Galstenen en fytotherapie

Galstenen zijn ergernisstenen, wordt wel beweerd. Het gezegde 'je gal spuwen' of 'iets dat op je lever ligt' verwijst ook naar het verband tussen lever en gal en ergernis. Al zou ik niet willen beweren dat frustratie en irritatie de enige oorzaak van galstenen zou zijn. Technisch bekeken zijn er vooral twee soorten galstenen: cholesterolgalstenen en bilirubine-galstenen. Van de galstenen bij inwoners van westerse landen behoort 80 procent lol de cholesterolstenen. Deze stenen bestaan voor meer dan de helft uit cholesterol. De alom bekende stof cholesterol heeft wel een slechte naam maar is een normaal bestanddeel van galvocht. Dat galsap is nodig voor de vertering van vetten. Galsap, dat in de galblaas wordt bewaard, bestaat uil gelijke delen cholesterol, fosfolipiden en galzouten. Wanneer de verhouding verstoord raakt en het aandeel cholesterol te hoog wordt, ontstaan cholesterol-galstenen. Na vasten is de concentratie cholesterol hoger, maar ook wanneer er meer cholesterol wordt afgescheiden door de lever.

Oorzaken van galstenen

De condities die ervoor zorgen dat de lever meer cholesterol gaat afscheiden werden vroeger zo geformuleerd: 'forty, fat, fair (blond), female, fertile'. Galste­nen komen namelijk vaker voor bij mensen die te dik zijn en uiten zich op mid­delbare leeftijd of daarna. Bij zwangere vrouwen leegt de galblaas zich slecht, waardoor stenen kunnen ontstaan. Het woord 'fair' duidt op een erfelijke aan­leg die een rol kan spelen.

Mensen kunnen galstenen hebben zonder daar iets van te merken, zoge­naamde 'silent stones'. Er is dan geen behandeling nodig. Een deel van degenen die galstenen hebben heeft vage klachten, zoals misselijkheid en een opgeblazen gevoel na het eten van een vetrijke maaltijd. Sommigen bemerken last na het eten van spinazie, ei of chocolade of het drinken van koffie.

Voeding bij galstenen

Als iemand veel klachten heeft kan een dieet noodzakelijk zijn. Het dieet zal dan een beperkte hoeveelheid vet bevatten en een ruime hoeveelheid voedingsvezels zoals zemelen, omdat ve­zels waarschijnlijk het ontstaan van galstenen verhinderen. Als de patiënt dui­delijk te zwaar is is gewichtsvermindering belangrijk om verdere klachten zo­veel mogelijk te voorkomen. Dit moet geleidelijk aan gebeuren omdat verma­geren risico meebrengt voor het ontstaan van galstenen. Het is belangrijk voor het slapen gaan een kleine maaltijd te gebruiken om de neerslag van galzouten in de galblaas te vermijden.

Veel mensen die aan galstenen lijden merken daar niets van, tot een van de steentjes op een plek terechtkomt waar het klem gaat zitten, bijvoorbeeld bij de uitgang van de galblaas. Dan treedt een galaanval op. Galstenen kunnen verwijderd worden door het cannuleren van de galbuis (via een slang door de maag tot in de twaalfvingerige darm). Vaak is operatie nood­zakelijk waarbij de galblaas verwijderd wordt. Soms wordt geprobeerd de gal­stenen te vergruizen.

Kruidenadvies, vooral voor preventie of nabehandeling

• cholagoga : Taraxacum officinale paardebloem), Curcuma (geelwortel)
• cholesterolverlagend : Cynara scolymus (artisjok), Allium sativum (knoflook)
• specifiek tegen galstenen : Raphanus sativus (rammenassap, moedertinctuur), Peumus boldo
• andere kruiden: Mentha (munt)., Zingiber off. (gembercompres), Silybum marianum (mariadistel)
• combinaties van cholagoga + spasmolytica + carminativa + eventueel mild laxativa

Kruidenrecept tegen galstenen

Raphanus sativus tinctuur 30 druppels in citroensap of in muntthee of vers ramenassap 150ml daags, 30 minuten rusten op rechterzij combineren met Chelidonium majus tinctuur 10 druppels 3 maal daags, uitwendig warm kompres of inwrijven met verdunde pepermuntolie.

Voeding

• Meer gebruiken: groenten (witlof, andijvie, radijs), vezels vooral de wateroplosbare slijmstoffen, (haverzemelen, pectine, lijnzaad), meer water drinken en noten eten.
• Minder gebruiken: dierlijk vet, cholesterol, suiker
• Anti-allergisch dieet, vegetarische voeding (soja)
• Voedingssupplementen : fosfatidylcholine 500mg, vit. C 1000 mg daags
• Uit een onderzoek blijkt dat koffie nuttig kan zijn ter preventie van galstenen

Andere mogelijke maatregelen?

• Galstenen zijn ergernisstenen? therapie is zich uiten, actief worden (Huibers, Uyldert)
• Oliekuur, drinken van olijfolie? (Vogel ea.)
• Galsteenkoliek : Bonenkruid D2 met water volgens Huibers
• Organotherapie : Vesicule biliaire 7 CH

Literatuur

• Pixley ea. - Effect of vegetarianism on development of gallstones in women. Br.Med.J. 291, 1985.
• Tuzhilin ea. - The treatment of patients with gallstones by lecithin. Am. J. Gastroenterol. 65, 1976.
• Nassuato G, Iemmolo RM, Strazzabosco M, et al. Effect of silibinin on biliary lipid composition: experimental and clinical study. J Hepatol. 1991;12:290–295.
• Preliminary clinical trials suggest that formulas containing peppermint and related terpenes (fragrant substances found in plants) can dissolve gallstones. Somerville KW, Ellis WR, Whitten BH, et al. Stones in the common bile duct: experience with medical dissolution therapy. Postgrad Med J. 1985;61:313–316.
• Leitzmann MF, Willett WC, Rimm EB, et al. A prospective study of coffee consumption and the risk of symptomatic gallstone disease in men. JAMA. 1999;281:2106–2112.
• There is some evidence that regular coffee drinking can reduce the risk of developing gallstones, at least in men aged 40 to 75. In an observational study that tracked about 46,000 male physicians for a period of 10 years, those who drank 2 to 3 cups of caffeinated coffee daily had a 40% reduced risk of developing gallstone disease. More coffee had an even greater reduction of risk. In analyses examining consumption of peanuts and other nuts separately, both were associated with a lower risk of cholecystectomy. American Journal of Clinical Nutrition (vol 80, no 1, 76-81).