologie. Bohn Stafleu van Loghum, achtste herziene druk, Houten, 2011, p.287.

Lees verder

© 2009 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Kanker in de mond: oorzaken & symptomen van mondkankerKanker in de mond: oorzaken & symptomen van mondkankerKanker in de mond: het is een van de meest stiekeme, maar ook gevaarlijkste vormen van kanker. Doordat mondkanker niet a…
Mondkanker: oorzaken, symptomen, behandeling, prognoseMondkanker: oorzaken, symptomen, behandeling, prognoseEr is een grote toename van mensen met hoofd-halskanker. Dit is een verzamelnaam voor verschillende typen kanker, waaron…
Tongkanker: Zweren, zwelling en pijn aan tonggebiedTongkanker: Zweren, zwelling en pijn aan tonggebiedPraten, kauwen, proeven en slikken zijn allemaal functies waarvoor de tong nodig is. Een aantal patiënten, vooral mannel…
Tongkanker: oorzaak, symptomen en behandelingTongkanker: oorzaak, symptomen en behandelingTongkanker behoort tot de kankers van het bovenste deel van het maag-darmkanaal en komt veel voor. Wie worden er vaker d…

Ontsteking van de eikel of glans-penis, voorhuid (balanitis)Ontsteking van de eikel of glans-penis, voorhuid (balanitis)Balanitis is ontsteking van de eikel (glanspenis) en de voorhuid van de penis. In Nederland is balanitis is een veel voo…
Neuskanker: symptomen, oorzaak en behandeling kanker in neusNeuskanker: symptomen, oorzaak en behandeling kanker in neusNeuskanker is een vorm van hoofd-halskanker. Bij neuskanker ontstaat kanker in de neusholte of de neusbijholten, respect…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/RicardoImagen
  • Prof. dr. C.J.H. van de Velde e.a. (red.). Oncologie. Bohn Stafleu van Loghum, achtste herziene druk, Houten, 2011.
  • Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
  • Mayo Clinic. Mouth cancer: Diagnosis. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/mouth-cancer/diagnosis-treatment/diagnosis/dxc-20157243 (ingezien op 19-2-2017)
  • WebMD. Oral cancer. http://www.webmd.com/oral-health/guide/oral-cancer#2 (ingezien op 19-2-2017)
  • Afbeelding bron 1: WerbeFabrik, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: IStock.com/Pavel Losevsky
  • Afbeelding bron 3: Adriaticfoto/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Marian Weyo/Shutterstock.com
Reacties

Nina, 21-07-2016
Geachte heer, mevrouw,
Ik heb een vraagje, is de kans mogelijk dat je deze kanker kunt krijgen onder 15 jaar?
Alvast bedankt. Reactie infoteur, 28-07-2016
Mondholtekanker wordt in Nederland voornamelijk gezien bij mensen van middelbare en oudere leeftijd.

Amuytjens, 17-02-2013
Geachte heer, mevrouw,
Graag zou ik u willen vragen of u mij zou kunnen helpen aan mond en tong branden,
De pijn is niet niet te dragen dag in en uit, Ik slik elke dag lendrormin om de pijn te onder drukken.Maar dit helpt niet meer.Ik wordt er helemaal gek van de pijn.Niemand kan mij helpen.Onderzoekingen zijn er niet gevonden Ik weeg nu nog maar 40 kilo.Kunt u mij helpen astublief.
met vriendelijke groeten Anneke muytjens Reactie infoteur, 04-03-2013
Ik kan u slechts verwijzen naar dit artikel: http://tinyurl.com/bqmppbf
Heel veel sterkte gewenst!

Micheline de Troy, 17-10-2011
Op 01 november 2010 werd mijn vriend opgenomen in het ziekenhuis, spoedafdeling, voor z'n voet. Hij heeft tot 27 december 2010 in datzelfde ziekenhuis verbleven. Hij klaagde tegen het personeel alsook tegen de dokters dat hij hevige keelpijn had. Hij kreeg daarvoor Strepsils-Lidocaïne. Hij moest op 27/12/2010 het ziekenhuis verlaten, ook al voelde hij zich doodziek. Enkele weken later werd door een ander ziekenhuis mondkanker vastgesteld. Na doorverwijzing van de tandarts. Hij is dan terug opgenomen geweest in het ziekenhuis en verblijft daar nu al bijna 1 jaar. Al z'n behandelende artsen hebben toegegeven dat ze een medische fout gemaakt hebben, door niet te zien gedurende die 2 maanden dat m'n vriend mondkanker had. Toch gaat het ziekenfonds samen met mij een procedure inleiden bij de rechtbank, teneinde een schadevergoeding te bekomen. M'n vraag is nu, hebben wij kans om deze zaak te winnen. En m'n tweede vraag: maakt het niet opsporen van die mondkanker, dus pas na ongeveer 3 maanden, enig verschil uit betreffende het gehele ziekteproces. Ik vraag me dus af in hoeveel tijd dergelijke kanker zich kan verspreiden of uitzaaiingen veroorzaken? Indien u daaromtrent nog bijkomende informatie hebt is dit zeer welkom. Want een gerechtelijke procedure is geen simpele aangelegenheid. Reactie infoteur, 19-10-2011
Ik kan hier alleen maar in algemene zin op antwoorden dat de kans op overleving van kanker mede bepaald wordt door het stadium van de ziekte bij het vaststellen van de diagnose. Het blijft daarom belangrijk kanker zo vroeg mogelijk te ontdekken. Veel sterkte gewenst!

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 24-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.