Roodvonk: symptomen, besmettelijk, oorzaak en behandeling

Roodvonk: symptomen, besmettelijk, oorzaak en behandeling Roodvonk is een kinderziekte die vooral voorkomt bij kinderen vanaf 3 tot 6 jaar, maar een jonger kind, een baby, een ouder kind of volwassenen kunnen ook roodvonk krijgen. De oorzaak van roodvonk is besmetting met een bacterie: de β-hemolytische streptokok van groep A (Groep-A-streptokok; GAS). Roodvonk begint meestal met de symptomen koorts, hoofdpijn en keelpijn en kan gepaard gaan met koude rillingen, braken, buikpijn en algehele malaise. Roodvonk is een besmettelijke vlekjesziekte die veroorzaakt door dezelfde bacteriën die ook keelontsteking veroorzaken: streptokokken. De bacteriën produceren een toxine die huiduitslag veroorzaakt en 1 tot 2 dagen na het begin van de ziekte verschijnt.
Roodvonk / Bron: Estreya, Wikimedia Commons (Publiek domein)Roodvonk / Bron: Estreya, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Oorzaak van roodvonk

Roodvonk is een besmettelijke vlekjesziekte die wordt veroorzaakt door infectie met streptokokken, een veelvoorkomende bacterie die tevens andere ziekten kan veroorzaken, zoals keelontsteking, krentenbaard (impetigo) of wondroos. Het gaat om de β-hemolytische streptokok van groep A (Groep-A-streptokok; GAS).

Wie kan roodvonk krijgen?

Iedereen kan besmet raken en ziek worden als ze de ziekte nog niet hebben gehad. Roodvonk komt vooral voor bij kinderen in de leeftijd van drie tot zes jaar, maar volwassenen kunnen het ook krijgen.

Incubatietijd van roodvonk

De incubatietijd —dat wil zeggen de periode tussen de besmetting met de bacterie en de eerste verschijnselen— kan variëren van 1 tot 7 dagen. Veel mensen dragen echter streptokokken bij zich in de keel, in de neus of op de huid zonder ziek te worden.

Hoe vindt besmetting plaats?

Vanaf het moment dat iemand besmet is tot drie weken na het begin van de eerste ziekteverschijnselen, kan de patiënt andere mensen besmetten. Door niezen, hoesten of praten komen kleine speekseldruppeltjes met de bacterie in de lucht en andere mensen kunnen deze minuscule druppeltjes inademen en besmet raken. Het is zo dat niet iedereen ziek wordt na besmetting. Roodvonk is de eerste 10 dagen besmettelijk. Een patiënt die evenwel behandeld wordt met een antibioticum is na twee dagen niet meer besmettelijk.

Huiduitslag bij roodvonk / Bron: Badobadop, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Huiduitslag bij roodvonk / Bron: Badobadop, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Roodvonk symptomen

De ziekte begint meestal met koorts, hoofdpijn en keelpijn en kan gepaard gaan met koude rillingen, braken, buikpijn en algehele malaise. De bacteriën produceren een toxine die huiduitslag veroorzaakt en 1 tot 2 dagen na het begin van de ziekte verschijnt (zie foto). De uitslag verschijnt in eerste instantie op de hals en de borst, waarna het zich verspreidt over de rest van het lichaam, behalve rond de neus en mond. Het gaat meestal om kleine, felrode vlekjes en de huid met de vlekjes ziet eruit als (rood) kippenvel en voelt aan als schuurpapier. Er kunnen ook gebieden met kleine speldenknopgrote rode puntjes verschijnen, die bekend staat als petechiën. Er ontstaat een zogenaamde aardbeientong of frambozentong; de tong wordt eerst wit en na drie dagen rood, dik en bobbelig. De uitslag duurt meestal drie dagen. Na een paar weken begint vaak de huid te vervellen, vooral aan de vingers, de vingertoppen, tenen en liesstreek. De genoemde ziekteverschijnselen duren zo’n zeven tot tien dagen.

