Buikgriep: symptomen, oorzaak, behandeling en preventie

Buikgriep: symptomen, oorzaak, behandeling en preventie Buikgriep symptomen ontwikkelen zich vaak binnen enkele uren. Buikgriep symptomen in 2024 zijn: (hevige) buikkrampen, maagpijn, misselijkheid, braken (overgeven) en diarree. Andere klachten zijn: koorts, hoofdpijn en gezwollen lymfeklieren, afhankelijk van de aard van de infectie. Er wordt vaak gesproken van 'buikgriep', maar het is geen medische diagnose. De juiste medische term voor buikgriep is gastro-enteritis (maag-darmfinfectie). Een milde buikgriep gaat gewoonlijk vanzelf over, dus zonder behandeling. Bij ernstige dan wel aanhoudende klachten, is het raadzaam contact op te nemen met de huisarts. De arts kan zo nodig bij bewezen bacteriële gastro-enteritis medicijnen voorschrijven, zoals een antibioticum. Ook kan hij medicatie voorschrijven om diarree of braken tegen te gaan. En wat kun je het beste bij buikgriep eten en drinken?
Veelgestelde vragen
Hoelang ben je besmettelijk als je buikgriep hebt?
De meest voorkomende oorzaak van buikgriep is het norovirus. Het heeft een incubatietijd van ongeveer 12 - 48 uur en kan ervoor zorgen dat je besmettelijk bent tijdens de incubatietijd en zolang het virus nog net is verdwenen (meestal ongeveer drie dagen nadat de symptomen zijn gestopt, maar soms tot twee weken).
Wat kun je doen tegen buikgriep?
Bij buikgriep moet je veel drinken, zoals heldere bouillon of thee. Langzame slokjes helpen om vocht binnen te houden.
Wat kan ik eten bij buikgriep?
Begin geleidelijk aan flauw, gemakkelijk verteerbaar voedsel te eten, zoals crackers, toast, bananen, rijst en kip. Vermijd bepaalde voedingsmiddelen en stoffen totdat je je beter voelt, zoals zuivelproducten, cafeïne, alcohol, nicotine en vette of sterk gekruide voedingsmiddelen.

Buikgriep / Bron: Leszek Glasner/Shutterstock.comBuikgriep / Bron: Leszek Glasner/Shutterstock.com

Buikgriep of gastro-enteritis

Maag-darminfectie

Buikgriep is geen medische diagnose, maar is een populaire term die verwijst naar de aandoening gastro-enteritis, een ontsteking van de maag en darmen (het maag-darmkanaal), meestal ten gevolge van een infectie. Buikgriep wordt soms ook wel maaggriep genoemd. Gastro-enteritis kan worden veroorzaakt door besmetting met een virus, bacteriën, parasieten in bedorven voedsel of vervuild water, maar het kan ook een andere oorzaak hebben zoals lactose-intolerantie, het onvermogen de melksuiker lactose te verteren, als gevolg waarvan darmklachten ontstaan.

Buikgriep is geen 'griep'

Gastro-enteritis is dus geen griep. Influenza (griep) is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Griep gaat vaak gepaard met klachten als moeheid, koude rillingen, koorts, misselijkheid, hoofdpijn, (spier)pijn, keelpijn en algehele malaise. Meer ernstige gevallen van influenza kunnen leiden tot levensbedreigende ziekten zoals een longontsteking.

