Voetschimmel (tinea pedis): symptomen, oorzaak & behandeling

Voetschimmel (tinea pedis): symptomen, oorzaak & behandeling Voetschimmel symptomen zijn nattende schilferende plekken tussen de tenen, soms met pijnlijke kloofjes. Ook treedt er bij voetschimmel vaak jeuk en/of branderigheid op. Voetschimmel is een hinderlijke, veel voorkomende huidinfectie. Voetschimmel of tinea pedis wordt veroorzaakt door een schimmel. De meeste mensen met voetschimmel hebben helemaal geen symptomen en weten niet eens dat ze een infectie hebben. Voetschimmel kan op een aantal verschillende manieren worden behandeld, onder meer met een crème of een zalf. De diagnose voetschimmel is door de huisarts vaak op à vue te stellen, al voert de arts mogelijk verdere onderzoeken uit. De huisarts zal een anti-schimmelmiddel voorschrijven om voetschimmel mee te behandelen. Daarnaast staat vele zelfzorgmaatregelen tot je beschikking om voetschimmel te bestrijden. Zo is het belangrijk dat je goed ventileren schoenen en sokken draagt. Wissel ook dagelijks van schoenen. Met deze en andere tips voorkom je dat je weer voetschimmel krijgt.
Voetschimmel / Bron: Ellington, Wikimedia Commons (Publiek domein)Voetschimmel / Bron: Ellington, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Wat is voetschimmel?

Voetschimmel is een veel voorkomende huidinfectie, die wordt veroorzaakt door - het woord zegt het al - een schimmel. Bij voetschimmel gaat het in vrijwel alle gevallen om twee soorten schimmels: Trichophyton rubrum en Trichofyton mentagrophytes. Wanneer de voeten langdurig vochtig en warm zijn en geïrriteerd raken, kunnen schimmels goed gedijen en de hoornlaag van de opperhuidhuid infecteren. Schimmelinfecties kunnen bijna overal op het lichaam voorkomen, met inbegrip van de hoofdhuid, romp, ledematen (armen en benen), handen, voeten, nagels, vagina, mond en lies. In dit artikel wordt voetschimmel besproken.

Hoe vaak komt schimmel aan de voet voor?

Voetschimmel is een courante aandoening. Het blijkt dat zeker 10% van de bevolking er last van heeft en van de volwassenen zelfs 20%. Tot 70% van de bevolking heeft op enig moment tijdens hun leven last van voetschimmel.

Voetschimmel symptomen

De meeste mensen met voetschimmel hebben helemaal geen symptomen en weten niet eens dat ze een infectie hebben. Velen denken dat ze gewoon een droge huid op hun voetzolen hebben. Veelvoorkomende symptomen van voetschimmel die al of niet in combinatie kunnen voorkomen, zijn:
  • Verschillende niveaus van jeuk en/of branderigheid.
  • Nattende schilferende plekken tussen de tenen, soms met pijnlijke kloofjes. Dit wordt ook wel 'zwemmerseczeem' genoemd. Vooral de ruimte tussen de 4e en 5e teen is vaak aangedaan.
  • Schilfering en roodheid van (grote delen van) de voetzolen en van de voetranden.
  • Roodheid, jeukende blaasjes (jeukende voeten), of verweking van de huid.
    Schimmelnagel / Bron: Istock.com/BrantLeeMediaSchimmelnagel / Bron: Istock.com/BrantLeeMedia
  • Soms gaat voetschimmel gepaard met een gele verkleuring en brokkelig worden van de nagels, oftewel schimmelnagels, ook wel 'onychomycose' genoemd.

Complicaties van schmmel aan de voet

Een onbehandelde voetschimmel kan blaren en kloofjes veroorzaken. Dit kan weer leiden tot ernstige bacteriële infecties. Bij sommige vormen van voetschimmel, kunnen de nagels worden besmet. Bij een onbehandelde schimmelnagel kan ook de aangetaste nagelplaat toegankelijk worden voor bacteriën. Als er een groene of zwarte verkleuring optreedt, is er een zogeheten superbacterie in het spel, de pseudomonas aeruginosa. Die is in ziekenhuizen berucht omdat hij resistent is tegen de meeste soorten antibiotica en in staat is het hoofd te bieden aan ongunstige omstandigheden. De medicinale honingzalf Mesitran kan deze bacterie echter wel de baas, zo blijkt uit onderzoek en uit de praktijk.

