Nierkanker: oorzaken, symptomen, behandeling, prognose

Bij nierkanker is er sprake van kwaadaardige gezwellen die zich in de nier hebben gevormd of ze komen van een tumor die zich ergens anders in het lichaam bevindt (uitzaaiing). Er zijn drie soorten nierkanker: adenocarcinoom, overgangscelcarcinoom en Wilms tumor. Wat zijn de oorzaken en de symptomen van nierkanker. Hoe wordt de diagnose gesteld, wat zijn de mogelijkheden voor behandeling en hoe is de prognose?

Inhoud artikel

• Nier
• Nierkanker
• Oorzaken nierkanker
• Symptomen nierkanker
• Diagnose nierkanker
• Behandeling nierkanker
• Prognose nierkanker
• Wilms tumor
• Wubbo Ockels

Nier

De nier regelt de afscheiding van stofwisselingsproducten uit het bloed. Nagenoeg iedereen heeft twee nieren, deze bevinden zich achter in de buik, tegen de spieren van de rug, achter de darmen en de andere organen in de buik. De bijnieren zijn veel kleiner dan de nieren en liggen erboven. Bij volwassenen is de nier circa tien centimeter lang. Aan de binnenkant van de nier bevinden zich de nierslagader die bloed naar de nier vervoert en de nierader die bloed van de nier vervoert. Binnenin ligt het nierbekken, dat voert urine af via de urineleider naar de blaas.

Nierkanker

Bij nierkanker is er meestal sprake van een tumor die zijn oorsprong heeft in het weefsel van de nier zelf. Het gebeurt bijna nooit dat een tumor zich uit een ander deel van het lichaam verbreidt naar de nieren.

Drie hoofdtypen nierkanker:

1. Adenocarcinoom: dit type komt het meest voor en ontwikkelt zich uit de cellen waaruit het grootste gedeelte van de nieren bestaat.
2. Overgangscelcarcinoom: deze vorm komt zelden voor, ontstaat uit de cellen bezijden de urinewegen in de nier, de urineleiders en de blaas.
3. Wilms tumor: is meestal bij de geboorte al aanwezig, of vormt zich binnen de eerste vijf jaar van het leven.

Oorzaken nierkanker

Overgangscelcarcinoom komt frequenter voor bij mensen die roken, omdat tabaksrook kankerverwekkende stoffen (carcinogenen) bevat. Ook komt het vaker voor bij mensen die, soms al jaren eerder, blootgesteld zijn geweest aan andere kankerverwekkende stoffen, bijvoorbeeld chemische kleurstoffen.
Bij Wilms tumor is de oorzaak onbekend, soms komt de ziekte in de familie voor. Verder zie onder kopje Wilms tumor.

Symptomen nierkanker

In het begin doen zich vaak geen verschijnselen voor.
Maar als ze zich wel ontwikkelen dan kunnen dat zijn:

• Pijn bij het plassen;
• Vaak plassen;
• Bloed in de plas;
• Rugpijn;
• Pijn in de zij
• Verlies van gewicht

Bij bloed in de urine of urine met een roze of rokerige kleur direct de huisarts bellen!

Diagnose nierkanker

Als een arts vermoedt dat het om nierkanker gaat, dan kunnen door middel van een echoscopie, een CT-scan of intraveneuze urografie de nieren in beeld gebracht worden.

Behandeling nierkanker

• Als een nier aangetast is dan kan deze middels een operatie weggenomen worden. De nier die overblijft kan dan de taak overnemen.
• Als de kanker zich verspreid heeft naar andere gebieden dan kan chemotherapie noodzakelijk zijn. Soms worden progesteron (een natuurlijk hormoon) en andere middelen tegen kanker gebruikt.

Prognose nierkanker

Als bij iemand de niertumor is verwijderd dan leven circa zeven van de tien mensen langer dan vijf jaar. Ook als de tumor groot was. Als de kanker zich heeft uitgebreid naar andere delen van het lichaam voordat de diagnose was gesteld, dan is er minder kans op genezing. Bestraling kan de verspreiding afremmen en de pijn verminderen.

Wilms tumor

• De Duitse chirurg Max Wilms beschreef de ziekte voor het eerst in 1899. Het is een zeldzame vorm van kanker aan de nieren, het wordt ook wel nefroblastoom genoemd. Het treedt meestal op tussen de geboorte en de leeftijd van vijf jaar. Het komt voor bij minder dan acht op de honderdduizend kinderen. Bijna altijd wordt één nier getroffen, maar soms beide nieren.
• De oorzaak is onbekend, maar de tumor komt wel vaker voor bij kinderen met een aantal aangeboren genetische afwijkingen: Beckwith-Wiedeman syndroom en andere syndromen waarbij het kind al met overgewicht wordt geboren. Wilms tumor wordt ook geassocieerd met het WAGR syndroom.
• Symptomen bij Wilms tumor: zwelling in de buik, pijnklachten of een vervelend gevoel in de buik, hoge bloeddruk, soms bloed in de plas. Merk je deze symptomen op, ga dan direct naar een arts.
• Behandeling: de nier die is aangetast wordt middels een operatie verwijderd, meestal na een voorafgaande behandeling met chemotherapie om de tumor kleiner te maken. De gezonde nier die overblijft kan het alleen redden. Om mogelijke achtergebleven kankercellen te vernietigen zal soms nog chemotherapie nodig zijn. Het komt zelden voor, maar als beide nieren verwijderd moeten worden dan is dialyse nodig en in een later stadium een niertransplantatie. De behandeling geeft goede resultaten.

Wubbo Ockels

Op 18 mei 2014 is oud-astronaut Wubbo Ockels overleden aan nierkanker met uitzaaiing naar het longvlies. Wubbo maakte als eerste Nederlander in 1985 een ruimtevlucht van een week met de spaceshuttle Challenger. In 2008, werd bij toeval, een vergevorderde niertumor geconstateerd bij hem. De tumor werd verwijderd, maar in 2013 werd opnieuw nierkanker ontdekt.