Misselijkheid / Bron: Istock.com/CentralITAllianceMisselijkheid / Bron: Istock.com/CentralITAlliance

Oorzaken buikgriep

Virus of bacterie

Buikgriep of gastro-enteritis kent vele oorzaken, maar de meest voorkomende oorzaak is een infectie met een virus of bacterie, welke een ontsteking aan het slijmvlies van maag en darmen veroorzaakt. Het Norovirus veroorzaakt ongeveer 50% tot 70% van alle gastro-enteritis bij volwassenen. Het Rotavirus is een veel voorkomende oorzaak van diarree bij baby's, wat uitdroging tot gevolg kan hebben. Als een bacterie de boosdoener is, dan betreft het vaak de Staphylococcus: een frequente oorzaak van diarree en buikkrampen. Een Staphylococcen-voedselvergiftiging treedt vaak acuut op. Courante symptomen zijn misselijkheid, braken, kokhalzen, buikkramp en algehele uitputting. In ernstigere gevallen van voedselvergiftiging treden ook verschijnselen als spierkramp en hoofdpijn en tijdelijke veranderingen in bloeddruk en hartslag op. De bacterie Escherichia coli is een andere veelvoorkomende veroorzaker van voedselvergiftiging.

Andere oorzaken van buikgriep

Andere oorzaken van gastro-enteritis variëren sterk, zoals parasieten, toxines, voedselallergieën en medicijnen. De meest betrokken parasieten zijn Cryptosporidium en Giardia. Giardiasis komt bijna overal voor en de infectie kan chronisch worden en leiden tot een malabsorptie, waarbij de voedingsstoffen uit de voeding niet of onvoldoende vanuit de dunne darm in de bloedbaan worden opgenomen. Giardiasis wordt veelal verkregen door transmissie van persoon tot persoon, zoals in de kinderopvang of school, of van besmet water. Cryptosporidium parvum veroorzaakt de klachten:
  • waterige diarree;
  • buikkrampen;
  • misselijkheid en braken.

Risicofactoren en -groepen van buikgriep

Risicogroepen

Gastro-enteritis treedt over de hele wereld op en het treft mensen van jong tot oud. Mensen die meer vatbaar zijn voor gastro-enteritis, zijn onder meer:
  • Jonge kinderen. Kinderen in kinderopvang of basisscholen kunnen bijzonder kwetsbaar zijn omdat het tijdje duurt voordat het immuunsysteem van een kind volwassen is.
  • Ouderen. Het immuunsysteem van ouderen zijn vaak minder efficiënt. Ouderen in verpleeghuizen zijn in het bijzonder kwetsbaar omdat hun immuunsysteem verzwakt is en ze in nauw contact met anderen leven, waardoor ze sneller in contact komen met allerlei ziektekiemen.
  • Schoolkinderen, kerk- of conferentiegangers of bezoekers van evenementen. Waar groepen mensen dicht bij elkaar komen, is de kans grotere dat ziekteverwekkers worden doorgegeven.
  • Iedereen met een verzwakt immuunsysteem. Als je resistentie tegen een infectie laag is, bijvoorbeeld als je immuunsysteem door hiv/aids, chemotherapie of andere medische aandoeningen wordt aangetast
  • Elk virus dat buikgriep kan veroorzaken heeft een seizoen wanneer het het meest actief is. Als je bijvoorbeeld in het noordelijk halfrond leeft, heb je waarschijnlijk meer kans om in contact te komen met het Rotavirus of Norovirus, ergens tussen oktober en april.

Risicofactoren

Risicofactoren van buikgriep zijn:
  • Slechte hygiëne: Onvoldoende handen wassen na gebruik van het toilet of voor het eten vergroot het risico op het verspreiden van ziektekiemen.
  • Besmet voedsel of water: Het consumeren van besmet voedsel of water kan leiden tot infectie met ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen of parasieten.
  • Reizen: Reizen naar gebieden waar sanitair en hygiënische voorzieningen beperkt zijn, vergroot je risico op het oplopen van buikgriep.
  • Blootstelling aan besmette oppervlakken: Contact met oppervlakken die besmet zijn met ziektekiemen, zoals deurklinken, handgrepen of gemeenschappelijke voorwerpen, bevordert de verspreiding van virussen en andere ziekteverwekkers.
  • Overvolle leefomstandigheden: Situaties waarin mensen dicht op elkaar wonen, zoals in overvolle huizen, opvangcentra of kampen, kunnen het risico op verspreiding van buikgriep vergroten.
  • Onderliggende gezondheidsproblemen: Mensen met chronische medische aandoeningen, zoals diabetes of inflammatoire darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, kunnen een verhoogd risico lopen op complicaties bij buikgriep.
  • Blootstelling aan geïnfecteerde personen: Nabijheid tot personen die al besmet zijn met het virus vergroot het risico op overdracht.

