Afweerstoornissen: Immuundeficiëntie Oorzaken en Symptomen

Normaal gesproken zorgt je immuunsysteem ervoor dat indringers zoals bacteriën of virussen worden herkend en bestreden. Bij mensen met een immuundeficiëntie of afweerstoornis functioneert het immuunsysteem niet goed, waardoor ze vaker en erger ziek worden dan anderen. Je kunt geboren worden met een afweerstoornis maar kunt die ook door ziekte tijdens je leven verwerven. Wat is een afweerstoornis, wat zijn de symptomen en hoe wordt een immuunstoornis of afweerstoornis behandeld?

Wat is een afweerstoornis of immuundeficiëntie?

Het immuunsysteem of afweersysteem beschermt mensen tijdens hun leven tegen schadelijke stoffen, bacteriën, tumoren en virussen. Het immuunsysteem is er op getraind om indringers te detecteren en te zorgen dat ze tijdelijk onschadelijk worden gemaakt en het lichaam geen schade kunnen berokkenen. Door verschillende oorzaken kan het immuunsysteem té actief worden, waardoor auto-immuunziekten ontstaan.

Het kan echter ook zijn dat iemand een te weinig actief immuunsysteem heeft, dat ofwel schadelijke stoffen niet tijdig herkent ofwel ze niet of niet afdoende bevecht. Dit wordt ook een afweerstoornis of immuundeficiëntie genoemd. Een afweerstoornis kan al aanwezig zijn bij de geboorte maar kan ook tijdens het leven ontstaan door ziekte of het slecht functioneren van T- of B lymfocyten in het bloed.

De oorzaken van een afweerstoornis kunnen erfelijk zijn maar zijn ook te vinden in bijvoorbeeld infecties uit het verleden of het gebruik van medicatie. Bijvoorbeeld chemotherapie of corticosteroïden (prednison) kunnen, ook later nadat het gebruik al is gestopt, immuundeficiëntie als bijwerking veroorzaken.

HIV/ AIDS is een bekende veroorzaker van een afweerstoornis, waarbij een virus de oorzaak is van het steeds slechter functioneren van het immuunsysteem.

Ook ondervoeding en diabetes tenslotte zijn voorbeelden van externe factoren, die mogelijk kunnen zorgen voor stoornissen in de afweer, die zowel tijdelijk als permanent van aard kunnen zijn.

Iedereen heeft in principe evenveel kans om deze aandoening tijdens zijn of haar leven te ontwikkelen maar het is wel zo dat oudere mensen en patiënten waarbij de milt is verwijderd relatief gezien een verhoogde kans lopen op een afweerstoornis.

Welke symptomen of klachten wijzen op een immuunstoornis?

De specifieke klachten of symptomen bij een afweerstoornis verschillen per type afweerstoornis. Vaak wordt er echter aan een afweerstoornis gedacht, wanneer een patiënt zeer veel en heel vaak terugkerende infecties heeft in meerdere delen van het lichaam. Wanneer je vaak blaasontsteking, keelontsteking of longontsteking krijgt en liefst nog allemaal tegelijk zal de arts waarschijnlijk gaan bekijken hoe het immuunsysteem op dit moment functioneert.

Ook wanneer iemand een ernstige infectie krijgt van een ziekteverwekker die normaal niet zoveel voet aan de grond zou moeten kunnen krijgen kan een indicatie zijn voor immuundeficiëntie. Wanneer mensen niet echt opknappen van medicatie, lang ziek blijven of telkens opnieuw gist, schimmel- of bacteriële infecties krijgen is er natuurlijk wel wat aan de hand.

Via het bloed kan worden vastgesteld hoe de immunoglobuline niveaus eruit zien. Ook de aantallen T en B lymfocyten (witte bloedcellen) in het bloed geven aan hoe het gesteld is met het afweersysteem. Wanneer de waarden op de verschillende immunoglobines of T/B witte bloedlichaampjes te laag zijn wijst dat op een afweerstoornis.

Hoe wordt een afweerstoornis of immuundeficiëntie behandeld?

Het doel van behandeling is om infecties te bestrijden en waar mogelijk nieuwe infecties te voorkomen. Iemand met een afweerstoornis moet oppassen voor nieuwe besmetting met ziekteverwekkers en moet dus uit de buurt blijven van mensen, die lijden aan infecties of besmettelijke ziekten. Ook mensen die zijn gevaccineerd tegen virussen (denk aan de Mexicaanse griep) dragen echter ziekteverwekkers bij zich en kunnen iemand met een afweerstoornis ziek maken.

Een arts kan infecties zo goed als het kan bestrijden met antibiotica of schimmeldodende medicatie. Ook preventieve (profylactische) behandeling wordt ingezet bij afweerstoornissen. Interferon wordt gebruikt voor behandeling van virale infecties en bepaalde vormen van kanker. Het is een geneesmiddel dat het immuunsysteem een boost geeft zodat het actiever gaat weken.

Ook worden in ernstige gevallen beenmergtransplantaties ingezet of wordt er gebruik gemaakt van antilichamen, geproduceerd in het lichaam van anderen (passieve immuniteit) om je natuurlijke afweersysteem een extra boost te geven.