Obstipatie oftewel harde en trage ontlasting

Als je last hebt van harde, pijnlijke, trage, kortom moeilijke ontlasting, dan speken we van obstipatie. Als je van nature een snelle stofwisseling hebt, zul je vermoedelijk niet vaak met verstopping te maken krijgen. Anderen tobben daarentegen hun hele leven met een moeilijke stoelgang, met vaak onaangename bijverschijnselen als darmkrampen en opgeblazen gevoel.

Je eigen ritme

Elk mens zit anders in elkaar, en het is niet beslist noodzakelijk dat je absoluut elke dag ontlasting moet produceren. Sommige mensen hebben meerdere malen per dag ontlasting. Maar daarentegen zijn er ook mensen waarvoor slechts enkele malen per week poepen voldoende is. Verstopping uit zich overigens vaak in een opgeblazen gevoel en (buik)pijn.

Normale of harde poep

Normale ontlasting is bruin of soms groen. De kleuren zwart, grijs en rood duiden op een probleem. Hoewel rood natuurlijk niet erg hoeft te zijn als je recent rode bieten hebt gegeten. Als het goed is hoeven we niet te persen, want de darm zorgt dat het soepel verloopt. Harde ontlasting ontstaat omdat de poep te lang in de dikke darm heeft gezeten, waardoor er te veel vocht aan is onttrokken. Dat gebeurt dus bij mensen met een trage stoelgang.

Oorzaak van moeilijke stoelgang

Er kunnen allerlei oorzaken aan obstipatie ten grondslag liggen, bijvoorbeeld verandering van omgeving (op reis), wijziging van eetpatroon of een ziekte waarbij sprake is van bedrust. Maar ook zwangerschap en vervolgens de dagen onmiddellijk na een bevalling hebben invloed. En uiteraard een vermageringsdieet. Het lichaam heeft er in dergelijke gevallen dan moeite mee zich snel aan de nieuwe situatie aan te passen, wat enkele dagen van (onschuldige) obstipatie kan veroorzaken. Als er sprake is van langdurige verstopping kun je echter wel van een probleem spreken. Te weinig lichaamsbeweging of slechte voeding kunnen veroorzakers zijn, maar ook te weinig drinken en het gebruik van vochtafdrijvende producten.

Psychische en lichamelijke oorzaken

Personen met depressieve klachten en mensen met overdreven aandacht voor hun stoelgang kunnen ook met langdurige obstipatie te maken krijgen. Obstipatie kan echter ook aan de schildklier te wijten zijn, of te maken hebben met een darmaandoening, suikerziekte of medicijnbijwerking.

Hard persen

Kloven aan de anus of aanwezigheid van aambeien, geven een pijnlijk gevoel tijdens de ontlasting wat er toe kan leiden dat de stoelgang soms bewust wordt uitgesteld. Het resultaat kan zijn dat de ontlasting (nog) harder wordt en uiteindelijk verstopping ontstaat.

Uitblijven van ontlasting

Je hoeft niet meteen aan behandeling te denken als de ontlasting eens een keer enige tijd uitblijft en er is dus geen reden om er van te schrikken. Pas op het moment dat er klachten ontstaan, zoals druk of pijn op de buik, kun je aan actie gaan denken. In plaats van te snel naar laxeermiddelen grijpen, kun je beter eerst de oorzaak te achterhalen. Denk na of er iets is veranderd aan je drink- of eetpatroon, of levensstijl. Ook als je constant te veel in je hoofd bezig bent met je ontlastingsfrequentie kan dit juist z’n negatieve invloed hebben. Probeer er een tijdje niet aan te denken en je er geen zorgen over te maken.

Voorkomen via vezelrijk voedsel

Een goede stoelgang werk je in de hand door producten te eten met een hoog vezelgehalte zoals, volkorenbrood, muesli, zilvervliesrijst etc. De vezels nemen veel vocht op hetgeen voor een zachte ontlasting zorgt. Tevens zijn gedroogde vruchten als rozijnen, krenten, abrikozen, pruimen enz. bevorderlijk. Gedroogde pruimen zijn super voor de darmen, vanwege het hoge vezelgehalte en ook vanwege de stof sorbitol, een natuurlijke zoetstof die de darmen prikkelt. Zelf bij enkele pruimen per dag kun je al een betere darmfunctie krijgen.

Het eten altijd goed vermalen en kauwen in de mond. Als je nooit eerder een vezelrijk dieet hebt gevolgd kun je aanvankelijk wat winderig worden. Voldoende vocht innemen is ook van het grootste belang, zodat de vezels dit vocht kunnen opnemen voor een zachte ontlasting en makkelijke stoelgang. Zodra je aandrang voelt onmiddellijk na het toilet, want juist het ophouden leidt vanzelfsprekend tot verharding. En neem er de tijd voor.

Laxeermiddelen

Als er ondanks het gezonde vezelrijke eten, het regelmatige drinken en de gezonde lichaamsbeweging, geen verbetering in zit, kun je aan een laxeerproduct gaan denken. Maar zoals met veel middelen, kun je hieraan gaan wennen, zowel geestelijk als lichamelijk, en er dientengevolge op den duur afhankelijk van gaan worden. Je darmen kunnen er lui van gaan worden en niet meer zonder kunnen. Zonder doktersadvies dus nooit langer dan slechts enkele dagen gebruiken. Bedenk dat zemelen of andere vezelrijke voedingsmiddelen in eerste instantie de beste natuurlijke laxeermiddelen zijn, waardoor geen luie darmen ontstaan en derhalve ook vrijwel geen kans op gewenning.

Bisacodyl of lactulose

Voor een enkel keertje kun je denken aan de middelen bisacodyl of lactulose. Bisacodyl mag je hooguit een dag of drie toepassen. Bij een pijnlijke stoelgang kan je een combinatie toepassen van een kleine klysma met een ontlastingverzachtend middel. Of bisacodyl in de vorm van een zetpil.

Andere middelen

Andere laxeerproducten zoals senna-producten (laxerende thee) wonderolie of paraffine-glijmiddelen, worden afgeraden. De producten geven te veel bijwerkingen, bijvoorbeeld darmkrampen en ze kunnen een vitaminetekort veroorzaken. Kinderen nooit zonder overleg met de huisarts laxeermiddelen geven. Lactulose heeft bij kinderen de voorkeur.

Wanneer een arts inschakelen

• Als kinderen niet reageren op laxerende limonadesiroop of voedingsadviezen.
• Wanneer het ontlastingspatroon verandert ondanks een gelijkblijvende leefstijl.
• Indien na 2 weken vezelrijke voeding, voldoende vochtinname en lichaamsbeweging, de klachten desondanks niet weggaan.
• Bij steeds opnieuw terugkerende problemen met de stoelgang.
• Bij misselijkheid, overgeven, pijnlijke buikkrampen, opgeblazen gevoel.
• Indien er bloed of slijm bij de ontlasting zit.
• Indien diarree en verstopping elkaar afwisselen.
• Als er een vermoeden is dat de obstipatie door medicijnen wordt veroorzaakt.
• Wanneer laxeermiddelen niet binnen enkele dagen helpen.
• Als er wellicht sprake is van een scheurtje in de anus of aambei.