Borstkanker mannen: symptomen, oorzaak en behandeling

Borstkanker bij mannen komt niet vaak voor. Borstkanker bij mannen symptomen zijn onder meer onderhuidse knobbeltjes en veranderingen aan de tepel of borsthuid. Meestal zal een man bij toeval een knobbeltje in zijn borst of een knobbeltje onder zijn tepel ontdekken. Overigens is het normaal dat jongens tijdens de puberteit tijdelijk last kunnen krijgen van vergroting van de borst (gynecomastie). Gynecomastie tijdens de adolescentie verdwijnt normaal gesproken na maximaal twee jaar. Het zijn dus niet alleen vrouwen, maar ook mannen die borstkanker kunnen krijgen, ofschoon dat zeer zelden gebeurt. Het treft meestal mannen tussen 60 - 70 jaar. Risicofactoren voor borstkanker bij mannen zijn onder meer blootstelling aan straling, een familiegeschiedenis van borstkanker en een hoger oestrogeenspiegel, dat kan optreden bij ziekten zoals levercirrose of het Syndroom van Klinefelter.

• Borstkanker bij mannen
• In het borstweefsel
• Vooral bij oudere mannen
• Diagnose in een vroeg stadium
• Hoe vaak komt borstkanker bij mannen voor?
• Zeldzame aandoening
• Aantal mannen met borstkanker neemt toe
• Soorten borstkanker bij mannen
• Meest voorkomende soorten
• Ziekte van Paget
• Oorzaken en risicofactoren van borstkanker bij mannen
• Blootstelling aan radioactieve straling
• Verhoogde oestrogeenspiegel
• Erfelijke aanleg / familiale voorgeschiedenis
• Symptomen van borstkanker bij de man: onderhuidse knobbeltjes en veranderingen aan de tepel of borsthuid
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van borstkanker bij mannen

Borstkanker bij mannen

In het borstweefsel

Borstkanker bij mannen kan optreden in het borstweefsel van mannen. Hoewel borstkanker meestal wordt gezien als een typische vrouwelijke ziekte, kan het evenzogoed bij mannen optreden doch wel in mindere mate.

Vooral bij oudere mannen

Borstkanker bij mannen komt het meest voor bij oudere mannen, hoewel mannen borstkanker kunnen krijgen op elke leeftijd. Mannen die te horen krijgen dat ze 'vrouwenkanker' hebben, kunnen als gevolg daarvan allerlei psychische problemen krijgen. Uit een artikel in het Amerikaanse tijdschrift Cancerworld blijkt dat mannen naast angstgevoelens, stigmatisering en depressie ervaren, en dat kwam tot uiting in hoe ze zich gedragen. Op een zonnige dag doen ze bijvoorbeeld hun T-shirt niet uit, terwijl ze dat voorheen wel deden. Veel mannen waren gestopt met zwemmen en erover praten met hun omgeving durven ze niet.[1]

Diagnose in een vroeg stadium

Mannen die in een vroeg stadium worden gediagnosticeerd met borstkanker, hebben een goede kans op genezing. Nog steeds stellen veel mannen een bezoek aan de (huis)arts uit, als ze ongewone tekenen of symptomen signaleren, zoals een knobbeltje in de borst. Ten eerste weten veel mensen niet dat ook mannen borstkanker kunnen krijgen. Daar komt bij dat het voor een man ook niet meevalt te accepteren dat hij borstkanker zou kunnen hebben, aangezien deze ziekte wordt gezien als een typische vrouwenziekte. Ook artsen zijn vaak onvoldoende alert op de mogelijkheid van borstkanker bij mannen, waardoor de mannenborst bijna nooit wordt onderzocht op de aanwezigheid van onregelmatigheden.

Hoe vaak komt borstkanker bij mannen voor?

Zeldzame aandoening

Borstkanker bij mannen is een zeldzame aandoening, goed voor slechts ongeveer 1% van alle borstkankers. Borstkanker komt 150-200 keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. In Nederland krijgen momenteel jaarlijks tussen de 80-100 mannen te horen dat zij borstkanker hebben. Dat is ongeveer 1 op de 100.000 mannen. Slechts 0,2% van alle vormen van kanker bij mannen betreft borstkanker. Bij vrouwen is dat maar liefst 31%.