Voetschimmel waarbij de nagels ook zijn aangetast / Bron: John Orsbun/Shutterstock.comVoetschimmel waarbij de nagels ook zijn aangetast / Bron: John Orsbun/Shutterstock.com

Voetschimmel besmettelijk

Sommige mensen kunnen gevoeliger zijn voor de schimmel dan anderen. De exacte oorzaak van deze predispositie of gevoeligheid voor schimmelinfecties is onbekend. Sommige mensen lijken gewoon meer vatbaar voor schimmelinfecties van de huid dan anderen. Voetschimmel komt vaak voor in een vochtige, warme omgeving, zoals openbare zwembaden, kleedkamers en yoga-studiovloeren.

Waar gedijen schimmels goed?
Schimmels gedijen zoals gezegd goed in een vochtige en warme omgeving. Schimmelgroei wordt bevorderd door transpirerende voeten in combinatie met slecht ventilerende schoenen en sokken. In douche- en kleedruimten van zwembaden en sportaccommodaties zullen schimmelsporen in het algemeen ruimschoots aanwezig zijn, aangezien er altijd wel mensen rondlopen die voetschimmel hebben. Het is immers een veelvoorkomende aandoening. Het dragen van badslippers, alsmede het goed afdrogen van de voeten en dan vooral van de ruimten tussen de tenen, kunnen een infectie met voetschimmel voorkomen. Doch contact met schimmels is nooit geheel te vermijden.

Risicofactoren

Voetschimmel is besmettelijk, maar sommige mensen zijn er vatbaarder voor dan anderen. Gevoeligheid kan toenemen met het ouder worden. Deskundigen weten niet precies waarom sommige mensen meer kans hebben om het te krijgen. Nadat je voetschimmel hebt gehad, heb je meer kans om het weer te krijgen. Dat staat buiten kijf.

Vaak wordt er onderscheid gemaakt tussen veranderbare en niet-veranderbare risicofactoren.

Risicofactoren je niet kunt veranderenRisicofactoren die je kunt veranderen
Mannen zijn gevoeliger voor voetschimmel dan vrouwen.Er niets aan doen dat je voeten vochtig blijven. Verzuimen om hierin maatregelen te treffen.
Eerder voetschimmel hebben gehad, maakt je vatbeerder voor schimmelinfecties.Het dragen van strakke, slecht geventileerde schoenen.
Een verzwakt immuunsysteem (als gevolg van aandoeningen zoals diabetes of kanker).Het gebruik van openbare douches of kleedkamers zonder het dragen van een badslippers.
Wonen in een warm, vochtig klimaat.Het doen van activiteiten waarbij je gedurende langere tijd in het water verblijft.
Voetschimmel komt vaker voor bij oudere volwassenen. Kinderen krijgen het zelden.

Wanneer de huisarts raadplegen bij voetschimmel?

Maak in de volgende gevallen een afspraak met je huisarts:
  • Wanneer de voetschimmel gepaard gaat met ernstige nattende, schilferende plekken tussen de tenen met blaren;
  • Als je last krijgt van pijnlijke kloofjes
  • Wanneer er tekenen zijn van een bacteriële infectie, waaronder:
    • Toename van pijn, zwelling, roodheid, gevoeligheid, of warmte.
    • Onderhuids rode, onregelmatige, warme gevoelige strepen vanaf het aangedane gebied.
    • Pusafscheiding.
    • Koorts zonder andere oorzaak.
  • De schimmelinfectie lijkt zich uit te breiden.
  • Je hebt diabetes of ziekten die samenhangen met een slechte bloedsomloop en je krijgt voetschimmel. Diabetici hebben een verhoogd risico op een ernstige bacteriële infectie van de voet en been als ze voetschimmel hebben.
  • Wanneer je symptomen niet verbeteren na 2 weken behandeling of na 4 weken behandeling met een vrij verkrijgbaar schimmeldodende zalf of crème

Huisarts onderzoekt voet op de aanwezigheid van voetschimmel / Bron: Alexander Raths/Shutterstock.comHuisarts onderzoekt voet op de aanwezigheid van voetschimmel / Bron: Alexander Raths/Shutterstock.com

Diagnose en onderzoek

Anamnese en lichamelijk onderzoek

In de meeste gevallen kan de huisarts de diagnose voetschimmel (medische term: 'tinea pedis') à vue stellen. Dus door te kijken naar je voet. De huisarts zal ook vragen aan je stellen over je klachten en of je bekend bent met schimmelinfecties.

Vervolgonderzoek

Als de symptomen ongebruikelijk zijn of als een eerdere infectie niet goed heeft gereageerd op de behandeling, kan de huisarts een huid- of nagelmonster nemen door zachtjes wat huid of nagel weg te krassen met een mesje of de rand van een microscoopglaasje. of door het afknippen van een stukje nagel. De huid- en nagelmonsters worden met behulp van laboratoriumtests onderzocht. Een KOH-preparaat (kaliumhydroxide) wordt gebruikt voor de directe vaststelling van schimmelinfecties van de huid en een schimmelkweek kan worden ingezet om het soort schimmel te identificeren. In zeldzame gevallen zal een huidbiopsie worden gedaan door het verwijderen van een klein stukje huid die vervolgens wordt bekeken onder een microscoop.