Kinderdagverblijf levert veel vaker buikgriep op

Kinderen die naar het kinderdagverblijf gaan, hebben twee keer zo vaak buikgriep als thuisblijvende kinderen. Ze ontwikkelen daarmee, anders dan vaak gedacht wordt, op de langere termijn waarschijnlijk géén betere weerstand tegen de ziekte. Dat concludeert promovendus Remko Enserink, verbonden aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en het UMC Utrecht, op basis van onderzoek onder bijna vijfduizend gezinnen en honderd kinderdagverblijven (2014).

Besmettelijkheid

Buikgriep wordt vaak veroorzaakt door veen virus, waaronder norovirussen en rotavirussen. De besmettelijke periode, dat is de periode dat je een zieke aan anderen kan geve, verschilt enigszins per virus.

Norovirus

Het norovirus is de meest voorkomende oorzaak van virale gastro-enteritis bij volwassenen. Hierbij ben je besmettelijk als je je ziek begint te voelen. Symptomen verschijnen meestal binnen één tot twee dagen na blootstelling aan het virus. Hoewel je je meestal na een dag of twee beter voelt, ben je een nog een paar dagen besmettelijk nadat je hersteld bent. Het virus kan na herstel tot twee weken of langer in je ontlasting aanwezig zijn.

Rotavirus

Het rotavirus is de belangrijkste oorzaak van virale gastro-enteritis bij zuigelingen en jonge kinderen. Hierbij verschijnen de symptomen meestal één tot drie dagen na blootstelling. Maar je bent al besmettelijk voordat je symptomen ontwikkelt, en tot twee weken nadat je hersteld bent.

Symptomen van buikgriep: buikkrampen, diarree, misselijk en moe

Buikgriep kan gepaard gaan met de volgende symptomen:

Complicaties: uitdroging door buikgriep

De belangrijkste complicatie van buikgriep is uitdroging. In ernstige gevallen van gastro-enteritis, kan het verlies van vocht door persisterend braken en diarree leiden tot uitdroging of dehydratie, een levensbedreigende aandoening die medische aandacht behoeft. De belangrijkste symptomen van uitdroging zijn:
  • diepliggende of ingezonken ogen;
  • licht gevoel in het hoofd;
  • dorst en droge of plakkerige slijmvliezen in de mond;
  • misselijkheid;
  • spierkrampen in voornamelijk handen, voeten en benen;
  • het ontbreken van de normale elasticiteit van de huid;
  • verminderde urineproductie en zeer donkere urine;
  • loomheid en sufheid.

ORS (Oral Rehydration Solution) - voor baby, kind en volwassene / Bron: James Heilman, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)ORS (Oral Rehydration Solution) - voor baby, kind en volwassene / Bron: James Heilman, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
Uitdroging kan voorkomen worden door te blijven drinken of door het gebruik van speciale middelen, zoals ORS (Oral Rehydration Solution), waardoor het vocht beter vastgehouden wordt.

Wanneer naar de huisarts met buikgriep?

Bij ernstige of aanhoudende klachten, is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. Bij aanhoudende diarree die niet binnen een paar dagen over is, moet je altijd een arts inschakelen. Bij ouderen, baby's en kleine kinderen is het aan te raden om al eerder een arts te raadplegen. De arts kan zo nodig bij bewezen bacteriële gastro-enteritis medicijnen voorschrijven, zoals een antibioticum. Doch antibiotica zijn lang niet altijd nodig. Ook kan hij medicatie voorschrijven om diarree of braken tegen te gaan. Blijf bij buikgriep thuis en ga niet naar werk of school totdat je weer volledig hersteld bent.

