Wat is een psychose?

Wat is een psychose? In dit artikel wil ik in eenvoudige taal uitleggen wat een psychose is. Soms wordt er in de media gezegd dat een bepaald persoon 'psychotisch' is. Wat houdt dit juist in? De termen 'psychose' en 'schizofrenie' worden vaak samen vermeld. Betekenen ze allebei hetzelfde? Of is er een duidelijk verschil? In dit artikel vindt u een antwoord op al deze vragen.

Psychose toegelicht

Een psychose is een toestandsbeeld met stoornissen in de waarneming (bijv. hallucinaties), het denken (bijv. wanen), het voelen (bijv. een immense angstbeleving) en het handelen (bijv. chaotisch of vreemd gedrag). Door deze stoornissen verliest een psychotisch persoon het contact met de gedeelde werkelijkheid. In de gedeelde werkelijkheid of de gemeenschappelijke realiteit weet ik dat wat ik waarneem en als reëel ervaar ook door de ander gezien, gehoord, gevoeld of geroken wordt. Een psychotisch persoon interpreteert de buitenwereld op een zodanig individuele manier dat anderen het niet meer kunnen begrijpen. Bovendien krijgen de belevenissen in de eigen ziel een groter realiteitskarakter dan de buitenwereld en gaat de regie over het eigen denken, voelen en willen geheel of gedeeltelijk verloren. Door het controleverlies over zichzelf, is de betrokkene vaak angstig. (Rümke, 2007).
Een psychotisch persoon heeft bijvoorbeeld last van onjuiste overtuigingen over de werkelijkheid, waangedachten die niet te corrigeren zijn. Bij mensen die lijden aan een psychose komen vaak akoestische hallucinaties voor (bijv. stemmen horen). Het gedrag van psychotische mensen is vaak inadequaat, chaotisch of gedesorganiseerd. Ze neigen ook tot vreemde oninvoelbare communicatie. (Clijsen, et al., 2008).
De eerste psychose ontstaat vaak in de adolescentie. Dit is de levensfase waarin iemand zelfstandig wordt, een opleiding volgt, een partner zoekt en een sociaal netwerk ontwikkelt. Psychotische episoden vertragen deze ontwikkelingen aanzienlijk. (Van Ewijk, et al., 2010).

Symptomen van psychose

De symptomen van een psychose kunnen ingedeeld worden in positieve en negatieve symptomen. De positieve symptomen zijn alle symptomen die duidelijk aanwezig zijn (bijv. wanen en hallucinaties). Er zijn verschijnselen die er niet zouden moeten zijn. De negatieve symptomen zijn de symptomen die vooral opvallen door afwezigheid van ‘normaal gedrag’ (bijv. apathie en sociale teruggetrokkenheid). Er ontbreken gedragingen of belevingen die er normaal wel zijn. (Hoogduin, 2008)

  • Positieve symptomen:
Er kunnen formele en inhoudelijke denkstoornissen zijn. Formele denkstoornissen zijn stoornissen in de vorm van het denken (bijv. onlogisch denken). Inhoudelijke denkstoornissen zijn stoornissen in de inhoud van het denken, bijv. wanen, dit zijn onjuiste overtuigingen over de werkelijkheid die niet te corrigeren zijn (bijv. armoedewaan → de persoon denkt geen geld of goed meer te bezitten). Andere belangrijke kenmerken van psychose zijn hallucinaties en illusies. Hallucinaties zijn zintuiglijke waarnemingen zonder de aanwezigheid van een prikkel die aanleiding geeft tot deze waarneming (bijv. visuele hallucinaties → zaken zien die er niet zijn). Illusies zijn zintuiglijke vervalsingen (bijv. een visuele illusie → een beestje zien, terwijl het een pluisje is). Er kan ook een toestand met specifieke bewegingsstoornissen/motorische symptomen optreden. Deze toestand wordt catatonie genoemd. Het gaat vaak om een afwisseling tussen langdurige beweegloosheid en overmatige doelloze beweeglijkheid (bijv. katalepsie → symptoom van catatonie, gekenmerkt door onbeweeglijkheid door tijdelijk verlies van controle over de aansturing van de spieren).