Differentiële diagnose

Er zijn een aantal aandoeningen die qua verschijningsvorm veel gelijkenis kunnen vertonen met voetschimmel. Deze moeten daarom bij het stellen van de juiste diagnose, door de huisarts worden uitgesloten:

Voetschimmel behandeling en tips

Voetschimmel kan op een aantal verschillende manieren worden behandeld:
  • lokale behandeling met een crème of zalf;
  • systemische behandeling met pillen;
  • ajoen-gel;
  • een dagelijks soda badje; en
  • andere maatregelen.

Voetschimmel behandelen met zalf / Bron: Voyagerix/Shutterstock.comVoetschimmel behandelen met zalf / Bron: Voyagerix/Shutterstock.com

Plaatselijke of lokale behandeling voetschimmel

Crème of zalf

Voetschimmel wordt normaal gesproken behandeld met een crème of een zalf, die vaak zonder recept verkrijgbaar is bij een apotheek of drogist. De crème of een zalf moet je vaak twee keer per dag aanbrengen op de aangedane huid. De werkzame bestanddelen hebben een schimmeldodend of groeiremmend effect. Het is raadzaam de behandeling nog enige tijd voort te zetten nadat de huidafwijkingen zijn verdwenen. De behandeling mag niet onderbroken worden.

Lamisil Once

Er zijn in de praktijk goede ervaringen opgedaan met Lamisil Once, een middel met het schimmeldodende terbinafine, dat zonder recept verkrijgbaar is. Met dit middel ben je met slechts één behandeling van je voetschimmel af. Sommige mensen beschouwen dit als het beste middel om van je voetschimmel af te komen. De geloplossing smeer je eenmalig op beide voeten en een uniek filmlaagje zorgt vervolgens tot 13 dagen lang voor een effectieve behandeling. Het is verstandig om tevens een poeder waarin een antischimmelmiddel is verwerkt te gebruiken. Deze poeder kan op de voeten en in de schoenen en sokken worden gestrooid. Gewoonlijk verdwijnen de klachten en symptomen na zo'n drie tot vier weken behandeling.

Eerst loszittende huidschilfers verwijderen

Voordat een crème of een zalf op de aangedane plekken wordt aangebracht, moet eerst de huid gewassen worden waarbij loszittende huidschilfers worden verwijderd. Na het wassen en voordat de zalf wordt aangebracht, moeten de voeten goed worden afgedroogd. Wat ook kan helpen is dagelijks de voeten deppen met azijn en vervolgens niet afdrogen maar aan de lucht laten drogen. Breng daarna de crème of zalf aan. Vooral appelazijn bestrijdt voetschimmel en kalknagels effectief.

Systemische behandeling met orale middelen

Bij hardnekkige of resistente gevallen van voetschimmel, kan behandeling met speciale pillen uitkomst bieden.

Behandeling voetschimmel met knoflook (ajoen-gel)

Onderzoek suggereert dat voetschimmel reageert op behandeling met een knoflook gel dat ajoen (een chemische stof in knoflook) bevat, welke plaatselijk wordt aangebracht. Ajoen bestaat uit een verbinding van allicine en het enzym allinase en heeft een schimmelwerende werking. Een knoflook gel met een hogere concentratie van ajoen (1%) is nodig om effectief te zijn tegen voetschimmel. Knoflook gel met 1% ajoen lijkt ongeveer net zo effectief te zijn tegen voetschimmel als het medicijn Lamisil.¹

Voetschimmel en soda

Maak dagelijks een badje met warm water, doe er een paar scheppen soda bij en ga dan gedurende 10 minuten met je voeten in het badje. Daarna voeten droog deppen en insmeren met crème of zalf.

Gebruik altijd een schone handdoek / Bron: Pexels, PixabayGebruik altijd een schone handdoek / Bron: Pexels, Pixabay

Voetschimmel voorkomen

De volgende maatregelen kunnen voetschimmel helpen voorkomen:
  • Koop schoenen van leer of een ander ademend materiaal.
  • Draag bij voorkeur open schoenen.
  • Draag goed absorberende sokken. Sokken van katoen hebben de voorkeur.
  • Was sokken regelmatig.
  • Wissel dagelijks van schoenen, zodat schoenen goed kunnen ventileren.
  • Droog de voeten goed af na baden, douchen of zwemmen met een schone handdoek. Vooral het gebied tussen de tenen moet goed worden afgedroogd.
  • Gebruik bij (sterk) transpirerende voeten een drogende poeder.
  • Loop in openbare douchegelegenheden op badslippers.
  • Aangezien een schimmelinfectie erg besmettelijk is, moeten handdoeken, washandjes en sokken op ten minste 60 graden gewassen worden teneinde de schimmel te doden.