Is roodvonk gevaarlijk voor een baby?

Een baby kan ook roodvonk krijgen. In principe hoef je niets te doen als je baby roodvonk heeft. Als een zieke baby niet wil drinken (risico op uitdroging), tot de risicogroepen behoort (zie onder) of lusteloos wordt en gezwollen oogleden heeft, neem dan contact op met je huisarts voor overleg. Neem ook contact op met de huisarts als je baby na een paar weken last krijgt van pijnlijke gewrichten in combinatie met koorts en benauwdheid. Risicogroepen zijn baby's met een verminderde weerstand, afwijkingen in het keel-, neus- en oorgebied, hartafwijkingen en baby's met het syndroom van Down.

Aardbeientong bij roodvonk / Bron: Afag Azizova, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Aardbeientong bij roodvonk / Bron: Afag Azizova, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Roodvonk voorkomen

Preventieve maatregelen

‘Voorkomen is beter dan genezen‘, zo luidt een bekend spreekwoord. De beste preventiestrategieën voor roodvonk zijn hetzelfde als de standaardvoorzorgsmaatregelen tegen infecties:
  • Was regelmatig je handen met zeep, zeker na een flinke hoest- of niesbui.
  • Deel geen gebruikte gebruiksvoorwerpen, zoals drinkglazen met andere personen.
  • Wanneer je geen papieren zakdoekje bij de hand hebt, houd dan je hand voor de neus en mond of (nog beter) hoest of nies in de plooi van de elleboog om mogelijke verspreiding van bacteriën te voorkomen.
  • Na gebruik de zakdoek weggooien in een vuilnisemmer en zeker niet nogmaals gebruiken.
  • Leer kinderen ook netjes te hoesten en te niezen.
  • Als je kind roodvonk heeft, was dan zijn of haar drinkglazen, gebruiksvoorwerpen en, indien mogelijk, speelgoed in een heet sopje of in een vaatwasser.

Geen inenting

Er bestaat geen inenting tegen roodvonk.

Keel van een kind met een positieve keelkweek voor streptokokkenkeelontsteking / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Keel van een kind met een positieve keelkweek voor streptokokkenkeelontsteking / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De diagnose van roodvonk wordt gesteld op basis van de typische klinische kenmerken. Aanvullend kan er desgewenst een uitstrijkje van de keel worden afgenomen of bloedonderzoek worden verricht om de bacterie aan te tonen.

Differentiële diagnose

Roodvonk kan veel gelijkenis vertonen met tal van andere aandoeningen, zoals:

Behandeling van roodvonk

Roodvonk wordt veroorzaakt door een bacterie en kan daarom (indien nodig) worden behandeld met antibiotica. Doorgaans treedt na 24 tot 48 uur verbetering op, terwijl de meeste patiënten na een week weer volledig hersteld zijn.

Complicaties

Zeer zelden zal de bacterie zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. In dat geval kunnen complicaties ontstaan als een middenoorontsteking, sinusitis (bijholteontsteking) of glomerulonefritis (nierfilterontsteking), een aandoening waarbij filtereenheden van de nieren, de glomeruli, ontstoken raken.

Kan een kind met roodvonk naar kinderdagverblijf? / Bron: Estreya / Grook, Wikimedia Commons (GFDL)Kan een kind met roodvonk naar kinderdagverblijf? / Bron: Estreya / Grook, Wikimedia Commons (GFDL)

Kan een kind met roodvonk naar het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal of school?

Als een kind met roodvonk zich goed voelt, hoef je hem niet thuis te houden maar kan hij gewoon naar het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal of school. Een kind met roodvonk is namelijk besmettelijk vóórdat het ziek is. Het meest waarschijnlijke scenario is dat andere kinderen waarschijnlijk reeds besmet zijn met de bacterie. Thuishouden en isoleren van je kind helpt dus niet om verspreiding van roodvonk tegen te gaan. Vertel wel aan de leiding of leerkracht dat je kind roodvonk heeft (gehad), zodat andere ouders gewaarschuwd kunnen worden. Deze kunnen dan in de gaten houden of hun kind ziekteverschijnselen van roodvonk krijgt.