Aantal mannen met borstkanker neemt toe

De meeste gevallen van mannelijke borstkanker worden geconstateerd bij mannen in de leeftijd van 60 tot 70 jaar, maar de aandoening kan zich ontwikkelen bij mannen van alle leeftijden. Bij mannen is borstkanker een zeldzame ziekte. Maar het aantal mannen met borstkanker neemt de laatste jaren wel toe. Zo bedroeg in 1989 het absoluut aantal nieuwe gevallen van borstkanker 39 en in 2008 was dat aantal gestegen naar 92.[2] In 2020 was dat gestegen naar ruim 130 diagnoses per jaar is.[3]

Soorten borstkanker bij mannen

Meest voorkomende soorten

De meest voorkomende soorten borstkanker die bij vrouwen voorkomen, worden ook bij mannen aangetroffen, te weten:

• Ductaal carcinoma in situ (DCIS): dit is een voorstadium van borstkanker die uitgaat van de melkgangetjes;
• Lobulair carcinoma in situ (LCIS): welke ontstaat in een melkklier en zich niet verder verspreidt;
• Invasief ductaal carcinoom: de kanker kan zich verspreiden en is ontstaan in een melkgang van de borst;
• Invasief lobulair carcinoom: abnormale cellen in de melkklieren die zich verder verspreiden.

Invasief lobulair carcinoom is zeer zeldzaam bij mannen, aangezien zij meestal slechts weinig lobulair weefsel hebben. LCIS is zeer zeldzaam bij mannen, omdat zij normaal gesproken slechts weinig klierweefsel hebben. In grofweg acht van de tien gevallen gaat het bij mannen om invasief ductaal carcinoom.

Ziekte van Paget

Ziekte van Paget is een zeldzame vorm van borstkanker. Symptomen van de ziekte van Paget aan de tepel zijn onder meer een eczeemachtige, jeukende, rode uitslag op de tepel en omgeving. Bij de ziekte van Paget is de tepel en de tepelhof aangedaan. Bij mannen komt de ziekte van Paget zeer zelden voor, doch verhoudingsgewijs komt de ziekte van Paget meer bij mannen dan bij vrouwen voor.

Oorzaken en risicofactoren van borstkanker bij mannen

Net als bij borstkanker bij vrouwen, is over de oorzaak van borstkanker bij mannen anno 2024 nog lang niet alles bekend. Zowel milieu-invloeden als genetische (erfelijke) factoren lijken een rol te spelen in de ontwikkeling ervan. De volgende risicofactoren voor de ontwikkeling van borstkanker bij mannen zijn geïdentificeerd:

Blootstelling aan radioactieve straling

Zo hebben mannen die eerder radiotherapie hebben ondergaan voor de behandeling van kwaadaardige tumoren in de borst (bijvoorbeeld de ziekte van Hodgkin met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), een verhoogd risico op de ontwikkeling van borstkanker.

Verhoogde oestrogeenspiegel

Mannen produceren normaal gesproken kleine hoeveelheden van het vrouwelijke hormoon oestrogeen, maar door bepaalde omstandigheden kunnen er abnormaal hoge niveaus van oestrogeen bij mannen aanwezig zijn. Het blijkt dat een hoog niveau van oestrogeen het risico voor de ontwikkeling van borstkanker bij mannen vergroot. De meerderheid van de borstkankers bij mannen zijn oestrogeenreceptor-positief, dat wil zeggen dat oestrogeenreceptor-positieve tumoren een oestrogeenreceptor hebben waardoor ze gevoelig zijn voor oestrogenen die zich in het lichaam bevinden. Dit houdt in dat ze groeien als reactie op stimulatie met oestrogeen.

Twee omstandigheden waarin mensen abnormaal hoge niveaus van oestrogeen ontwikkelen waarbij er borstvergroting kan ontstaan, zijn het Syndroom van Klinefelter of klinefeltersyndroom en levercirrose.

Het Klinefeltersyndroom is een erfelijke aandoening bij de man, waarbij hij in zijn cellen ten minste één extra vrouwelijke X-chromosoom te veel heeft, wat resulteert in een abnormale geslachtschromosoom make-up van XXY in plaats van de normale mannelijke XY. Ongeveer een derde van de patiënten heeft borstvorming (gynecomastie) en daardoor een 50 keer hoger risico op borstkanker dan normaal.