Prognose en vooruitzichten

Hoe voetschimmel zich ontwikkelt en hoe goed het reageert op de behandeling, is afhankelijk van het type voetschimmel dat je hebt. Ook hangt het af van de mate waarin je therapietrouw bent en volgens voorschrift de zalf, poeder of pillen gebruikt, alsmede de maatregelen die je treft om voetschimmel in te dammen, zoals goed schoeisel.

Kans op herhaling
Alle soorten voetschimmel kunnen worden behandeld, maar de symptomen keren vaak terug na de behandeling. Het risico dat voetschimmel terugkeert, wordt vergroot door de volgende factoren:
  • Je neemt geen preventieve maatregelen en je wordt opnieuw blootgesteld aan schimmels;
  • Je hebt het antischimmelmiddel niet gebruikt volgens voorschrift (bijvoorbeeld niet lang genoeg doorgegaan met smeren omdat je dacht dat de schimmel weg was), waardoor de schimmels niet volledig is uitgeroeid en weer de kop op kan steken;
  • De schimmels zijn niet volledig gedood, zelfs na de behandeling (in dat geval is een zwaardere behandeling nodig, vraag de huisarts om advies);
  • Ernstige infecties die plotseling verschijnen en terug blijven komen, kunnen leiden tot een langdurige infectie.

Noot:
  1. Ledezma E, Marcano K, Jorquera A, De Sousa L, Padilla M, Pulgar M, Apitz-Castro R. Efficacy of ajoene in the treatment of tinea pedis: A double-blind and comparative study with terbinafine. J Am Acad Dermatol 2000; 43:829-832

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Voetschimmel is een hardnekkige kwaalVoetschimmel is een hardnekkige kwaalVoetschimmel wordt ook wel zwemmerseczeem genoemd, omdat veel mensen met de schimmel besmet raken als ze in een zwembad…
Voetschimmel; van oorzaak tot behandelingVoetschimmel; van oorzaak tot behandelingIedereen kan er last van hebben. Voetschimmel, vaak ook wel zwemmerseczeem genoemd. Voetschimmel is geen eczeem, maar we…
Wat je kunt doen tegen voetschimmelVoetschimmel is een irriterende en soms pijnlijke schimmelinfectie in de meest donkere en vochtige plekjes tussen de ten…
Last van voetschimmel?Last van voetschimmel?Voetschimmel is een vervelende kwaal die je snel kan oplopen in bijvoorbeeld zwembaden etc. Gelukkig is deze kwaal goed…

Carpaal Tunnel Syndroom: Symptomen, oorzaken en behandelingWat is het Carpaal Tunnel Syndroom of Carpale Tunnel Syndroom? Wat zijn de oorzaken van deze vervelende aandoening, die…
Chlamydia (SOA)Chlamydia is een seksueel overdraagbare aandoening die bij vrouwen kan leiden tot onvruchtbaarheid en dus is het erg bel…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Antonio Gravante/Shutterstock.com
  • Emedicine.medscape.com. Tinea Pedis Differential Diagnoses. http://emedicine.medscape.com/article/1091684-differential-diagnoses (ingezien op 17-10-2016)
  • Everdingen, Jannes J.E. van, (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
  • Ford, D.H., J.P. Schadé, J. Tomson: Het grote medische handboek; Rebo Productions, Lisse, 2009.
  • Ledezma E, Marcano K, Jorquera A, De Sousa L, Padilla M, Pulgar M, Apitz-Castro R. Efficacy of ajoene in the treatment of tinea pedis: A double-blind and comparative study with terbinafine. J Am Acad Dermatol 2000; 43:829-832
  • WebMD. Athlete's Foot - What Increases Your Risk. http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/tc/athletes-foot-what-increases-your-risk (ingezien op 17-10-2016)
  • WebMD. Athlete's Foot - When To Call a Doctor. http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/tc/athletes-foot-when-to-call-a-doctor (ingezien op 17-10-2016)
  • WebMD. Athlete's Foot - Exams and Tests. http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/tc/athletes-foot-exams-and-tests (ingezien op 17-10-2016)
  • WebMD. Athlete's Foot - What Happens. http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/tc/athletes-foot-what-happens (ingezien op 17-10-2016)
  • Afbeelding bron 1: Ellington, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/BrantLeeMedia
  • Afbeelding bron 3: John Orsbun/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Alexander Raths/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 5: Chalco, Wikimedia Commons (GFDL)
  • Afbeelding bron 6: Voyagerix/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 7: Pexels, Pixabay
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 24-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 16
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.