Behandeling buikgriep

Voldoende drinken

Een milde aanval van gastro-enteritis is gewoonlijk self-limiting, dat wil zeggen dat het vanzelf overgaat. Voorkom uitdroging door veel te drinken. Voor het behandelen van milde uitdroging of het voorkomen van uitdroging, kan gebruik gemaakt worden van ORS (een mengsel van glucose en zouten) of bouillon. Ernstige dehydratie moet onverwijld in het ziekenhuis worden behandeld met intraveneuze toediening van vocht en zouten.

Geen alcohol drinken als je buikgriep hebt / Bron: Istock.com/karelnoppeGeen alcohol drinken als je buikgriep hebt / Bron: Istock.com/karelnoppe

Wat eten en drinken bij buikgriep?

De sleutel tot een snel herstel van buikgriep is voldoende drinken. Drink gedurende de dag zo veel mogelijk vocht om uitdroging te voorkomen, en doe dit verdeeld over de dag. Drink steeds kleine beetjes water, slappe thee, heldere soep, bouillon en vermijd zuivelproducten, cafeïnehoudende dranken en zure dranken, zoals sinaasappelsap. Alcohol moet je ook niet drinken als je buikgriep hebt. Vaak wordt verondersteld dat je de normale manier van eten niet kunt voorzetten tijdens buikgriep. Aangezien het niet bewezen is dat dit kwaad kan of het herstel tegengaat, en volgens artsen de normale manier van eten juist is aan te raden, hoef je je daar geen zorgen over te maken. Vermijd wel vet eten of overdadige maaltijden. Blijf dus zo normaal mogelijk eten, desnoods door steeds kleine beetjes te eten.

Medicijnen

Onderzoek naar de veroorzaker van de buikgriep zal zelden nodig zijn, omdat het geen verschil maakt voor hoe met deze klachten moet worden omgegaan. In het algemeen zijn geneesmiddelen of medicijnen niet wenselijk bij buikgriep. Geneesmiddelen maken de klachten soms erger. Medicijnen om de diarree te remmen zorgen er bijvoorbeeld voor dat de virussen of bacteriën het lichaam niet kunnen verlaten. Dit zorgt voor een verergering van de buikgriep. Verder is het zo dat antibiotica de ziekteduur niet verkorten.

Bijna altijd gaat buikgriep gaan vanzelf over. Ook middelen tegen bijvoorbeeld het braken (zoals Motilium) of om diarree te remmen (zoals Imodium) worden afgeraden, aangezien ze het zieker worden van een kind kunnen camoufleren waardoor te laat medische hulp wordt gezocht.

Regelmatig handen wassen ter voorkoming van buikgriep / Bron: Pezibear, PixabayRegelmatig handen wassen ter voorkoming van buikgriep / Bron: Pezibear, Pixabay

Preventie

Volg deze stappen om te voorkomen dat je buikgriep krijgt:
  • Met name jonge kinderen in de leeftijd van 6 tot 24 maanden zijn kwetsbaar voor het rotavirus. Er is een vaccinatie beschikbaar, welke wordt gegeven via druppeltjes in de mond.
  • Was regelmatig je handen met water en zeep, vooral nadat je naar het toilet bent gegaan en voor en na het eten.
  • Was alle groenten en fruit voordat je ze gaat bereiden of eten. Bak vlees goed door. Dit kan buikgriep als gevolg van bacteriën voorkomen.

Prognose

De prognose van buikgriep hangt af van de ziekteverwekker dat de infectie veroorzaakt. In de meeste gevallen zijn de klachten binnen 1 tot 10 dagen verdwenen en treden er geen langdurige gezondheidseffecten op. Mensen met een verzwakt immuunsysteem, ouderen en zuigelingen kunnen een slechtere prognose hebben, omdat ze een verhoogd risico op uitdroging hebben.