Levercirrose kan het gevolg zijn van vrijwel elke chronische leverziekte. De meest voorkomende oorzaken in Nederland zijn chronische hepatitis B en hepatitis C, chronisch alcoholmisbruik (alcoholische hepatitis) en NASH (Non Alcoholic Steato-Hepatitis). Mannen met levercirrose hebben een verhoogd oestrogeenspiegel en ten gevolge daarvan een verhoogd risico op het ontwikkelen van borstkanker.

Erfelijke aanleg / familiale voorgeschiedenis

Epidemiologische studies hebben aangetoond dat mannen die meerdere vrouwelijke familieleden met borstkanker hebben, een verhoogd risico voor de ontwikkeling van deze ziekte hebben. In het bijzonder mannen die mutaties in het erfelijke borstkankergeassocieerde BRCA-2 gen hebben, lopen risico. Een afwijking in dit gen houdt een sterk verhoogd risico in op het ontwikkelen van borstkanker. Een ander frequent borstkankergen is BRCA1.

Symptomen van borstkanker bij de man: onderhuidse knobbeltjes en veranderingen aan de tepel of borsthuid

De volgende klachten en symptomen kunnen zich voordoen bij borstkanker:

• Bij 70 tot 90% van de patiënten treedt een niet-pijnlijk gezwel op, te herkennen als een onderhuids knobbeltje of knobbel in de borst. De gemiddelde grootte van borstkanker bij mannen wanneer het voor het eerst ontdekt wordt, is ongeveer 2,5 cm in doorsnede.
• Een vroeg symptoom bij 80% van de patiënten is afscheiding uit de tepel. Het kan gaan om bloederige of ondoorzichtige afscheiding uit de tepel.
• Bij ongeveer 20% van de patiënten doen zich afwijkingen aan de tepel of de tepelhof voor. Hierbij kan gedacht worden aan de tepel die zich terugtrekt of naar binnendraait, het ontstaan van rimpeling, kuiltjes, roodheid, schilfering of verzwering van de huid.
• Uitgezaaide borstkanker naar de botten kan botpijn produceren.
• Gevorderde borstkanker kunnen ook symptomen veroorzaken die zich bij vele kankersoorten voordoen, zoals algehele malaise, zwakte en gewichtsverlies.

Onderzoek en diagnose

Mammografie is een belangrijke onderzoeksmethode om borstkanker op te sporen. Een mammogram is een röntgenfoto van de borsten. Bij mannen is het onderzoek technisch moeilijker uit te voeren, vanwege de kleine(re) afmetingen van de mannenborst. Echografie - een onderzoek waarbij door middel van hoogfrequentie geluidsgolven beelden van organen worden gecreëerd - kunnen ook worden gebruikt in het onderzoek van de borstafwijking. Voorts zullen weefselmonsters verkregen door biopsie, worden afgenomen voor onderzoek.

Behandeling van borstkanker bij mannen

Behandeling van borstkanker bij mannen bestaat in het overgrote deel van de gevallen uit een mastectomie, dat is een operatie om de borst te verwijderen. Andere behandelingen omvatten bestraling, chemotherapie en/of hormonale therapie.

Noten:

1. Jim Boumelha: A man with a woman's cancer - How can we do better for male breast cancer patients?; www.cancerworld.org
2. Cijfers borstkanker (prevalentie, incidentie en sterfte) uit de VTV 2010; Nationaal Kompas Volksgezondheid; www.nationaalkompas.nl
3. IKNL. Borstkanker bij mannen: zeldzaam, maar aantal patiënten neemt toe. https://iknl.nl/nieuws/2020/borstkanker-bij-mannen-zeldzaam,-maar-aantal-patie (ingezien op 16-10-2022)

Lees verder

• Borstkanker: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Tepelafscheiding: oorzaken vocht, bloed of etter uit tepel
• Kanker voorkomen: preventie door gezonde leefstijl & voeding
• Longkanker: symptomen, oorzaak, stadium en behandeling
• Gynaecomastie (grote borsten) jongens en mannen: operatie