Spataderen en steunkousen of zwangerschapspanty's

Spataderen kunnen behandeld worden door steunkousen en ter preventie van spataderen tijdens de zwangerschap, kunnen zwangerschapspanty's gebruikt worden. Mannen en vrouwen van alle leeftijden kunnen spataderen ontwikkelen. Meer vrouwen dan mannen hebben er last van. De aderwanden kunnen worden ontlast door steunkousen of spataderkousen te dragen. Deze kousen worden ook wel therapeutische elastische kousen of compressiekousen genoemd. Steunkousen verbeteren door de druk die ze uitoefenen de pompfunctie in het been en daarmee de doorbloeding. De kousen zijn verkrijgbaar in vele mogelijke uitvoeringen, kleuren, maten en sterkten.

• Spataderen
• Wie krijgen spataderen?
• Symptomen van spataderen
• Steunkousen
• Steunkousen bij lichte vorm van spataderen
• Steunkousen tijdens de zwangerschap
• Wie dragen compressiekousen?
• Soorten steunkousen
• Onderverdeling
• Vlakbrei en rondbreikousen
• Indeling naar druk
• Vergoeding van steunkousen
• Op maat gemaakte steunkousen
• Hoe steunkousen dragen?
• Aandoen van de kousen
• Dragen van kousen

Spataderen

De bloedsomloop kent twee soorten bloedvaten: slagaders en aders. Slagaders voeren zuurstofrijk bloed van het hart naar de rest van het lichaam. De bloeddruk in de slagaders is hoog en de wanden zijn dik, stevig en elastisch. Via de aders stroomt het bloed terug naar het hart. De dunwandige aders zijn voorzien van kleppen die zich openen wanneer het bloed er doorstroomt en zich vervolgens sluit na elke hartslag om te voorkomen dat het bloed terugstroomt. Wanneer zwakke of beschadigde kleppen zorgen dat het bloed niet goed meer naar boven kan stromen, blijft er steeds meer bloed in de beenaderen staan. Het bloed hoopt zich steeds meer op. Hierdoor vindt er op den duur stuwing plaats in de onderbenen. Het overtollige bloed verhoogt de druk in de ader en kan een vermoeid en pijnlijk gevoel in de benen veroorzaken (pijnlijke aders).

Cosmetisch storend
Uiteindelijk zorgt een verhoogde druk voor een vergroting van de aderen. Deze rekken uit en worden wijder. De aderen gaan kronkelen en schijnen blauw-paars door de huid. Dit worden spataderen of varices genoemd. Spataderen bevinden zich meestal in de benen. Ze geven niet altijd medische klachten, maar door de meeste mensen worden ze wel als cosmetisch storend ervaren.

Wie krijgen spataderen?

Mannen en vrouwen van alle leeftijden kunnen spataderen ontwikkelen. Meer vrouwen dan mannen hebben er last van. Met de leeftijd neemt de kans toe dat iemand spataderen krijgt. Het blijkt dat sommige mensen meer aanleg hebben voor spataderen. Lange mensen en vrouwen met overgewicht hebben meer kans op spataderen. Zwangerschap verhoogt de kans dat iemand spataderen ontwikkelt, doordat tijdens de zwangerschap hormonen ervoor zorgen dat de wand van de aderen in de benen slapper of soepeler worden. Ook zorgt een grotere bloedstroom naar en van de baarmoeder, samen met de grootte en het gewicht van de groeiende buik, voor extra druk op de aderen in de benen. Ongeveer 40% van alle zwangere vrouwen krijgen spataderen. Ten slotte lopen mensen die voor hun werk elke dag lang moet staan, meer de kans op spataderen.

Symptomen van spataderen

Spataderen hoeven geen klachten te geven. Als deze aandoening wel klachten geeft, dan begint het vaak met klachten als moeheid in de benen en dikke enkels doordat de doorbloeding van de benen achteruit gaat en lymfevocht zich ophoopt. Dit tast uiteindelijk ook de aderen en de huid aan, waar bacteriën goed kunnen gedijen. Bij een kleine wond ontstaat gemakkelijk wondroos en het gevaar van een 'open been' (ulcus cruris) ligt op de loer. Voorts bestaat de kans dat aderen ontsteken (tromboflebitis).

Steunkousen

Steunkousen bij lichte vorm van spataderen

Steunkousen, ook wel Therapeutische Elastische Kousen (TEK) of compressiekousen genoemd, kunnen uitkomst bieden. Steunkousen verbeteren door de druk die ze uitoefenen de pompfunctie in het been en daarmee de doorbloeding. Ze geven een opwaartse druk waardoor bloed en vocht richting het hart wordt gestuwd. Er zijn tegenwoordig veel attractieve steunkousen in trendy kleurtjes en met figuurtjes van kristallen Swarowski-steentjes. Deze leuke kousen zijn echter niet voor iedereen geschikt. Ze zijn alleen effectief bij lichte neiging tot oedeem en lichte spataderen. Wie veel last heeft van vocht in de benen of spataderen, moet stevige kousen dragen. Het is een fabeltje dat je van steunkousen 'luie aderen' krijgt.