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Infectieziekten bij kinderen – RoodvonkStel; een kindje heeft al enkele dagen hoge koorts, klaagt over keel- en hoofdpijn, braakt veel, heeft kleine dieprode v…
Roodvonk of scarlatina: oorzaak, symptomen en behandelingRoodvonk of scarlatina: oorzaak, symptomen en behandelingRoodvonk of scarlatina is een besmettelijke infectieziekte die veroorzaakt wordt door streptokokken en gaat samen met ro…
Roodvonk (scarlatina) en angina tonsillarisBeide ziektebeelden worden veroorzaakt door de Streptococcus pyogenes, ook wel bekend onder de naam hemolytische strepto…
Help, mijn kind heeft roodvonk!Help, mijn kind heeft roodvonk!Iedereen krijgt te maken met hinderlijke virussen. Omdat jonge kinderen de benodigde antistoffen nog niet hebben krijgen…

Rodehond: symptomen, behandeling en vaccinatie bijwerkingenRodehond: symptomen, behandeling en vaccinatie bijwerkingenRodehond symptomen zijn vaak zo mild dat ze moeilijk worden opgemerkt, vooral bij kinderen. Rodehond of rubella is een r…
Zonnebrand (verbranden)Zonnebrand (verbranden)Als je verbrandt krijg je een rode pijnlijke reactie op de huid. Dit ontstaat wanneer de huid teveel UV-straling (ultrav…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Estreya, Wikimedia Commons (CC BY-2.5)
  • Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
  • J.A.H. Eekhof & A. Knuistingh Neven. Kinderkwalen. Reed Business, 2012.
  • www.rivm.nl
  • Afbeelding bron 1: Estreya, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: Badobadop, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Afag Azizova, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 4: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 5: Estreya / Grook, Wikimedia Commons (GFDL)
Reacties

C. A. Kraan, 14-05-2015
Vraag:
Stel, je bent als volwassene bij een kind geweest dat roodvonk heeft. Je wordt wel besmet, maar krijgt zelf de ziekte niet omdat je daarvoor immuun bent. Kun je dan wel anderen besmetten en zo ja, gedurende welke periode? Of kun je alleen anderen besmetten als je ziek bent geworden? Reactie infoteur, 17-05-2015
Nadat je roodvonk hebt gehad, is de kans klein om opnieuw roodvonk te krijgen. Bij roodvonk is de immuniteit niet blijvend. Als Iemand immuun is voor een ziekte, dan betekent dit dat hij de ziekte niet meer kan krijgen. Iemand met roodvonk is besmettelijk als de eerste klachten beginnen, nog voordat er vlekjes zijn. Maar iemand kan alleen ziek worden als het afweersysteem (nog) niet in actie is gekomen, doordat er geen speciaal tegen deze ziekteverwekker gemaakte wittebloedcellen in je lichaam aanwezig zijn die de ziekteverwekker herkennen en meteen antistoffen produceren om hem weg te werken. Bij immuniteit wordt de ziekteverwekker door het afweersysteem verslagen voordat hij je ziek kan maken.

Criar Anita, 22-11-2013
Beste,

is het gevaarlijk voor volwassen mensen die zouden besmet zijn met roodvonk? zo ja welk risco mensen kunnen dat op lopen?

beleefde groeten

anita criar Reactie infoteur, 23-11-2013
Wie lopen extra risico? Iedereen die de ziekte nog niet gehad heeft, kan besmet raken en ziek worden. Roodvonk komt het meest voor bij kinderen in de leeftijd van drie tot zes jaar, maar ook volwassenen kunnen de ziekte krijgen. Roodvonk kan worden behandeld met antibiotica. De meeste mensen genezen volledig. Raadpleeg de huisarts bij verschijnselen die horen bij roodvonk.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 19-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.