Meer buikgriep door klimaatverandering

De opwarming van de aarde zorgt er anno 2024 voor dat we meer last krijgen van een tropische bacterie die buikgriep en cholera kan veroorzaken. Het gaat om de zogeheten Vibrio bacterie, een bacterie die vooral in warmer water gedijd en daarom een belangrijke rol gaat spelen als het (oppervlakte)water, onder invloed van klimaatverandering, opwarmt.

Wanneer het water van de Oostzee maar één graden warmer werd, waren er maar liefst bijna twee keer zoveel besmettingen met de Vibrio-bacterie als gebruikelijk. Wetenschappers uit verschillende landen zijn tot die conclusie gekomen. Het onderzoek is verschenen in het wetenschapsblad Nature Climate Change. De onderzoekers hebben gekeken naar de Oostzee, omdat het water daar het snelst opwarmt; de temperatuur stijgt er ongeveer vier keer zo snel als gemiddeld.

De wetenschappers kwamen ook tot de ontdekking dat andere gematigde en zelfs koelere regio's, zoals Peru, Chili, Israël, delen van de VS en het noordwesten van Spanje, allemaal een groei van Vibrio-infecties hebben doorgemaakt na warmer weer. Maar de Oostzee stond met stip op nummer één. Volgens het onderzoek is de Oostzee het snelst opwarmende mariene ecosysteem op aarde dat tot nu toe is onderzocht.

Vibrio bacteriën komen voor in zeevruchten, zoals schelpdieren en plankton. De boosdoener veroorzaakt een verscheidenheid aan ziekten: van de relatief veel voorkomende gastroenteritis (buikgriep), tot de infectieziekte cholera.

Naar verwachting zal de kans op de bloei van de Vibrio bacterie langs de Europese kustgebieden de komende decennia sterk toenemen.

Noten:
  1. The Doctors: Flu Linked to Climate Change & Symptoms of Norovirus (ingezien op 7-8-2019)

Lees verder

© 2011 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Buikgriep: symptomen, preventie en behandelingBuikgriep: symptomen, preventie en behandelingBuikgriep (gastro-enteritis) is een verzamelnaam voor maag-darmontstekingen. Een bekende veroorzaker van buikgriep is he…
Buikgriep met diarree: symptomen en behandelingBuikgriep met diarree: symptomen en behandelingBuikgriep is een frequent voorkomende ziekte. Ongeveer 20% van de Nederlandse en Belgische bevolking krijgt er jaarlijks…
Buikpijn en diarree, geen eetlust, overgeven, moe, hoofdpijnBuikpijn en diarree, geen eetlust, overgeven, moe, hoofdpijnBuikpijn met misselijkheid, overgeven, diarree en gebrek aan eetlust duidt vaak op een maag-darminfectie, veroorzaakt do…
Diarree, overgeven, buikkrampen, koorts en hoofdpijnDiarree, overgeven, buikkrampen, koorts en hoofdpijnLast van diarree, overgeven, buikkrampen (buikpijn), koorts en eventueel hoofdpijn? Mogelijk dat je last hebt van buikgr…

Voetschimmel (zwemmerseczeem)Voetschimmel (zwemmerseczeem)Voetschimmel, ook wel zwemmerseczeem genoemd, is een schimmelinfectie van de voeten. Naar schatting lijdt 10% van de Ned…
Gaatjes (cariës) voorkomenCariës, ook wel “gaatjes” of “tandbederf” genoemd, is een proces waarbij het tandglazuur oplost. Hoe kun je voorkomen da…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/KatarzynaBialasiewicz
  • EmedTV. Stomach Flu Prognosis. http://diarrhea.emedtv.com/stomach-flu/stomach-flu-prognosis.html (ingezien op 3-7-2017)
  • Everdingen, Jannes J.E. van, (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
  • Ford, D.H., J.P. Schadé, J. Tomson: Het grote medische handboek; Rebo Productions, Lisse, 2009.
  • Heycop ten Ham, C. van, H.J.C. Hendriks, J.H. in de Bosch, J.H.M. Schormans, J.W. van der Krans (redactie): Basisboek Pathologie, ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen, eerste druk, tweede oplage, 2000.
  • http://www.rivm.nl (buikgriep 2019 symptomen)
  • http://nhg.artsennet.nl
  • http://www.voedselvergiftiging-buikgriep-symptomen.nl/buikgriep-kind-1-2-3-4-5-6-7-8-jaar (voor de laatste keer geraadpleegd op 11 november 2014)
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Buikgriep (voor de laatste keer geraadpleegd op 1 januari 2015)
  • Mayo Clinic. Stomach flu: How long am I contagious? https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/viral-gastroenteritis/expert-answers/stomach-flu/faq-20057899 (ingezien op 1-5-2020)
  • Mayo Clinic. Viral gastroenteritis (stomach flu): Complications. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/viral-gastroenteritis/basics/complications/con-20019350 (ingezien op 3-7-2017)
  • Mayo Clinic. Viral gastroenteritis (stomach flu): Risk factors. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/viral-gastroenteritis/basics/risk-factors/con-20019350 (ingezien op 3-7-2017)
  • RIVM. Rotavirusvaccinatie. http://www.rivm.nl/Onderwerpen/V/vaccinaties_op_maat/Rotavirusvaccinatie (ingezien op 3-7-2017)
  • The Doctors: Flu Linked to Climate Change & Symptoms of Norovirus (ingezien op 7-8-2019)
  • Thuisarts. Ik heb buikgriep. https://www.thuisarts.nl/buikgriep/ik-heb-buikgriep (ingezien op 26-12-2023)
  • WebMD. The Truth About Stomach Flu. http://www.webmd.com/children/features/the-truth-about-stomach-flu#2 (ingezien op 3-7-2017)
  • Afbeelding bron 1: Leszek Glasner/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/CentralITAlliance
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/Wavebreakmedia
  • Afbeelding bron 4: James Heilman, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • Afbeelding bron 5: Istock.com/karelnoppe
  • Afbeelding bron 6: Pezibear, Pixabay
Reacties

Naomi, 17-10-2016
Sinds 2 weken geleden begon ik me ontzettend moe te voelen week later begon ik rillingen te krijgen en een dag later keelpijn, paar dagen verkouden (geen koorts) geweest en sinds 2 dagen geleden kreeg ik maagpijn, rugpijn en ben ik zeer misselijk. De maagpijn en misselijkheid houden de hele dag aan en ik had vandaag de assistente gesproken die zei dat er een virus heerst en ze vond het niet nodig dat ik door de huisarts nagekeken word. Nou is mijn vraag aan jullie kan je buikgriep hebben zonder koorts en diarree? Reactie infoteur, 24-10-2016
Gastro-enteritis hoeft geen koorts te veroorzaken. Diarree, eventueel met krampen, kan tot 36 uur na het braken pas opkomen. Bij aanhoudende klachten is het verstandig een afspraak te maken met de huisarts.

Conny, 03-07-2016
Beste
Ik heb al weken buik krampen, misselijkheid, moe, pijn aan de voeten en Diare en hoofdpijn. Ik weet niet wat ik voor heb, ik dacht een wat buikpijn is soms normaal en dat gaat over!
Maar blijkbaar gaat het niet over, graag zou ik een woordje uitleg willen, dank u, grtj Reactie infoteur, 13-08-2016
Bij aanhoudende klachten is het verstandig de huisarts te raadplegen, zodat hij u kan onderzoeken en kan bekijken wat er aan de hand is.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 26-12-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 22
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.