Steunkousen tijdens de zwangerschap

Steunkousen tijdens de zwangerschap kunnen spataderen verminderen of voorkomen. De kousen zijn zo gebreid dat het een maximale druk op de enkels uitoefent. Deze druk loopt richting de knie allengs af. Deze kousen zijn volkomen veilig tijdens de zwangerschap. Er zijn ook zogeheten zwangerschapspanty's op de markt. Deze steunkousen hebben een drukwaarde van gemiddeld 15 – 22 mmHg (zie onder) en zijn comfortabel en trendy. De zwangerschapspanty werkt preventief tegen het ontstaan of verergeren van zwangerschapsspataderen. Het buikstuk van de zwangerschapspanty is bijzonder rekbaar.

Wie dragen compressiekousen?

De volgende mensen kunnen compressiekousen dragen:

• Mensen die risico lopen op problemen met de bloedsomloop, zoals spataderen of diabetes, of mensen met diep-veneuze trombose of DVT, ook bekend als trombosebeen.
• Mensen die net een operatie hebben ondergaan.
• Degenen die hun bed niet kunnen verlaten of moeite hebben met het bewegen van hun benen.
• Mensen die de hele dag op hun werk staan.
• Atleten.
• Zwangere vrouwen.
• Mensen die lange tijd in vliegtuigen doorbrengen, zoals piloten.

Soorten steunkousen

Onderverdeling

Steunkousen kunnen worden onderverdeeld naar vijf aspecten:

• manier van breien (vlakbrei en rondbreikousen);
• drukklasse (zie onderstaande schema);
• maat (alle mogelijke maten);
• lengte (er zijn korte kousen die tot net onder de knie reiken en er zijn lange kousen die het hele been bedekken);
• bevestiging (door middel van siliconenband, jarretelles, heupstukken of pantybroek).

Vlakbrei en rondbreikousen

Elastische kousen worden gebreid en er worden vlakbrei en rondbreikousen onderscheiden. Rondbreikousen hebben geen naden. Vlakbreikousen daarentegen hebben een naad aan de achterzijde en het breiwerk is zichtbaar. Vlakbreikousen zijn stijver en daardoor gemakkelijk aan te trekken; ze zijn exact naar maat te maken en in alle mogelijke vormen; ze zijn duurzaam en hebben daardoor een betere therapeutische werking. Rondbreikousen hebben geen naad en zijn elegant, doch er kleven ook een aantal nadelen aan: ze zijn beperkt in de omvangmaten; ze zijn dunner en daardoor veel kwetsbaarder; ze zijn lastiger aan te trekken door meer lengterek; ze zijn alleen geschikt voor minder ernstig aangedane benen.

Indeling naar druk

Zoals gezegd worden steunkousen tevens ingedeeld aan de hand van de hoeveelheid druk die op de enkel uitgeoefend wordt en die in de richting van de knie allengs afneemt. De benodigde hoeveelheid druk hangt af van de ernst van de aandoening en die is van patiënt tot patiënt anders.

(Bron: http://www.profi-leren.nl/files/hzw_dc11.pdf)

Vergoeding van steunkousen

In Nederland worden in de regel kousen in de klasse II, III en IV door de zorgverzekeraar vergoed. Klasse I-kousen worden niet vergoed omdat ze niet tot de echte therapeutische elastische kousen gerekend worden.

Op maat gemaakte steunkousen

Soms volstaat een standaard steunkous, ook wel STRUVA-steunkous genoemd, als middel zijn om je klachten aan de benen te verminderen. Je krijgt dan een recept voor de steunkousen mee, waarmee je naar de apotheek gaat. De apotheek moet de steunkousen vaak bestellen. Soms is het nodig dat je een speciale kous krijgt aangemeten door een bandagist. Deze steunkousen worden dan op maat gemaakt. Je krijgt dan van de polikliniek waar ze de maten hebben opgenomen een vergoedingsbrief mee, waarmee je naar een speciaalzaak gaat.

Hoe steunkousen dragen?

Aandoen van de kousen

Je moet er allereerst voor zorgen dat je huid goed droog is voor je je steunkousen aantrekt, aangezien een natte huid stroever is. Er zijn aantreksokken als hulpmiddel beschikbaar met open en gesloten tenen. Het dragen van rubberen huishoudhandschoenen vergemakkelijkt het aantrekken van de kousen, omdat je daardoor meer grip hebt. Zo nodig kun je een kousenhouder als hulpmiddel gebruiken die het aantrekken van de kousen vergemakkelijkt.

Je houdt de bovenkant van de kous vast en rolt deze vervolgens naar de hiel. Steek daarna de voet zo ver mogelijk in de kous. De hiel plaats je in de hak van de kous en trek daarna de kous op, en de kous over het been uit. Schuif de steunkous in gedeelten naar boven en verdeel de kous gelijkmatig over je been. Nadat de bovenkant van de kous op zijn plaats is, strijk je alle rimpels weg. De kousen mogen geen kreuken en rimpels bevatten.

Dragen van kousen

Zorg dat de steunkousen niet te lang zijn. Vouw of rol de bovenkant niet naar beneden, want daardoor kunnen ze te strak gaan zitten. Het kan bloedstromingsproblemen veroorzaken of je bloedsomloop afsnijden als een tourniquet. De kousen moet je dragen tijdens al je bezigheden zoals lopen, fietsen, werken maar ook bij het douchen. Je kunt sokken, pantoffels en schoenen dragen over compressiekousen. Vraag aan je arts hoe vaak en hoe lang je ze moet gebruiken.

Lees verder

• Spataderen behandelen volgens de VNUS Closure procedure
• Spataderen verwijderen: laseren, herstel en vergoeding
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling