Navelbreuk: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Een navelbreuk is een uitstulping van het buikvlies en buikorganen door een opening in de buikwand ter hoogte van de navel. Een navelbreuk hoeft geen klachten te geven. Klachten die kunnen optreden zijn enig ongemak of een zeurende pijn en/of branderig gevoel in de buurt van de breuk. Een aangeboren navelbreuk (zie foto) is doorgaans zichtbaar tijdens de eerste levensmaanden en geneest normaal gesproken spontaan in de eerste drie levensjaren. Wanneer op latere leeftijd een navelbreuk is geconstateerd, zal de chirurg met met je bespreken hoe de breuk behandeld kan worden. Een operatie is niet altijd nodig bij een navelbreuk. Soms moet een navelbreuk bij volwassenen wel operatief worden behandeld. Bij complicaties is een spoedoperatie nodig.

• Wat is een navelbreuk?
• Oorzaak navelbreuk
• Aangeboren navelbreuk
• Verworven navelbreuk
• Risicofactoren
• Symptomen navelbreuk bij volwassenen en baby
• Volwassenen
• Baby
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling navelbreuk
• Geen behandeling
• Spoedoperatie
• Operatieve ingreep
• Preventie
• Prognose

Wat is een navelbreuk?

Een navelbreuk is een uitstulping van het buikvlies en buikorganen door een opening of een zwakke plek in de buikwand ter hoogte van de navel. Dit kan gepaard gaan met enig ongemak of een zeurende pijn en/of branderig gevoel in het betreffende gebied. De medische benaming van een navelbreuk is hernia umbilicalis.

Oorzaak navelbreuk

Er wordt onderscheid gemaakt tussen een aangeboren en verworven navelbreuk.

Aangeboren navelbreuk

Een aangeboren navelbreuk is doorgaans zichtbaar tijdens de eerste levensmaanden en geneest normaliter spontaan in de eerste drie levensjaren. Donkere baby’s, te vroeg geboren kinderen en kinderen met een laag geboortegewicht, lopen meer kans op een navelbreuk.

Verworven navelbreuk

Een verworven navelbreuk ontstaat op latere leeftijd als gevolg van verhoogd druk in de buikwand, waarbij vaak een zwakke plek aanwezig is. De navel is al de dunste laag van de buikwand en daarmee de zwakste plek. De verhoogde druk kan ontstaan door:

• zwangerschap(pen);
• forse gewichtstoename;
• door zware spullen te tillen.

Risicofactoren

Navelbreuk komt het meest voor bij baby's - in het bijzonder premature baby's en borelingen met een laag geboortegewicht. De aandoening treft jongens en meisjes in gelijke mate. Voor volwassenen zijn overgewicht of meerdere zwangerschappen risicofactoren.

Symptomen navelbreuk bij volwassenen en baby

Volwassenen

Een navelbreuk hoeft geen klachten te geven. Eventuele klachten kunnen bestaan uit enig ongemak of een zeurende pijn en/of branderig gevoel in het aangedane gebied. Bij volwassenen kan de darm in de breuk bekneld raken. Dit is een medische noodsituatie, die snel ingrijpen nodig maakt

Baby

Een navelbreuk is bij een baby zichtbaar als een lichte zwelling boven de navel, die vaak uitstulpt wanneer de baby rechtop zit, huilt, perst of hoest. De bobbel kan verdwijnen als de baby op de rug ligt en rustig is. Een navelbreuk geeft bij een baby normaal gesproken geen klachten en inklemming van de darmen via de opening in de buikwand komt bij kinderen zelden voor. Dit komt bij volwassenen vaker voor.

Complicaties

Bij kinderen zijn complicaties van een navelbreuk zeldzaam. Complicaties kunnen optreden wanneer de navelbreuk niet meer kan worden teruggeduwd in de buikholte. Hierdoor wordt de bloedtoevoer naar een gedeelte van de darm geblokkeerd en dit kan leiden tot pijn en weefselschade. Bij een volledige afsluiting van de bloedtoevoer naar de darm, kan darmnecrose (afsterven van de darm) optreden. Infectie kan zich verspreiden over de buikholte, waardoor een levensbedreigende situatie ontstaat. Volwassenen met een navelbreuk hebben iets meer kans op deze complicatie. Een spoedoperatie is nodig om deze complicaties het hoofd te bieden (zie onder).

Symptomen van een beknelde navelbreuk
Symptomen zijn onder meer:

• koorts;
• obstipatie;
• ernstige buikpijn;
• gevoeligheid in de onderbuik;
• braken;
• een bolling of bobbel rond de buik; en
• roodheid of verkleuring.

Onderzoek en diagnose

Een navelbreuk wordt gediagnosticeerd tijdens een lichamelijk onderzoek. Soms is beeldvormend onderzoek nodig, zoals een abdominale echografie of CT-scan, voor het screenen op complicaties

Behandeling navelbreuk

Geen behandeling

Een aangeboren navelbreuk hoeft meestal niet behandeld te worden, aangezien de breukpoort zich doorgaans vanzelf sluit in de eerste drie levensjaren. Ook is de kans klein dat de darmen in de breukpoort bekneld raken. Indien de breuk na drie jaar nog niet gesloten is, kan een operatie nodig zijn.

Spoedoperatie

Een navelbreuk raakt heel soms ingeklemd. Dit gaat gepaard met alarmsymptomen als onverklaarbare buikpijn of braken bij een pijnlijke, niet-reponibele navelbreuk (een navelbreuk die je niet kunt induwen). Volgens schattingen gaat het hierbij om 1 per 1.500 navelbreuken. Bij deze symptomen of een grote breukpoort is operatieve correctie aangewezen. In geval van inklemming is een spoedoperatie binnen 6 uur geïndiceerd, in verband met kans op strangulatie (afsluiting de bloedtoevoer naar de darm) met als complicatie darmnecrose (afsterven van de darm).¹

Operatieve ingreep

Wanneer op latere leeftijd een breuk is geconstateerd, zal de chirurg met de patiënt bespreken hoe de breuk behandeld kan worden. Behandeling is niet altijd nodig. Bij herhaaldelijke pijnklachten of steeds terugkerende beklemming, zal in het algemeen een operatieve ingreep worden geadviseerd. Hierbij wordt via een snede ter plaatse van de breuk de uitstulping opgeheven. De buikwand wordt zo nodig verstevigd door het aanbrengen van een plastiek, waarbij gebruik gemaakt wordt van het weefsel van de buikwand zelf of een kunststof matje. De kans op complicaties (nabloeding en wondinfectie) naar aanleiding van de ingreep, is klein.

Preventie

Het voorkomen van een navelbreuk kan door het toepassen van goede tiltechnieken, het handhaven van een gezond gewicht, het verminderen van de druk tijdens hoesten en niezen, en het voorkomen van persen tijdens het poepen.

Prognose

De kans op recidief is ongeveer 10 procent. De kans is groter bij patiënten met overgewicht.

Noot

1. Zohra Ebrahimi, Olivier Weijer, Joost C.J.M. Swaanenburg en Joop P.W. van den Bergh. Een zuigeling met een pijnlijke zwelling van de navel. Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A1696

Lees verder

• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Ontstoken navel: symptomen, oorzaak en behandeling
• Koortsstuipen kind: symptomen en behandelen van koortsstuip
• Blindedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Liesbreuk: symptomen man/vrouw, oorzaak en behandeling