  • Negatieve symptomen:
Kenmerkende negatieve symptomen zijn initiatiefverlies, apathie en affectvervlakking. Bij initiatiefverlies en apathie zal de patiënt niet of nauwelijks tot zinvolle activiteiten komen. Affectvervlakking wil zeggen dat de patiënt weinig of geen emotionele reacties toont. Andere negatieve symptomen zijn gedachten- en spraakarmoede. Dit houdt in dat de patiënt minder goed kan denken en weinig woorden/taal uit. Soms treedt er ook anhedonie op. Dit is een toestand van innerlijke leegte en interesseverlies.
(Clijsen, et al., 2008)

Wat is het verschil tussen psychose en schizofrenie?

Een psychose is geen ziekte. Het kan een symptoom zijn van diverse ziektebeelden, waaronder schizofrenie en andere psychotische stoornissen. Een psychose kan ook optreden na drugsgebruik, als bijverschijnsel bij een bipolaire stoornis, na een bevalling (postpartum psychose), door vergiftiging, bij hoge koorts of door een lichamelijke aandoening. (Scheeren & Vaessen, 2006).
Bij psychotische stoornissen, zoals schizofrenie, zijn de psychotische verschijnselen niet voortdurend aanwezig. Ze treden op in episodes, de zogenoemde psychotische episodes. De terugkerende psychotische episodes worden relapsen of recidieven genoemd. Tussen de psychotische episodes blijven vaak restverschijnselen aanwezig. Dit kunnen zwakke psychotische verschijnselen zijn, maar ook andere verschijnselen, zoals concentratieproblemen en een gebrek aan energie. Bovendien kan de tijd die nodig is om te herstellen na een relaps erg lang zijn. (Wunderink, 2007).
© 2012 - 2024 Tigris81, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Aandoening: SchizofrenieAandoening: SchizofrenieSchizofrenie komt best veel voor. Ongeveer 1 op de 100 mensen krijgen ermee te maken. Lees hier onder over de aandoening…
Psychose: oorzaken, symptomen en behandelingPsychose: oorzaken, symptomen en behandelingEen psychose: je hebt er vast wel eens in je omgeving, op televisie of op internet iets over gelezen of er iets over geh…
Psychose: Vroege tekenen, symptomen en waarschuwingssignalenMensen kunnen tijdens hun leven door verschillende oorzaken last krijgen van psychotische klachten. Zo komt een psychose…
Antipsychotica: soorten en werkingAntipsychotica: soorten en werkingAntipsychotica zijn medicijnen die psychotische verschijnselen kunnen onderdrukken. Bij een psychose wordt onderscheid g…

Mouches volantes: wanneer zijn de symptomen het ergst?Mouches volantes: wanneer zijn de symptomen het ergst?Mouches volantes is een Franse, vaak gebruikte benaming van een vervelende oogaandoening. Het gaat om het zien van voorb…
Knobbels op stembanden: symptomen, diagnose en behandelingKnobbels op stembanden: symptomen, diagnose en behandelingKnobbeltjes op de stembanden (ook wel zangersknobbeltjes of stembandknobbels genoemd) komen voor na overbelasting of een…
Bronnen en referenties
  • Clijsen, M., Garenfeld, W., Kuipers, G., van Loenen, E., & van Piere, M. (2008). Psychiatrie voor verpleegkundigen. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg
  • Hoogduin, C. (2008). Handboek Psychopathologie - Deel 1: Basisbegrippen (vierde herziene druk ed.). Bohn Stafleu van Loghum
  • Rümke, A. (2007). Verkenningen in de psychiatrie - Een holistische benadering (Tweede herziene druk ed.). Uitgeverij Christofoor
  • Scheeren, B., & Vaessen, G. (2006). Overleven met schizofrenie - Het verhaal van een adolescente, gezinsleden en behandelaars (Tweede druk ed.). Garant
  • Van Ewijk, W., & al., e. (2010). Update Richtlijn Schrizofrenie - 26 maart 2010. Werkgroep multidisciplinaire richtlijn schizofrenie
  • Wunderink, L. (2007). Als de werkelijkheid onbegrijpelijk wordt - Alles over schizofrenie en andere psychotische stoornissen. Inmerc
Tigris81 (2 artikelen)
Gepubliceerd: 23-04-2012
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.