Het fenomeen cyanose

Cyanose ofwel blauwzucht is een verschijnsel waarbij een blauw-paarse verkleuring van de huid optreed. Hieronder zal ik dit verschijnsel verklaren en de meest voorkomende oorzaken noemen.

De verklaring

In het bloed bevinden zich talloze rode bloedcellen, die op hun beurt weer voor een groot deel bestaan uit het eiwit hemoglobine. De functie van dit eiwit is onder andere het opnemen en afgeven van zuurstof. Wanneer het bloed namelijk langs de longen komt, is de hemoglobine in staat het daar aanwezige zuurstof aan zich te binden. Als het bloed langs de longen is gekomen, bestaat het dus voor een groot deel uit zuurstofrijk hemoglobine, ook wel oxo-hemoglobine genoemd. Nu is het zo dat de kleur van het bloed bepaald wordt door ditzelfde hemoglobine eiwit. Wanneer een hemoglobine eiwit geen zuurstof aan zich heeft gebonden, heeft het een donkerrode, paarsachtige, kleur. Het geoxideerde hemoglobine vormt echter een helderrode kleur. Is het nu zo dat er per 100 ml bloed meer dan 5 gram zuurstofarme hemoglobine in het bloed aanwezig is. Dan krijgt het bloed een zodanige donkere kleur, dat dit op de huid te zien is als een cyanotische tint.

Twee soorten

We onderscheiden twee soorten cyanose, perifere en centrale cyanose.

Perfiere cyanose

Perfiere cyanose is over het algemeen het gevolg van vasoconstrictie, ofwel vaatvernauwing en statis, stilstand, van het bloed. Dit kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld kou. Wanneer er namelijk vaatvernauwing optreed, verloop de doorbloeding van het lichaam moeilijker. Vaak verminderd de doorbloeding van de extremiteiten van het lichaam, zoals vingers en tenen sterk. Er blijft daardoor ‘oude’ hemoglobine in deze lichaamsdelen zitten, terwijl dat de toevoer van ‘nieuw’ zuurstofrijk hemoglobine beperkt is. In verhouding is er meer zuurstofarm hemoglobine aanwezig dan zuurstofrijk en er ontstaat een cyanotische kleur aan het huidoppervlak. Perifere cyanose is dus vooral waar te nemen bij de extremiteiten en de aangezichtshuid. Er is dan sprake van een lokaal verlaagde zuurstofverzadiging.

Centrale cyanose

Centrale cyanose wordt daarentegen vaak veroorzaakt door een tekort aan zuurstof en treed dus meestal op bij verstikking of bijvoorbeeld verdrinking. Er is dan dus een algemeen zuurstoftekort in het lichaam en daardoor vanzelfsprekend ook een hoog gehalte aan zuurstofarm hemoglobine. Bovendien wordt centrale cyanose in de hand gewerkt door bijvoorbeeld methemoglobine. Dit is een reactieproduct van het normale hemoglobine, dat echter geen zuurstof meer kan binden. Centrale cyanose is overal op het lichaam waar te nemen. Er is dan dus sprak van een centraal verlaagde zuurstofverzadiging.

Ernstig?

Cyanose hoeft niet altijd even ernstig te zijn. Bij sommige mensen treed het ook eerder op dan bij andere. De verklaring hiervoor is dat bijvoorbeeld mensen met bloedarmoede al zo weinig hemoglobine in hun bloed hebben, dat het bijna onmogelijk is om 5 gram zuurstofarm hemoglobine per 100 ml bloed te genereren, doordat er dus al nauwelijks 5 gram hemoglobine aanwezig is. Terwijl dat het bij mensen met bloedrijkdom juist heel makkelijk is om 5 gram zuurstofarm hemoglobine per 100 ml te creëren. Doordat er in verhouding heel veel hemoglobine aanwezig is. Cyanose treedt bij sommige mensen dus al heel snel op.